Microsoft Word Materiallar Full

 

SABİR MUSTAFANIN ŞEKSPIRDƏN SONET TƏRCÜMƏLƏRİNİN                                   

ORİJİNAL XÜSUSİYYƏTLƏRİ 

 

Dürnisə SƏFƏRƏOVA 

Qafqaz Universiteti 

[e-mail] 

Bakı/AZƏRBAYCAN 

 

 “Böyük qəlb ustası” olan Şekspir dühası bəşəriyyətin sənət dünyasının əsrarəngiz göylərində dörd yüz əlli ilə yaxındır 

ki, ən parlaq bir ulduz kimi işıq saçmaqdadır. İllər keçir, zaman dəyişir, tarix yaşa dolur, ancaq bu sölməz işıq dəyişmədən 

---

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

502 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

qalır. Heçnə ona təsir etmir, əksinə daha gur yanır, daha çox şəfəq saçır, beyinləri, zəkaları, duyğuları öz nuruna daha çox 

qərq edir. Şekspir sənəti  şirin  əfsanə, gözəl fantaziya, əl yetməz, ün çatmaz xəyal deyil, həyat həqiqətidir, zaman 

gerçəkliyidir. Şekspir sənəti insan talelərinin güzgüsüdür.  

Şekspir poeziyasının heyrətamiz füsunkarlığından danışmaqla qurtarmaq olmaz. Onun poeziyası  dənizlər qədər 

tükənməz, günəş  qədər alovlu, təbiət qədər nəhayətsizdir. Onun sonetləri qayalardan süzülən bulaqlar kimi saf, 

çəmənlikdəki çiçək kimi təbiidir.   

Şekspir ümumən 154 sonet yazmışdır. Sonetlər “Hamlet” faciəsindən sonra onun ikinci böyük uğurudur. Sonetlər isə 

gənclik illərində Şekspirin könlündə alovlanan ehtiras və məhəbbət çırpıntıları kimi sonralar dünyanın bir çox xalqlarının 

dilinə tərcümə olunmuşdur.  

Şekspirin sonetlərini birbaşa ingilis dilindən  şair Sabir Mustafa tərcümə etmişdir. Sabir Mustafa həm rus, həm 

Azərbaycan dillərindəki  əvvəlki tərcümələrə münasibət bəsləmiş, daha mükəmməl poetik nümunələr yarada bilmişdir. 

İndiyə qədər Sabir Mustafanın tərcüməsində sonetlər ilk dəfə çapdan çıxmış, rəğbətlə qarşılanmışdır. Sabir Mustafa “Türk 

sonetləri” adlı ayrıca kitabını da çap etdirmişdir.  Sonetlərin tərcüməsinə qiymət verərkən  əsas dörd xüsusiyyəti nəzərdə 

saxlamaq lazımdır:  

  Məlumdur ki, sonetlər sarışın cavan və  oğlana və qarayanız gözələ  həsr edilsədə, hər birinin konkret mövzusu 

vardır. Bu mövzunu bütün aydınlığı ilə hiss etmədən yaxşı tərcümə əsəri yaratmaq mümkün deyil.  

  Şərq ədəbiyyatında qəzəldə, rübaidə olduğu kimi, Qərb ədəbiyyatında da sonetin öz forması, bənd biçimi vardır ki, 

bunları saxlamadan sonetləri tərcümə etmək çətindir. 

  Şekspirin sonetlərini tərcümə edən zaman tərcümədə məxsusi, fərqi xüsusiyyətlər qorunmalıdır.  

  Nəhayət, sonetlərin orijinalında olan bədii səviyyəni saxlamaq məqsədi ilə  hədəf dilin bütün imkanlarından 

məharətlə istifadə olunmalıdır.  

Sabir Mustafanın  Şekspir sonetlərinin  əslindən tərcümə kitabının “Sonet sevgisi” adlı ön sözündə verilmiş bir fikri 

xatıralamaq yerinə düşər : “İngilis intibahının nəhəngi Vilyam Şekspirin “Hamlet” faciəsindəki “Olum, ya ölüm?” 

monoloqu ilə 66-cı soneti bir mövzu birləşdirir. Amma sonetdə “ölüm istəyinə” qarşı son misrada şairin (lirik qəhrəmanın) 

“qələbə hökmü” onu yaşatmaq yanğılı ürəyinin odundan, ehtirasından xəbər verir: