Microsoft Word O'zbek adiblari doc

 
 
CHARXIY (1900-1979)
Mumtoz adabiyotimizning eng yaxshi an’analarini yangi davrda muvaffaqiyatli davom ettirgan 
zamondoshimiz shoir Asqarali Hamroali o’g’li Charxny Qo’qonda 1900 yilda tavallud topgan. 
Boshlang’ich ma’lumotni eski maktabda olgan Asqarali otasidan husnixat mashq qilishni, 
onasidan she’r yozishni o’rgandi. 
Bo’lg’usi shoir Hofiz, Sa’diy, Navoiy, Bedil, g’azallarini mehr bilan o’qiydi. Sulaymonqul Rojiy, 
Mirza Ho’qandiy kabi qo’qonlik shoirlardan aruz qoidalarini o’rganib, koproq hajviyotga moyillik 
ko’rsatdi. Asqarali Oktyabr to’ntarishidan keyin Charxiy taxallusi bilan she’rlar yozib yurgan 
bo’lsa-da, ularni uzoq vaqtgacha matbuotda e’lon qilmaydi. 
Charxiy 1938-1939 yillardai boshlab, Qo’qondagi «Yangi Farg’ona» gazetasida, «Mushtum» 
jurnalida faol qatnashdi. Shoir «Shirin va achchiq» (1959), «She’rlar» (1966), «Alixo’ja va 
Xo’jaali» (1970), «Devon» (1972) nomli kitoblarini o’quvchilarga taqdim etdi. Charxiy ijodida lirik 
she’rlar bilan bir qatorda, satirik she’rlar ham alohida o’rin tutadi. 
Charxiy mumtoz adabiyotimizning asosiy vazni — aruz sistemasida va klassik she’riyatnipg turli 
janrlarida muvaffaqiyatli ijod etgan va uni rpvojlantirgan iste’dodli shoirdir. U ko’p yillar davomida 
Qo’qondagi Muqimiy uy-muzeyida ilmiy xodim bo’lib ishlab, Muqimiyning ko’p qirrali adabiy 
merosini to’plash va avaylab saqlash ishiga munosib hissa qo’shgan. 
1975 yilda respublikamiz hukumati shoir Charxiyga O’zbekiston xalq shoiri degan faxriy unvon 
berdi. 
Charxiy iste’dodli g’azalnavis, ajoyib qo’shiqchi-shoir, jonkuyar ma’rifatchi sifatida ixlosmandlari 
xotirasida o’chmas iz qoldirdi. 
U 1979 yil 18 dekabrda Qo’qonda vafot topdi. 
 
 
G’AYRATIY (1902-1979)
Yangi davr, sovet davri o’zbek adabiyotining tug’ilishi va shakllanishida ulushini qo’sha olgan 
adiblardan biri G’ayratiy — Abdurahim Abdulla o’g’lidir. U 1902 yilda Toshkentning Degrez 
mahallasida hunarmand oilasida dunyoga keldi. 
Uning otasi o’qimishli, adabiyotga qiziqqan kishi bo’lgan. Onasi erta qazo etgan bo’lib, yosh 

---

Abdurahim mahalladagi Oyimxon aya qo’lida tarbiya topadi. Uning adabiyotga qiziqishi ham aya 
aytgan ertaklar orqali paydo bo’ladi. 
1912-1915 yillarda u avval eski maktablarda, so’ng madrasalarda tahsil oladi. Shu yillarda u 
Navoiy, Muqimiy, Furqat asarlari bilan ilk bor taninishadi. Oktyabr to’ntarshidan so’ng 
Toshkentdagi (Xadra) «Namuna» nomli maktabning o’qituvchilar tayyorlash kurslarida o’qiydi, 
so’ng xalq maorifi sohasida ishlaydi. Bo’lg’usi adibning ilk she’ri 1921 yilda «Bolalar haftasi» 
nomi bilan «Qizil Bayroq» gazetasida bosilib chiqadi. 
1926 yilga kelib Abdurahim — G’ayratiy Ozarbayjonga borib, Bokudagi bilim yurtida o’qiydi. U 
yerdqa M. Urdubodiy, M. Mushfiq. S. Rustamiy, J. Jabboriy kabi taniqli adiblar bilan tanishadi va 
muloqotda bo’ladi. Bokudan qaytgach, Toshkeitdagi muzikali drama teatrida adabiy emakdosh 
bo’lib xizmat etadi. 1929-1931 yillarda O’zbekiston Davlat nashriyotida muharrir va bo’lim 
boshlig’i bo’lib ishlaydi. Uning birinchi she’riy to’plami 1927 yilda «Erk tovushi» nomi bilan nashr 
etiladi. 1928 yilda «Yashash taronalari» she’riy to’plami», «Qutilish» nomli hikoyalar to’plami 
chop etiladi. She’riy to’plamga kirgan «She’rim», «Shoir», «Tanburchi qizga», «Mening 
tuyg’ularim» kabi she’rlarida shoirning dunyoqarashi gavdalanadi, shuningdek, uning «Temp» 
(1932), «Olov tanlar» (1938), «Sevgi» (1939), «Oltin yoshlik» (1940) kabi she’riy to’plamlari 
hamda «Onamga xat» (1933), «Jinasta» (1935) kabi poemalari yaratildi. 
G’ayratiy Ulug’ Vatan urushi va urushdan keyingi yillarda ham barakali ijod qildi. U Furqat va 
Hamza kabi ustozlari («Shoirning o’limi», 1957) haqida poemalar yaratdi. «Tepalik mozor» 
(1956), «Hilola», «Sababi tiriklik» (1958), «Maxsum qochdi» (1960) kabi hajviy hikoyalar ham 
yaratdi. «Dovdirash» nomli hajviy hikoyalar to’plami nashr ettirdi. «Tanlangan asarlar»i (1958, 
1972) chop etildi. 
1972 yilda G’ayratiyga O’zbekiston xalq shoiri unvoni berildi. U 1979 yil 22 yanvarda vafot etdi. 
Biroq, uning ijodi hozirgi davr taqozosiga ko’ra tanqidiy o’rganishni talab etadi. Sabab, oldingi 
zamonning ko’p hollarda u maddohi ham bo’lib qolganligi hech kimga sir emas.