Microsoft Word O'zbek adiblari doc

 
 
G’AFUR G’ULOM (1903—1966)
O’zbek adabiyotining mashhur namoyandalaridan biri, Ittifoq Davlat va Lenin mukofotlarining 
laureati G’afur G’ulom 1903 yil 1 mayda Toshkent shahrining Qo’rgontegi mahallasida 
mehnatkash oilasida tug’ildi. To’qqiz yoshida otasidan yetim qolgan G’afur avval eski maktabda, 
so’ngra rus-tuzem maktabida ta’lim oldi. 
U Oktyabr to’ntarishidan keyingi yillarda muallimlar tayyorlov kursini bitirib, yangi usuldagi 
maktablarda o’qituvchilik qildi. 1923 yildan bolalar uyida mudir va tarbiyachi, so’ng «Kambag’al 
dehqon», «Qizil O’zbekiston», «Sharq haqiqati» ro’znoma muharririyatlarida ishladi. Ro’znoma 
uning uchun dorilfunun rolini o’ynadi, xalq hayotini o’rganish, unda faol aralashish yo’lida muhim 
vosita bo’ldi. 
Uning mamlakatni himoya qilish haqidagi tantanavor qasidalari, o’tmish sarqitlarini qoralovchi 
hajviy she’rlari va xalqning kundalik ijodiy mehnatini olqishlovchi asarlaridan jamlangan 
«Dinamo» va «Tirik qo’shiqlar» nomli dastlabki she’riy to’plamlari 1931-1932 yillarda chop etildi. 
Shoir liro-epik janrlarida (1930-1935) «Ko’kan» poemasini, «To’y», «Ikki vasiqa» balladalarini 
yaratdi. Biroq, shoirning bir qator she’rlarida, xususan, biz ko’p yillar kollektivlashtirish 
mavzuidagi eng yirik liroepik janrdagi asar deb maqtab kelgan «Ko’kan» poemasi hozirgi kun 
talablari darajasida emasligi sezilib qoldi. Jumladan, poemada boshdan oyoq maqtalgan 
kollektivlashtirish siyosati ma’lum ijobiy natijalari qatorida cheksiz zulm — fojealarga ham sabab 
bo’lganligi bor bo’yicha realistik ifodalanmagan edi. Mustaqillik davri o’tmish tarixiga yaqindan 
haqiqat ko’zgusida boqishni taqozo etgach, bunday nuqsonlar ma’lum bo’lib qoldi. Xuddi 
shunday hol uni partiya, ona Vatan, V.I.Lenin, Oktyabr haqidagi she’rlarida ham seziladi. Shu 
tufayli shoir ijodini zarracha kamsitmagan holda unga tanqidiy yondashishni taqozo etadi. 
30-yillar G’afur G’ulom hikoya, ocherk, fel’etonlar qatori «Netay», «Yodgor», «Tirilgan murda» 
kabi qissalarini ham o’z kitobxoniga taqdim etdi. 
Ulug’ Vatan urushi yillarida shoir o’z ijodining butun haroratini fashist bosqinchilariga qarshi 
kurashayotgan xalqqa, uning muqarrar g’alabasiga bag’ishladi. U «Sen yetim emassan», «Oltin 
medal», «Kuzatish», «Vaqt», «Sog’inish» kabi she’rlarini ijod qildi, publitsistik ocherk va 
maqolalar yozib, xalqni jang va mehnat g’alabasiga otlantirdi. So’nggi yillarda G’afur G’ulomning 
20 ga yaqin she’riy to’plamlari chop etildi. Ayniqsa, shoirpning «Kuzatish», «Sen yetim 

---

emassan», «Qish», «Bizning ko’chada ham bayram bo’lajak», «Vaqt», «Onalar» singari 
asarlarida dunyo xalqlarini fashizm vabosidan xalos etgan jangchilarimning mardona kurashlari 
tasvirlangan. 
G’afur G’ulom urush yillarida yozilgan she’rlaridan jamlangan «Sharqdan kelayotirman» to’plami 
uchun 1946 yili Ittifoq Davlat mukofotiga sazovor bo’ldi. Adibga vafotidan so’ng «Lenin va 
Sharq» mavzusidagi asarlari uchun Lenin mukofoti (1973) berildi. G’afur G’ulom o’z davrida 
«Hurmat belgisi» (1944), uch marta «Mehnat Qizil Bayroq» ordeni (1937, 1951, 1961), Lenin 
ordeni (1949), medallar va faxriy yorliqlar bilan taqdirlangan. U O’zbekiston Fanlar 
akademiyasining a’zosi (1943) edi. 60 yillik yubileyi munosabati bilan unga O’zbekiston xalq 
shoiri faxriy unvoni berildi. Shoirning ko’pgina asarlari qardosh xalqlar, Osiyo va Yevropa 
tillariga tarjima qilingan. 
O’zbek she’riyatining otashin jarchisi, ulkan san’atkori G’afur G’ulom milliy adabiyotimizning 
rivojiga katta hissa qo’shgan adibdir. Adib 1966 yilda xastalikdan so’ng vafot etdi.