Microsoft Word T?bi?td?n istifad?nin huquqi ?saslar?doc

Torpaqların istifadəsində torpaq kadastrının rolu 
Təbii ehtiyatların içərisində mühüm dəyərə malik olan torpağın maddi 
nemətlərin yaradılmasında əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Yer üzündə həyatın 
mövcudluğu üçün əvəzi olmayan hava, su və meşə ehtiyatlan da torpaqla üzvi şəkildə 
bağlıdır. O, insan cəmiyyəti üçün sərvət, fıravanlıq monbəyi, ictimai istehsal üçün isə 
təbii əsas və vacib zəmindir. Çünki maddi istehsal prosesi torpaqda məkan bazisi və 
istehsal vasitəsi kimi çıxış edir. Bununla əlaqədar torpaq kənd təsərrüfatmda və 
meşəçilikdə əsas istehsal vasitəsi rolunu oynayır. İctimai istehsalın funksional 
fəaliyyəti və insan cəmiyyətinin mövcudluğu torpaqdan istifadəsiz mümkün olmadığı 
üçün bu onun təbii ehtiyat və istehsal vasitəsi kimi uçotunu və qiymətləndirilməsini, 
yəni kadastnnın aparümasını şərtləndirir. 
Torpaq kadastrı təbii ehtiyatların (meşə, su və s.) kadastrı içində xüsusi yer 
tutur. Bu, torpaq kadastrının obyekti kimi torpağın özünəməxsus xüsusiyyətləri ilə 
bağlıdır. Mülkiyyət növündən, kateqoriyasından, məqsədli təyinatından və hüquqi 
rejimindən asılı olmayaraq ölkəmizin hüdudları daxilində olan bütün torpaqlar dövlət 
kadastrının obyekti hesab edilir. 
Dövlət torpaq kadastrı - torpaq istifadəçiliyinin dövlət qeydiyyatı, torpaqların 
kəmiyyət və keyfıyyət uçotu, bonitirovkası və iqtisadi qiymətləndirilməsi üzrə 
məlumatlann məcmusudur. 
Dövlot torpaq kadastrı torpaqların hüquqi, təbii və təsərrüfat vəziyyətinə 
toxunan bir sıra problemlərlə, o cümlədən, torpaq mülkiyyət münasibətlərinin 
tənzimlənməsi, yerli və respublika səviyyəsində torpaq mühafızə tədbirlərinin həyata 
keçirilməsi, vahid torpaq fondundan yaxın və uzaq perspektivdə istifadənin 
istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi və proqnozlaşdırılması ilə çox sıx əlaqədardır. 
Hazırda dövlət torpaq kadastrı xidməti çərçivəsində ölkənin vahid torpaq 
fonduna dair toplanmış məlumatlar aşağıdakı işlərdə istifadə edilir: 
1)
torpaq ehtiyatlarımn istifadəsi və mühafızəsi sahəsin-də dövlət siyasətinin 
formalaşdınlmasında və həyata keçirilməsində; 
2)
torpaqların səmərəli istifadəsinə, münbitliyinin artırılmasına, qorunmasma, 
digər torpaq mühafizəsi tədbirlərinə dair kompleks dövlət proqramlarının 
hazırlanmasında və yerinə yetirilməsində; 
3)
yerquruluşu layihələrinin və sxemlərinin hazırlanmasında; 
4)
şəhərsalma, meşəsalma, tikinti, meoliorasiya və irriqasiya işlərinin 
layihələşdirilməsində və aparılmasında; 
5)
torpaq 
münasibətlərinin 
tənzimlənməsində, 
torpaqla-rın 
normativ 
qiymətlərinin müəyyənləşdirilməsində, torpaq reyestrinin tərkibində və torpaq 
bazarının formalaşdınlmasmda; 

---

6)
torpaq 
vergisi 
dərəcələrinin 
və 
torpaq 
icarəsi 
haqqmın 
müəyyənləşdirilməsində və tətbiqində; 
7)
torpaq informasiyası sisteminin və məlumat bankının yaradılmasında və 
istifadəsində; 
8)
torpaqlarm istifadəsinə, mühafızəsinə və torpaq münasibətlərinin 
tənzimlənməsinə dövlət nəzarətinin həyata keçirilməsində. 
Torpaq sahələri üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatı dövlət torpaq kadastnnın 
hüquqi tərəfıdir. O, respublikanm sərhədləri daxilində mövcud torpaq 
mülkiyyətçilərinin, istifadəçilərinin və icarəçilərinin torpaq üzərində hüquqların 
qorun-ması prinsipini təmin edir. 
Torpaq 
sahələri 
üzərində 
hüquqların 
dövlət 
qeydiyyatı 
torpaq 
mülkiyyətçilərinin, istifadəçilərinin və icarəçilərinin hüquqlarmı müxtəlif qanun 
pozuntularmdan qorumaqla yanaşı, onlar tərəfmdən törədilə biləcək istənilən qanuna 
zidd hərəkətin qarşısını ahr. Bu tədbir torpaq sahələrindən onların hüquqi rejiminə və 
təyinatına uyğun olaraq istifadəsinə dövlətin nəzarəti hesab edilir. 
Torpaq sahələri üzərində hüquqlar, o cümlədən hüquqi və fıziki şəxslərin, habelə 
dövlət orqanlarının və bələdiyyələ-rinin hüquqlan, onlan yaradan əsasların müdafıə 
olunması məqsədilə dövlət torpaq kadastrında və dövlət torpaq reyest-rində 
qeydiyyatdan keçirilməlidir. Torpaq sahələri üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatına 
ahnması məcburi hesab edilir. 
Torpaq sahəsi üzərində hüquqların dövlət qeydiyyatı torpaq sahəsinin yerləşdiyi 
ə
razi üzrə dövlət reyestrinə aşağıdakı məlumatların daxil edilməsi ilə apanlır: 
1)
torpaq sahəsi üzərində hüququ əldə edən şəxs barədə məlumat; 
2)
torpaq sahəsinin təsviri (torpağın kateqoriyası, istifadə məqsədi, torpaq 
yerinin növü, torpaq sahəsinin ölçüsü, sərhədləri, kadastr nömrəsi və digər səciyyəvi 
xüsusiyyətləri göstərilməklə); 
3)
torpaq sahəsinin mülkiyyətə, istifadəyo və icarəyə verilməsi haqqmda 
müqavilənin şərtləri, sahənin istıfadəsində müəyyən edilmiş servitutlar, öhdəliklər və 
məhdudiyyətlər haqqında məlumatlar; 
4)
torpaq sahəsi barədə sərəncam verilməsinə dair əqdlərin bağlanması və 
digər fəaliyyət barədə məlumatlar; 
5)
torpaq sahəsinə dair əqdlərin bağlanmasına qadağanlar müəyyən edilməsinə 
dair məlumatlar; 
6)
torpaq sahəsinin dövlət və bələdiyyə ehtiyaclan üçün özgəninkiləşdirilməsi 
barədə qərarların tarixi və nömrəsi, qanunvericiliklə müəyyən edilmiş digər 
məlumatlar.