Microsoft Word T?bi?td?n istifad?nin huquqi ?saslar?doc

Torpaqların kəmiyyət və keyfiyyət uçotu 
Hər bir inzibati rayonun sərhədləri daxilində yerləşmiş bütün torpaq yerləri 
dövlət uçotuna alınır. Uçotun aparılmasından ötrü ilkin sənəd kimi torpaq 
mülkiyyətçilərinin, istifadəçi-lərinin və icarəçilərinin qəbul olunmuş forma əsasında 
hər il noyabr ayının 15-dən gec olmayaraq təqdim etdikləri hesabatlar və digər 
torpaq-kadastr sənədləri götürülür. Fiziki və hüquqi şəxslərin öz sərəncamlarında 
olan torpaqlar haqqında verdikləri məlumatların düzgünlüyü rayon torpaq və 
xəritəçəkmə şöbəsində əldə olan plan-xəritə materiallarında düzəlişlər və kontrol 
ölçmələr vasitəsilə yoxlanılır. 
İ
nzibati rayonda torpaqlann dövlət uçotu kənd təsərrüfatı yerlərinin 
(uqodiyalann) faktiki vəziyyətinə görə keyfıyyətli plan-xəritə materialları və cari 
dəyişikliklərin uçot materialları əsasmda təsərrüfat yerlərinin qəbul olunmuş təsnifatt 
üzrə apanlır. 
Torpaqların kəmiyyət uçotunda onlann qruplaşdırılması təyinatı üzrə aparılır. 
Kənd təsərrüfatı təyinatlı, dövlət meşə fondu və dövlət ehtiyat fondu, sənaye, 
nəqliyyat, kurort, qoruq, dövlət su fondu, yaşayış məntəqələri və digər qeyri-kənd 
təsərrüfatı təyinath torpaqların uçotu ayrı-ayrdıqda apardır. Bu zaman suvanlan 

---

torpaqlar xüsusi şəkildə ayrdır. 
Torpaqların kəmiyyət uçotundan fərqli olaraq, onlann keyfıyyət uçotu iri 
miqyaslı torpaq, aqrokimyəvi, meliorativ və geobotaniki tədqiqatlar əsasında aparılır. 
Bu məqsədlə inzibati rayonun torpaq xəirtəsi, geobotaniki xəritəsi, kartoqramlar vo 
digər plan-xəritə və mətn materiallan tərtib edilir. Torpaqların kəmiyyət uçotu bir 
qədər məhdud sayda torpaq kateqoriyalannı əhatə edir. Bu tədbirlə kənd təsərrüfatına 
yararlı torpaqlar, meşə fondu torpaqları və dövlət ehtiyat fondu torpaqlan əhatə 
olunmuşdur. 
Torpaq örtüyünün 
mürəkkəbliyindən, 
torpaq 
yerlərindən 
istifadənin 
xarakterindən, rayonun sahəsindən və başqa şəraitlərdən asılı olaraq rayonun torpaq 
xəritəsi 1:50000 vo ya 1:25000 miqyasında tərtib edilir. Rayonun torpaq xəritəsi 
ayrı-ayrı mülkiyyətçilərin, istifadəçilərin və icarəçilərin ixtiyarında olan torpaq 
sahələrində aparılmış iri miqyaslı (1:5000, 1:10000) torpaq tədqiqat materialları 
ə
sasında, torpaq konturlarının ümumiloşdirilməsi aparılmaqla tərtib edilir. 
Torpaq xəritəsində uyğun şərti işarələrdən istitadə etməklə torpaqların 
qranulometrik tərtibi, şorlaşma, şorakətləş-mə, eroziya şəraiti də öz əksini tapır. 
Rayonun torpaq xəritələrinə yazılmış hesabatlarda rayon haqqında ümumi məlumat, 
kənd təsərrüfatı yerlərinin (uqodiyaların) paylanması, rayonun relyef, iqlim, bitki 
örtüyünün səciyyəsi verilir, orada torpaq növmüxtəlifliklərinin morfogenetik 
xüsusiyyətləri təsvir edilir, ayrı-ayrı torpaq qatı və yarımtiplər üzrə kəsimlərin 
təsvirlərindən ibarot nümunələr göstərilir, növmüxtəlifliklərin aqrokimyəvi 
analizlərinin nəticələri cədvəllər şəklində hcsabata daxil edilir. Adətən, hesabatların 
sonunda rayon torpaqlarının aqroistehsalat xüsusiyyətləri təsvir edilir, bu əsasda 
onların qruplaşdırılması apanlır, torpaqların münbitliyini artırmaqdan ötrü tədbirlər 
sistemi təklif edilir. 
Hazırda 
torpaq 
yerlərinin 
keyfıyyət 
vəziyyotini 
daha 
dolğun 
səciyyələndirməkdən ötrü torpaqların aqroistehsal qruplaşdırılması xəritəsi, 
torpaqların qida elementləri ilə təmin olunması kartoqramları və başqa qrafıki 
təsvirlərdən ibarət plan-xəritə matcrialları da tərtib edilə bilər. 
Təbii yem yerlərinin keyfıyyət səciyyəsini əks etdirməkdən ötrü geobotanika 
xəritəsi və digər kartoqramlardan istifadə edilir.