Midterm hidratın öyrənilmə tarixi

6.Hidrat əmələgəlməyə qarşı istifadə olunan inhibitorlar

Nəm qaz axınına hidratyaranmaya qarşı ingibitorların (spirtlərin, elektrolitlərin) daxil edilməsi üsulu, bu üsul, digər üsulların tətbiqi mümkün olmayan hallarda (quyudibi və quyu lüləsi zonalarında), hidratyaranmanın qarşısının alınma­sında və ya hidrat tıxaclarının ləğv edilməsində istifadə edilir. Qaz axınlarında ingibitorların hidratyaranma prosesinə tə­si­ri onların su buxarları elastiqiyyətini azaltması və bununla da hidratyaranma temperaturunun aşağı salınması ilə əlaqə­dar­dır. Məlumdur ki, hidratyaranma prosesinin əsas şərti su bu­xarları elastiqiyyətinin hidrat üzərində artmasıdır. Bu göstə­rici yüksəldikcə, hidratyaranma temperaturu və buna müvafiq olaraq hidratyaranma ehtimalı da artır. Sülb məhlullar nəzə­riy­yəsi üzrə maddələrin təmiz halda buxar elastiqiyyəti onların məhlul qarışıqlarındakı elastiqiyyətindən artıq olur. Odur ki, təmiz suda hidratyaranma temperaturu da suyun ingibitorlu məhluluna nisbətən yüksək olur. Nəm qaz axınında ingibitor­ların iştirakı qazların suda həll olmasını azaldır, su-ingibitor sisteminin donma temperaturunu və müvafiq olaraq hidratya­ranma temperaturunu aşağı salır.

Təcrübədə hidratyaranmaya qarşı ingibitor kimi elektrolit­lərdən, spirtlərdən və qliqollardan istifadə edilir. Elektrolit­lərin su məhlulları bir sıra xassələrinə görə digər məhlullardan xey­li fərqlənirlər. Yüksək dielektrik sabitinə malik olan su güc­­­­­lü ionlaşdırıcı məhluldur. İon quruluşlu sülb duz (kalsi-xlor) suda həll olduqda dissosiasiya nəticəsində məhlulda eyni za­manda müxtəlif işarəli ion hissəcikləri yaranır və bu hissə­cik­­lərin elektrik sahəsinin gərginliyi 10⁶ v/sm-ə çatır. Su mo­le­ku­la­la­rının arasında belə elektrik yüklü hissəciklərin meydana çıxması suda struktur və energetik dəyişikliklər yaradır. Nəti­cədə boşluqlu kristallik su strukturu (yəni hidratyaranma şə­raiti) pozulur. Hazırda hidratyaranmaya qarşı ən universal və etibarlı ingibitor – metil spirti (metanol) sayılır. Fiziki-kimyəvi göstə­rici­lə­rinə, böyük miqdarda istehsalına, eləcə də hidrat­yaran­maya qarşı mübarizədə yüksək effektliyinə görə metanol ən səmərəli ingibitor sayılır. 1 və 2-ci şəkillərdə metanolun digər ingibitorlarla müqayisəsi göstərilir.