Midterm hidratın öyrənilmə tarixi

2.Hidrat əmələgəlmənin temperaturu

3.qazın nəmliyinin təyini

4.Kompleksli hidratın əmələgəlməsi

5.hidrat tıxacının ləğv edilməsi

Hidrat tıxaclarının ləğv edilməsində qapalı mühitdə xeyli yüksək qaz təzyiqinin yarana bilməsi və hidrat tıxaclarının mən­fi temperaturlarda dağılması zamanı suyun buza çevril­mə­si təhlükələri nəzərə alınmalıdır.

Hazırda quyularda hidrat tıxaclarının ləğv edilməsi üzrə bir neçə istilik üsulları işlənilib hazırlanmışdır. Belə üsullardan birisi- sülb reagentlərin su ilə kimyəvi reaksiyasından ayrılan istilikdən istifadə edilmə üsuludur. Kimyəvi reagent olaraq xlor­lu fosfor birləşmələrindən ( istifadə edilir. Su ilə ekzotermiki reaksiya zamanı bu reagentlər 3Mcoul/kq is­tilik yaradır. Bu üsulun faydalı iş əmsalı 0,7-yə çatır. Təcrübə göstərmişdir ki, 1 kq reagentdən ayrılan istilik sayəsində 5 kq hidrat dağıdıla bilir. Bir kapsulda yerləşdirilmiş 5 kq kütləyə ma­lik olan reagent ilə diametri 62 mm və uzunluğu 10 m olan hidrat tıxacı dağıdıla bilir.

Quyudibi zonasında hidrat tıxaclarının ləğv edilməsi üçün müxtəlif güclü qaz odluqlu və kiçik ölçülü termoelektrik qız­dı­rıcıları işlənilib hazırlanmışdır (1-3-cü şəkillər). Quyudibi zonasında qazın yanma prosesinin aparılması üçün quyuya borulararası fəza ilə hava vurulur.

Quyularda iri hidrat tıxaclarının ləğv edilməsi üçün bir neçə kiçik ölçülü elektrik qızdırıcısı konstruksiyaları yaradıl­mışdır. Bu qızdırıcıların xarici diametri 38-44 mm, uzunluğu 1100 mm, kütləsi 10 kq, gücü 10 kVt, gərginliyi 110 V, elektrik cərəyan qüvvəsi 30A-dir. Bu qızdırıcılar yüksək təzyiq və tem­peratur şəraitində işləyə bilir. Qızdırıcı spiral elementi dia­met­ri 25 mm və uzunluğu 14 m olan nixromdan hazırlan­mışdır. Elektrik qızdırıcısının kipliyi rezin kipkəclərlə təmin olunur. Bu qızdırıcını elektrik enerjisi ilə gücü 30 kVt olan dəyişən cə­rə­yanlı elektrogeneratora malik səyyar qürğu təmin edir. Belə elektrik qızdırıcısı ilə uzunluğu 500 m olan hidrat tıxa­cının ləğv edilməsi mümkün olmuşdur.

Qaz quyularının istismarında hidratsız iş rejimi quyu lülə­sində hidratyaranma ehtimalını kəskin halda azaldır. Bu­nunla da hidratlara qarşı istifadə edilən ingibitor sərfi və ya termiki üsulların tətbiq edilməsində enerji sərfi aradan götürülə bilər.

Quyularda hidratyaranma prosesi onların istismarının mü­vəqqəti saxlanması (konservasiyası) zamanı baş verə bilir. Xü­susi ilə şimal regionlarda yerləşən qaz və qaz-kondensat qu­yu­larının təzyiq altında saxlanması hökmən quyu lüləsində hid­ratların yaranmasına səbəb olur.

Məlumdur ki, quyuların da­yan­dırılmasına baxmayaraq, quyu konstruksiyasında qeyri-kiplik nəticəsində laydan nəm qazın quyu lüləsinə sızması qu­yu kolonunda hidratyaramasına səbəb olur. Quyuların uzun müddətdə dayandırılması hallarında fontan armaturunun flans­ları arasına qapalı kipləşdiricilər qoyulması və dayandırılmış qu­yulara dövrü olaraq 2-3 ay fasilə ilə metanol reagenti vurul­ması təklif edilir.