M.İSMİxanov, H. Bayramov, S. VƏLİyeva

təsir priyomlarından da istifadə olunur. Bu zaman gəncə bir-
başa təsir göstərilmir, onun nöqsanları bilavasitə ona izah 
edilmir. Tərbiyə metodlarının təsnifatına müvafiq olaraq dolayı 
təsir priyomlarını dörd qrupa bölmək olar: 
- Şüura təsir priyomları: təxirə salınmış söhbət, oxşar ha-
disənin şərhi, gəncin intim hisslərinin fəallaşdırılması (məs., 
xəstə anasını sevindirmək üçün səylə oxumağa sövq edilməsi), 
tərbiyə prosesinə əlavə (nüfuzlu) şəxslərin daxil edilməsi, 
müəyyən keyfiyyəti aşılamaq üçün tələbənin mütaliəyə cəlb 
edilməsi, müəyyən məqamlarda tərbiyəvi məzmunlu atalar 
sözü, lətifə və xalq məsəllərindən istifadə edilməsi və s. 
- Fəaliyyətin və davranış təcrübəsinin təşkili priyomları: 
tələbəni maraqlı fəaliyyətə (tapşırıqlara) cəlb etmək, zəif tələ-
bələr üzərində hamilik işinə cəlb etmək, onun gücünə inam 
bildirmək, xahiş etmək, kollektivin fərdə təsirini təşkil etmək 
(“partlayış” və ya “heyrətləndirmə” priyomu). 
- Fəaliyyəti stimullaşdırma priyomları: təxirə salınmış cəza, 
qeyri-müəyyən ünvana yönələn danlaq (müəllim ad çəkmədən, 
ünvansız müəyyən qəbahəti tənqid edir, “günahkar” şəxs öz payını 

---

178 
götürür). 
- Nəzarət, özünənəzarət və özünəqiymət priyomları: gəncə 
müəyyən işi yoxlamağı, hər hansı məsələyə nəzarət etməyi eti-
bar etmək, qəbahəti qrupda müzakirə edib qiymətləndirmək və s. 
Tərbiyə işində bütün metod və priyomlardan qarşılıqlı 
vəhdətdə, bir sistem halında istifadə etmək lazımdır. Tərbiyə 
vasitələri sistemindən ayrılıqda götürülən heç bir metod və 
priyom lazımi səmərə verə bilməz; o, bir halda yaxşı, başqa 
halda pis nəticə verəcəkdir. Tərbiyəçi konkret şəraitdən, gəncin 
yaş və fərdi xüsusiyyətlərindən çıxış edərək, hər bir şərait, 
konkret fərd üçün ən münasib (optimal) metodlar seçib, onları 
yaradıcı tətbiq etməlidir. Yalnız bu şərtlə tərbiyədə uğur qa-
zanmaq olar.