«мл т*'1шн» «* иа Alisher Navoiy

Qutqaring joni notavonimni,
Bihil ettirn borig‘a qonirrini.
Oeldurub g'avrima yeting oxir,
Ming o'lumdin xalos eting oxir!-
deb iltijo qilardi. Tong otgach, jismi zaiflashib, 
hushidan ketdi. Barcha a’yonlari beqaror bolib 
yiglashga tushdilar, keyin o'zaro maslahatlashdi- 
lar-da, bu dashtda davolashni munosib ko'rmay, 
shohni kajavaga yotqizib shaharga olib ketdilar 
va gulshanga tushirdilar. Bahrom shomga qadar 
ham о ‘ziga kelmay о ‘rtanib yotdi.
Tun boshlangach, mushk isidan hushiga kel- 
di-yu, ko'zini ochib biroz xomush bolib yotdi, 
keyin yana yorini eslab oh-faryod qilishga tushdi. 
Kechasi bilan hijron o‘tiga qovrilib azob chekib 
chiqdi. Tongyeli jismini behol qilgach, shomgacha 
behush yotdi. Bir necha kun davomida shu holat 
takrorlandi. Oxiri tamoman zaiflashib, olarga ya- 
qinlashdi. Bexudlik boshlanib, goh o'zida bolsa, 
goh hushidan ketar, jinnilarcha so'zlar, fig'on

---

chekishga darmoni qolmaganidan, so‘zlarini odam­
lar ham eshita olishmasdi. Goh-gohida nolayi zor 
qilsa, jismi ozor topar, o‘zi aytayotgan gaplami 
ham anglamasdi.
Bu ahvolni ko'rib turgan bilimli a’yonlar ko‘zyosh 
tolcar ekanlar, shohdan qollarini yuvib qoVgandi- 
lar. To‘rt yuz tabibi hoziqlar uni davolash chorasini 
izlab topisholmasdi. Ular derdilarki: «Ishq dardiga 
mubtalo bolgan kishini davolab bolmaydi, unga 
Yaratgangina shifo berishi mumkin». Shundan 
so‘ng, barcha a’yon-u mulozimlar toat-ibodat 
qilishib, nazrlar berishga, shohning tuzalishini 
tilab Xudoga yolborishga tushishdi. Yuz kishi esa 
jinlardan xalos qilish uchun har xil duolar o ‘qib, 
turli tadbirlarni ko‘rishar, yana boshqa hakimlar 
tib tarixi kitoblarini varaqlab, tajribalar o‘tkazib, 
davo izlashardi. Shu tarzda to‘rt yuz alloma ikki yil 
davomida yeyish-ichishni, uyquni unutib o‘z ish- 
larini nihoyasiga yetkazdilar. Oqibatda shohning 
beholligi-yu jinniliklari kamayib, ovqatlardan 
jismiga quwat yetib, aql-u hushi ravshanlasha 
boshladi. Bulardan tasldn topgan tabiblar «Endi 
shoh alamlarini unutishgayordam beradigan tad- 
birlami ko'rishimiz, masalan, imoratlar qurishga 
kirishishimiz kerak. Toki shoh ularni tomosha 
qilarkan, o ‘z dardlaridan qutula borsin. Mohir 
muhandislar xilma-xil shakllardagi imoratlami 
ijod qilsalar, ajmi muddao bolardi», deb maslahat 
berishdi.
Amaldorlar tezda bu ishga kirishib, kerakli 
barcha narsani muhayyo qildilar. Shoh Bahrom­
ga tobe’ bolgan yetti iqlim xon-u xoqonlari va 
ularning barcha a’yonlar-u