Alisher Navoiy
(
1441
-
1501
)
G 'azal
mulkining sultoni, o'zbek adabiy tilining asoschisi.
1441-yil 9-fevralda Hirotda tug‘ilgan. Zamondoshlari u
haqida k o ‘pincha «Nizomiddin Mir Alisher» deb yozadilar.
«Nizomiddin» - din, diyonat nizomi degani bo'lib,
donishmand
mansab egalariga beriladigan sifat, «mir» - amir demakdir.
Alisher a w a l Sabzavorda, s o ‘ng Mashhadda yashadi. Bir
munosabat bilan u 50
ming bayt, 100 ming misra she r yod
olganini aytadi. 15 yoshlarida o ‘z she’rlari
bilan zamonasining
mashhur shoirlari e ’tiboriga tushadi.
1472-1476-yillarda birinchi devoni - «Badoye ul-bidoya»
(«Badiiylik ibtidosi»),
1485-1486-yillarda ikkinchi devoni -
«Navodir un-nihoya» («Nihoyasiz nodirliklar») maydonga keladi.
1481-1482-yillarda esa «Vaqfiya» asarini yozadi.
Buyuk mutafakkir 1483-1485-yillarda
turkiy tilda birinchi
marotaba 54 ming misralik ulkan obida - «Xamsa» asarini yozib
tugatadi.
Navoiyning
1492-1498-yillarda
tartib
qilingan
to'rt
devondan iborat ulkan «Xazoyin ul-maoniy» («M a’nolar xazinasi»)
she’riy kulliyoti shoirning turkiy tilda
yozilgan deyarli barcha
lirik she’rlarini o ‘z ichiga qamrab olgan. Shoir 7 -8 yoshidan 20
yoshigacha b o ig a n davrni umrning navbahori deb hisoblaydi va
shu davr devonini «G ‘aroyib us-sig‘ar» («Yoshlik g'aroyibotlari»)
deb ataydi.
Alisher N avoiy 1501-yilda vafot etgan.
YANGI A SR AVLODI
ISBN 978-9943-27-356-6
7 8 9 9 4 3
Yüklə 10,71 Mb.
