Moddalar almashinuvining fiziologik as
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
V i t a m i n Bt - (
Karnitin). Vitamin B guruhining yana bir a`zosi karnitindir. Uning vntaminlik funksiyasi yaqinda aniqlangan. Vitamin Bt suvda yaxshi eriydi, ko`pchiligi yog’li eritmalarda erimaydi, hayvonot dunyosida keig tarqalgan, o`simlik va mikroorganizmlarda esa ancha kam. Karnitinning fiziologik funksiyasi to`liq aniqlangan emas. Ko`proq bu vitamin hasharotlarning rivojlanishi uchun zarur deb hisoblanadi. 118 novateurpublication.org X U L O S A Inson hayot faoliyati davomida turli tuman harakatlarni bajaradi va energiya sarflaydi. Bu energiyani o`rnini to`ldirish uchun tashqi muhitdan oziq mahsulotlarni qabul qilishi kerak. Oziq mahsulotlardan oqsillar, yog’lar va karbon suvlar organizm uchun plastik va energetik ahamiyatga ega. Suv va mineral tuzlar hamda vitaminlar esa moddalar almashinuvida ishtirok etib organizmda kechadigan barcha fiziologik jarayonlarda qatnashadi.Vitaminlar odatda fermentlarning tarkibiy qismi bo`lib hisoblanadi. Shuning uchun to`qimalardagi moddalar almashinuv jarayonlarida ishtirok etib organizm to`qimalarining oziq moddalarni o`zlashtirilishida ishtirok etadi. Shuningdek organizmning himoya kuchini oshirishda ham qatnashadi. Yuqoridagi ma`lumotlarga asoslanib xulosa qiladigan bo`lsak: Oqsillar fermentlar, antitelolar, gemoglobin, mioglobin va ko’pgina gormonlar asosini tashkil etadi. Demak, oqsillar nafas, hazm, ayiruv, himoya, harakat va boshqarilish jarayonlarida faol ishtirok etadi. Yog’lar va lipoidlar organizmda plastik va energetik ahamiyatga ega. Ularning plastik ahamiyati shundan iboratki, lipidlar hujayra tarkibiga kiradi va yangi hujayralarning hosil bo’lishi uchun zarurdir. Yog’larning energetik roli ham katta, ular parchalanganda oqsillar va karbonsuvlarga nisbatan ikki baravar ko’proq energiya ajratadi. Karbonsuvlar organizmda asosan energiya manbai sifatida xizmat qiladi va bu vazifani bevosita qondagi glyukoza bajaradi. Ichakdan qonga o’tgan glyukoza jigarga boradi va undan glikogen sintezlanadi. Jigar glikogeni karbonsuvlar zahirasidir. Uning miqdori katta yoshdagi odamda 150-200g bo’lishi mumkin. Ovqat tarkibida karbonsuvlar umuman bo’lmaganda glyukoza organizmda yog’lar va oqsillar parchalanish mahsulotlaridan hosil bo’ladi. Organlarning glyukozaga bo’lgan ehtiyoji bir xil emas: qondagi glyukozani 12% ni miya, 9% ni ichaklar, 7 % dan mushaklar va buyraklar olib qoladi . Suv barcha tirik organizmning asosiy tarkibiy va zaruriy qismi hisoblanadi. O`simliklar tarkibida 90 % gacha suv bor. Suv katta yoshdagi odamda tana og’irligining 60 % ni, yangi tug’ilgan bolada 75 % ni tashkil etadi. Suv hujayra, a`zo va to`qimalardagi modda almashinuvi muhitini tashkil kiladi. Organizmga suv uzluksiz kirib turishi hayotiy faoliyatlarning zarur sharoitlardan biridir. Suv katta yoshdagi odamda tana og’irligining 60 %, bolalarda esa bu ko`r-satgich 70 % etadi. Bundan ko`rinadiki, bolalar organizmida moddalar almashi-nuvi, ya`ni assimilyasiya jadal kichadi. Organizm bir kecha- kunduzga 2500 ml suv talab qiladi. Organizmda Mendeleev davriy sistemasidagi barcha elementlar mavjud. Biroq ular organizmda qay darajada bo`lishiga qarab ikki guruhga bo`linadi: makro-elementlar |