Modernizatsiyalash jarayonlari

Ta’lim muassasalari rahbarlariga qo‘yiladigan asosiy talablar 
• 
Ishda to‘g‘ri yo‘lni tanlay olish, vaziyatni pedagogik tahlil qila bilish; 
• 
vaziyatdan to‘g‘ri chiqa bilish, har bir ishga ijodiy yondoshish; 
• 
o‘zining shaxsiy ibrati, ishga bo‘lgan munosabati bilan pedagogik jamoani o‘z 
ortidan ergashtira bilish; 
• 
pedagogik mahorat va boshqara olish mahorati, fan yutuqlarini o‘zlashtirish; 
• 
yangi g‘oyalar, ichki imkoniyatlarni qidirib topib, uni amaliyotga tatbiq etish; 
• 
Umummadaniyatlilik, ziyolilik, milliy qadriyatlarni qadrlash; 
• 
jahon madaniyati durdonalaridan xabardorlik, dunyoqarashning kengligi;
• 
mehribonlik, insonparvarlik, shaxsni hurmat qilish; 
• 
Har bir pedagog xodimga uning xarakteri, imkoniyatlari va ehtiyojidan kelib 
chiqib vazifa berish; 
• 
jamoa ishonchiga kirish, aytilgan fikr, taklif, qabul qilingan qarorning o‘z 
vaqtida bajarili-shiga erishish; 
• 
pedagogik jamoa, ta’lim oldida turgan vazifalar, maqsadlar, istiqbolni aniq 
belgilash; 
• 
odamlar bilan o‘zaro samimiy munosabat o‘rnatish, muloqotga kirishish, 
jamoani ishontira bilish; 
• 
yordam berish, xodimlar kayfiyatini ko‘tarish, ixtiyoriy-majburiy o‘z orqasidan 
ergashtirish; 
• 
har bir ishning muqobil variant-larini e’tiborga olish va amalga oshirish; 

---

81 
• 
mantiqli, qisqa, lo‘nda, obrazli fikrlay bilish, fikrni qiyomiga yetkazish, o‘z 
so‘zamolligi bilan suhbatdoshi (yoki jamoa) qalbiga kirish kabilar rahbarda 
mujassam bo‘lmog‘i kerak; 
• 
fidoyilik, mas’uliyatlilik, poklik, qat’iyatlilik, jur’atlilik, jamoasi manfaati 
yo‘lida jonkuyarlik ko‘rsatish; 
• 
mehnat-sevarlik, adolatlilik, o‘ziga va o‘zgalarga talabchanlik ko‘rsatib, 
barchaga namuna bo‘lishi; 
• 
pedagoglarga ko‘proq erkinlik va mustaqillik berishi, ularning har bir qadamini 
nazorat qilishdan saqlanishi; 
• 
yangiliklarni joriy qilayotganda yo‘l qo‘ygan xatolarini kechirishi, ularni o‘zlari 
to‘g‘rilashi uchun vaqt va imkoniyat berishi; 
• 
pedagog xodimlarga sust, shijoatsiz, mujmal topshiriqlar bermaslik. 
Yuqorida keltirib o‘tilgan rahbar uchun asosiy deb belgilangan talablar o‘zi rahbar 
kompetensiyasini belgilab beradi.
Jamiyat talablarini qondirish hozirgi zamon rahbaridan yuqori 
madaniyat, chuqur ma’naviyat, Vatan uchun javobgarlik hissi, mas’uliyatlilik, 
chuqur bilimga ega bo‘lishi, o‘z ijodiy potensialini rivojlantirishga, innovasion 
faoliyatga, o‘z ustida ishlashga, kasbiy faollikka qobiliyatlilik va shu kabi boshqa 
bir qator sifatlarni talab etadi. Ya’ni ko‘pqirrali qobiliyatlilikni talab etadi.
Ko‘pqirrali qobiliyat tushunchasi kasbiy va shaxsiy kompetentlik tushunchasiga 
mos kelib, Aleks Murning fikricha 
“Soddaroq qilib tushuntiradigan bo‘lsak 
ko‘pqirrali qobiliyatlar deganda turli xil insonlar turli xil uslublar orqali yoki bir 
inson turli xil narsalarni turli xilda o‘rganilishi tushuniladi. Xou ta’kidlashicha 
hyech qachon ikki o‘rganuvchi bir xil bo‘lmaydi: har bir shaxs o‘ziga xos 
qobiliyatlar egasidir. 
5
 
“Ko‘pqirrali qobiliyat tushunchasining eng ilg‘or tarafdorlaridan biri asarlari 
ko‘pchilikka ma’lum bo‘lgan Govard Gardnerdir. (1983,1993). (yana ko‘rish 
mumkin bo‘lgan asarlar Armstrong 1994, Xou 1984, 87-92 betlar va Bentli 1998).
6
Boshqaruvning uslublari ham rahbar qobiliyatlari bilan bog‘liq bo‘lib, boshqarish 
uslublari 3 turda ko‘rinadi: Avtoritar, Demokratik, Liberal. 
Avtoritar rahbar barcha ko‘rsatmalarni ishchanlik ruhida, aniq, ravshan, keskin 
ohangda xodimlariga yetkazadi. Muloqot jarayonida ham xodimlarga do‘q-po‘pisa, 
keskin ta’qiqlash kabi qat’iy ohanglardan foydalanadi. Uning asosiy maqsadlaridan 
biri nima bilan bo‘lsa-da, o‘z xukmini o‘tkazish. Uning nutqi ham aniq va ravon, 
doimo jiddiy tusda bo‘ladi. Biror ish yuzasidan xodimlarini maqtash yoki ularga 
jazo berish, tanqid qilishi sof subyektiv bo‘lib, bu narsa boshliqning kayfiyatiga va
o‘sha shaxslarga nisbatan shaxsiy munosabatiga bog‘liq. Jamoa a’zolarining tilak-
istaklari, fikrlari, maslahatlari juda kam xolatlardagina inobatga olinadi. 
5
Teaching and learning: Pedagogy, Curriculum 
And Culture. Alex Moore.146-бет
6
Teaching and learning: Pedagogy, Curriculum 
And Culture. Alex Moore.147-бет

---

82