Modernizatsiyalash jarayonlari

Rahbar kompetensiyasining shakllanish bosqichlari 
• 
Qobiliyatni aniqlash 
• 
Tarbiyalash va shakllantirish 
• 
Chiniqtirish (kichik hajmdagi topshiriqlar berish) 
• 
Ishonch (mustaqil rahbarlik lavozimiga tayinlanish) 
• 
Rahbarlik cho‘qqisi 
Rahbar kompetensiyasining shakllanish bosqichi rahbarlik qobiliyatining 
mavjudligini aniqlash zarur. Bunda rahbarlik lavozimiga tayinlashdan oldin uning 
ish va hayotiy tajribasini ham hisobga olgan holda ko‘rib chiqish maqsadga 
muvofiq. Bu rahbarning qadriyatli yo‘nalishlari bilan bog‘liq, uning ijtimoiy
borliqni his eta bilishi va tushunish qobiliyati, mustaqil hayot yo‘lini topa 
olishi, o‘zining ijtimoiy jamiyatdagi roli va o‘rnini anglab yetishi, harakatlarni 
Хорижий сўзлар луғатида «компетентлик» тушунчаси бирор шахс ёки 
муассасанинг ваколати ва ҳуқуқлари мажмуаси ёки бирор бир инсонга тегишли 
ишлар, саволлар мажмуаси сифатида таърифланган.
Французча «cоmpetent»
сўзи 
компетентли, ваколатли сифатида таржима қилинади.
Инглизча
«cоmpetense»
атамасида шахснинг сифати маъноси мавжуд: компетентлик - 
қобилият сифатида келтирилган.
 

---

85 
tashkil etishda aniq maqsadni belgilash hamda qaror qabul qilish malakasi, 
dunyoqarashi bilan bog‘liq kompetentlik, u Rahbar uchun ta’lim jarayonida va
boshqa vaziyatlarda o‘zini aniqlash mexanizmini ta’minlaydi. Rahbarning 
individual ta’lim yo‘nalishi va uning hayotiy faoliyatining umumiy dasturi ana shu 
kompetentlikka bog‘liq. Ta’lim tizimidagi har bir rahbar boshqaruvning zamonaviy 
uslublarini va uning muhim vazifalarini anglab yetadi.
Ularning har biriga izoh berar ekanmiz, shuni qayd etish lozimki, rahbarlikning 
asosiy maqsadi, ushbu muhim vazifalar o‘rtasida mutanosiblik va uyg‘unlikka 
erishish hamda shu orqali tashkilot butunligini ta’minlashdir. Rejalashtirish vazifasi 
birinchi navbatda rahbar o‘z tashkilotining maqsadini aniqlashtirish lozim. Bu 
maqsadga yo‘naltiruvchi vazifasi hisoblanib, tashkilotni ma’lum strategik 
maqsadga olib boruvchi vazifalarni mujassamlashtiradi. Tashkillashtirish vazifasi 
belgilangan vazifalar, ish hajmi, unga ketadigan vaqtni hisobini aniq belgilab 
olishi, ya’ni
 t
ashkilot turli bo‘limlaridagi mavjud imkoniyatlardan optimal darajada 
foydalanishdir. Rahbar ado etishi zarur bo‘lgan ishning boshlanish jarayonidan 
boshlab oxirigacha to‘liq tahlil qilishi maqsadga muvofiq. Bu olib borilayotgan ish 
va mahsulot natijalaridagi ba’zi holatlarning kamchiligini joyida tushunib borishga 
imkon yaratiladi. Rahbar strategik maqsadlarni kuzlar ekan, aniqlangan 
kamchiliklarni bartaraf etib borishiga asosli dalillar ham zarur. Shu sababli har bir 
rahbar tomonidan tashkillashtirilgan ishlar asosli va o‘zaro qiyosiy tahlillarga ega 
bo‘lishi kerak. Boshqaruvdagi nazorat qilish vazifasi ta’lim standartlari, pedagogik 
jarayonni mavjud Qonun va boshqa hujjatlarda ko‘rsatilgan talablar asosida 
kechishini ta’minlaydi.
 
Boshqaruvda rahbar muhim vazifalarni bajarish bilan birga olib borilayotgan 
mehnat jarayonida kompetenlilik xususiyatlarini namoyon etishi zarur. Rahbar 
chuqur o‘zlashtirishining zarur bo‘lgan bilim va faoliyat tajribasi doirasi, milliy va 
umuminsoniy madaniyatlar xususiyatlari, inson va insoniyat hayotining
ma’naviy-axloqiy asoslari, oilaviy va ijtimoiy an’analarning madaniyat asoslari, 
inson hayotida fan va dinning roli, ularning moddiy borliqqa ta’siri, turmush
va dam olish borasidagi bilimlar, masalan, bo‘sh vaqtni samarali tashkil etish
usullarini bilishidan iborat. Shu boisdan rahbarning kompetentligi komponentlari 
ham bir qator sifatlarni o‘z ichiga oladi. Ularni quyidagicha belgilash mumkin: