Talabalar mustaqil ishini baholash
Talaba mustaqil ish natijalari 2021-2022 oʻquv yilida 2-3-4kurs talaba va 2 kurs magistrlari uchun Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligining 2018-yil 9-avgustdagi 19-2018-son buyrug‘i bilan tasdiqlangan "Oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi toʻg‘risidagi Nizom"ga asosan ishlab chiqilgan Samarqand davlat universiteti kengashining 2021-yil 29-sentyabrdagi 2-son yig‘ilish qarori bilan tasdiqlangan “Samarqand davlat universitetida talabalar bilimini nazorat qilish tartibi va baholash mezonlari”ga asosan baholab boriladi. Talabalarning mustaqil ishi har bir fakultet va kafedra oynasida yoritib boriladi. Talabalarning mustaqil ishi har bir kafedrada 6 oy mobaynida saqlanadi.
MustaqilTa’limni amalga oshirish boʻyicha fan oʻqituvchisining vazifalari:
Talaba tomonidan mustaqilTa’limni belgilangan reja asosida bajarilishi ustidan nazorat olib borish;
Darsliklar, oʻquv qoʻllanmalar, ilmiy risolalar, ilmiy maqolalar bilan tanishib chiqish boʻyicha topshiriqlar berish;
Asosiy adabiyotlar, ma’lumotlar va arxiv materiallarini hamda mavzu boʻyicha boshqa manbalarni tavsiya etish;
Mustaqil ishiga oʻzi rahbarlik qilayotgan talabalar bilan jadval asosida maslahatlar oʻtkazish;
Mustaqil ta’limning bajarilish jarayoni natijalari toʻg‘risida kafedra yig‘ilishlarida muntazam axborot berib borish;
Seminar va amaliy mashg‘ulotlarga tayyorgarlik koʻrish
Noorganik kimyo va materialshunoslik kafedrasida oʻtiladigan noorganik kimyo, umumiy va noorganik kimyo, kimyo fanlari boʻyicha oʻqituvchini amaliy mashg‘ulotga tayyorlash dastlabki hujjatlarni (oʻquv rejasi, tematik reja va h.k.) oʻrganishdan boshlanadi va dars rejasini loyihalash bilan yakunlanadi. Oʻqituvchi amaliy mashg‘ulotning maqsad va vazifalari, har bir talaba bajarishi kerak boʻlgan ish hajmi haqida tasavvurga ega boʻlishi kerak. Amaliy mashgulotni tayyorlash va oʻtkazishda oʻqituvchining asosiy uslubiy hujjati hisoblanadi uslubiy koʻrsatmalar.
Oʻqituvchini amaliy mashg‘ulotga tayyorlashga qoʻyiladigan talablar:
- ma’ruza matnini koʻrish;
- aniq topshiriq va mashqlarda tasvirlanishi kerak boʻlgan tushunchalar, qoidalar, naqshlarni ajratib koʻrsatish;
- talabalarning nazariy materialni tushunishlarini nazorat qiluvchi savollarni tanlash;
- misollar va mashqlar uchun material tanlash;
- topshiriqlar va mantiqiy topshiriqlarni tanlash, didaktik maqsadni taqdim etish: qaysi vazifaga nisbatan qanday koʻnikma va koʻnikmalarni rivojlantirish kerak, bu oʻquvchilardan qanday harakatlarni talab qiladi, bu muammoni hal qilishda oʻquvchilarning ijodkorligi nimada namoyon boʻlishi kerak;
- tanlangan topshiriq va testlarni oʻqituvchining oʻzi bajarishi yoki hal qilishi (oldindan hal qilish va metodik jarayon);
- echilgan masala yuzasidan xulosalar tayyorlash, yakuniy taqdimot tayyorlash;
- eng oddiy, keng tarqalgan misollarni ham, qoʻshimcha oʻrganishga arziydigan murakkabroq misollarni ham yechish uchun vaqtni rejalashtirish;
- bajarilayotgan vazifalarning murakkabligi ortishi hissini saqlab qolish, bu oʻz ta’limdagi muvaffaqiyatidan xabardor boʻlishga olib keladi va kognitiv faoliyatni ijobiy rag‘batlantiradi;
- har bir oʻquvchining tayyorgarligi va qiziqishini hisobga olish, toki oʻquvchilar qizg‘in ijodiy ishlar bilan band boʻlsin, har kim oʻz qobiliyatini namoyon etish imkoniyatiga ega boʻlsin;
- birinchidan, talabalarga reproduktiv faoliyat uchun moʻljallangan, tushunish va mustahkamlash uchun ma’ruzada berilgan harakat usullarini oddiy takrorlashni talab qiladigan oson topshiriqlarni berish; model boʻyicha muammolarni hal qilish;
- keyin reproduktiv va transformativ faoliyat uchun moʻljallangan vazifalarni taklif qilish, ular ma’lum bir harakat usulining maqsadga muvofiqligini tahlil qilish qobiliyatini nazarda tutadi, topshiriqning shartlari, farazlari, olingan natijalar haqida oʻz fikrlarini bildiradi, ya’ni koʻnikma va koʻnikmalarni rivojlantiradi. oʻrganilgan usullarni qoʻllash va ularning talabalarda mavjudligini nazorat qilish;
- keyin yanada murakkabroq, ya’ni material yoki kursni oʻrganish chuqurligini nazorat qilish uchun moʻljallangan murakkab vazifalarni taklif qilish - birinchi navbatda, ishlab chiqarish faoliyatining alohida elementlarini talab qiladigan, keyin esa - toʻliq samarali (ijodiy);
- muammolarni hal qilish uchun zarur boʻlgan illyustrativ materialni tanlash, doskada chizmalar va yozuvlarni joylashtirish haqida oʻylash va h.k.;
- mavzu boʻyicha amaliy topshiriqlar (mantiqiy topshiriqlar) tizimini yaratib, ma’lum bir dars uchun kerakli vazifalarni tanlab, ularning har birini hal qilish vaqtini hisoblab, oʻqituvchi har bir guruh uchun amaliy mashg‘ulot oʻtkazish rejasini ishlab chiqishga kirishadi; tayyorgarligini hisobga olgan holda.
Rejani qanday shaklda tuzish maqsadga muvofiq? Bunda, ehtimol, oʻqituvchining oʻzi koʻnikib qolgandir. U amaliy darsni oʻtkazish uchun umumiy dastlabki ma’lumotlarni va mazmun qismini oʻz ichiga oladi. Buni ta’kidlash kerak reja quyidagi:
- uy vazifasini tekshirishga qancha vaqt sarflash kerak;
- talabalarga nazariya boʻyicha soʻrov oʻtkazishga qancha vaqt sarflash va qanday savollar berish kerak;
- doskada qanday misol va topshiriqlar qanday ketma-ketlikda yechiladi; muayyan vazifada nimaga e’tibor berish kerak;
- har bir topshiriq (test) uchun chizmalar va hisob-kitoblarni qanday tartibga solish;
- nazariya boʻyicha kimdan intervyu olish va muammolarni hal qilish uchun kimni kengashga chaqirish kerak;
- kengash chaqirmasdan qanday vazifalarni joyida hal qilish uchun taklif qilish;
- "kuchli" talabalarga qanday vazifalarni taklif qilish;
- uyda mustaqil hal qilish uchun qanday vazifalarni qoʻyish kerak.
Amaliy mashg‘ulotlarning maqsadi nazariyani idrok etish, uni oʻquv va kasbiy faoliyatda ongli ravishda qoʻllash koʻnikmalarini egallash, oʻz nuqtai nazarini ishonchli shakllantirish qobiliyatini shakllantirishdan iborat.
Oʻqituvchini amaliy darsga tayyorlash quyidagilarni oʻz ichiga oladi:
♦ savollarni tanlash, talabalar tomonidan ma’ruzalarda berilgan va mustaqil ravishda oʻrganilgan nazariy materialni tushunishlari boʻyicha bilimlarni nazorat qilish. Savollar shunday mantiqiy tartibda joylashtirilishi kerakki, ularga berilgan javoblar natijasida barcha talabalar yaxlit nazariy asosga ega boʻladilar - boʻlajak darsning tayanchi;
♦ misollar va mashqlar uchun material tanlash. Vazifalarni tanlash, oldindan
topshiruvchi nima uchun boshqa emas, balki berilgan masalani taklif qilishini bilishi kerak (muammoni tanlash tasodifiy boʻlmasligi kerak); talaba ushbu muammoni hal qilishdan nimani olishi kerak (tanlangan muammoni hal qilishning bevosita amaliy natijasini oldindan koʻrish uchun); mavzuni va umuman fanni oʻzlashtirish uchun talabaga oʻz yyechimini nima beradi (har bir muammoning yyechimini oʻrganishning navbatdagi “bosqichi” deb hisoblash, uning unchalik qiyin emas, balki oson yechilmasligiga ham e’tibor berish);
♦ hal qilingan muammo boʻyicha xulosalar tayyorlash; amaliyotdan misollar, bu turdagi vazifalar duch kelgan, yakuniy nutqni ishlab chiqish;
♦ vaqtni taqsimlash, ga ajratilgan har bir muammoni hal qilish uchun dars;
♦ illyustrativ materiallarni tanlash (plakatlar, diagrammalar), masalalarni yechish, doskadagi chizmalar va yozuvlarni tartibga solish, shuningdek, turli koʻrgazmalar haqida oʻylash uchun zarur.
Amaliy dars, qoida tariqasida, bitta guruh bilan oʻtkaziladi, shuning uchun uni oʻtkazish rejasi ushbu guruh talabalarining individual xususiyatlarini hisobga olishi mumkin va kerak. Bu vaqtni taqsimlash, murakkablik va hal qilish uchun taklif qilingan muammolar soniga tegishli.
Mavzu boʻyicha amaliy topshiriqlar (mantiqiy topshiriqlar) tizimini yaratib, aniq dars uchun kerakli vazifalarni tanlab, ularning har birini yechish vaqtini hisoblab, oʻqituvchi amaliy mashg‘ulot oʻtkazish rejasini ishlab chiqishga kirishadi.
Uning ish rejasini qaysi shaklda kiyintirish maqsadga muvofiq? Koʻrinib turibdiki, oʻqituvchining oʻzi oʻrgangan shakl maqsadga muvofiqdir. Universitetlar amaliyoti shuni koʻrsatadiki, bunday reja darsni va uning mazmunini oʻtkazish uchun umumiy dastlabki ma’lumotlarni oʻz ichiga olishi mumkin.
Amaliy darsni oʻtkazish nuqtai nazaridan quyidagi savollarga javob berish kerak.
♦ Uy vazifasini tekshirish qancha vaqt oladi?
♦ Talabalar bilan nazariy suhbat oʻtkazish uchun qancha vaqt sarflash kerak va qanday savollar berish kerak?
♦ Doskada qanday misol va masalalar yechiladi va qanday ketma-ketlikda?
♦ Muayyan vazifani bajarishda nimalarga e’tibor berish kerak?
♦ Har bir vazifa uchun chizmalar va hisob-kitoblarni qanday tartibga solaman?
♦ Kim nazariya boʻyicha intervyu olishi kerak va muammolarni hal qilish uchun kimlar kengashga chaqiriladi?
♦ Kengashga chaqirilmasdan, sohada hal qilish uchun qanday vazifalarni taklif qilish mumkin?
♦ "Kuchli" talabalarga qanday vazifalarni taklif qilish kerak?
♦ Uyda oʻz-oʻzini hal qilish uchun qanday vazifalarni soʻrash kerak?
Amaliy mashg‘ulot rejasi oʻqituvchi tomonidan fanni oʻrganishning tematik rejasida mustahkamlangan ma’lum bir konsepsiya asosida ishlab chiqiladi.
Dostları ilə paylaş: |
