29.Узоқ муддатли кредитларни қоплаш методлари? Olingan kredit turli-tuman yo'llar bilan qoplanishi mumkin.
Masalan, biryo‘la, teng vaqtlarda teng to'lovlar bilan, har xil
to'lov bilan va h.k.
Ma’lumki, kredit hajmi va vaqti qancha katta bo‘Isa, uni qoplash riski har ikkala tomon uchun ham yuqori bo'ladi. Masalan,
10000 so'mlik 5 yilga olingan'kreditni qoplash bilan 100 mln. so'mlik
olingan kreditni qoplash riskini taqqoslab bo'lmaydi. Chunki 10000
so'mlik kreditni bir paytning o'zida qoplash jismoniy va yuridik
shaxs uchun katta qiyinchilik tug'dirmaydi, 100 mln. so‘m kreditni
va unga yoziladigan ustama foizlari bilan bir paytning o'zida qoplash har qanday yuridik shaxs uchun ham oson emas, chunki
qoplash payti yetib kelganda har qanday hodisa ro‘y berish mumkin
(iqtisodiy inqirozlar, valuta kurslarining o'zgarishi, siyosiy o‘zgarishlarva h.k.).
Shularni hisobga olgan holda moliyaviy hisoblashlarda olingan
kreditni qoplash fondini tuzish orqali yopish usuli keng tarqalgan.
Qoplash fondi unga o'tkazilgan to'lovlar va ularga yoziladigan
foiz ustamalaridan tashkil topadi. Undan tashqari, qarzdor kreditorga qarz bo'yicha foizlar to'laydi. Bu to'lovlarning yig'indisi muddatli to'lovlar deb ataladi. Bu yerda bir narsaga to'xtalmoqchimiz.
30.Мамлакатда молия тизими ва молия статистикаси. Давлат молияси статистикаси иқтисодий статистика, молия
статистикасининг муҳим ва таркибий қисмидир. Маълумки, у ёки бу мамлакатнинг молия тизимининг тузилишида умумийлик (халқаро андозалар) ва миллий хусусиятлар мавжуд бўлади. Барча мамлакатларнинг молия тизимида давлат бошқаруви секторининг молияси етакчи ўринни эгаллайди. Молия тизими – бу миллий иқтисодиёт таркибига кирувчи ички иқтисодиёт секторлари (номолиявий корпорациялар, молия корпорациялари, давлат муассасалари, уй хўжалигига хизмат кўрсатувчи нотижорат ташкилотлар ва уй хўжалиги) ва «Қолган дунё» молиясини ўз ичига олади. Бу фикр ушбу китобнинг дастлабки боб
ва параграфларида баён қилинган, аммо «Молия», «Молия статистикаси», «Давлат бюджети» ва бошқа молия-кредит йўналишидаги дарслик ва ўқув қўлланмаларида, маъруза матнларида молия тизими ва давлат молиясига бўлган ёндошишларни жаҳон андозаларига тўғри келади, деб бўлмайди, уларда ҳанузгача эскича қарашлардан холис бўлинмаган. Масалан, молия тизими давлат молияси ва хўжалик юритувчи субъектлар молиясидан иборат дейилади. Хўжалик юритувчи субъектлар эса-турли мулк шаклидаги корхоналаридир.
