Moliya” fanidan O’quv-uslubiy majmua bilim sohalari
Yüklə 4,22 Mb.
|
|
о4
^4 13 S § ’’О тз ,£5 О и £ >н rasm. AQSh G‘aznachilik qimmatli qog‘ozlari daromadlilik egri chizig‘i uchun daromaddorlik egri chizig‘i pastdan yuqoriga emas, balki yuqoridan pastga tushgan. nazorat uchun savol Oxirgi gazetalarning moliyaviy axborotlari bo‘lgan betlarini ko‘ring. Bugungi kunda AQSh G‘aznachiligi qimmatli qog‘ozlarining daromaddorlik egri chizig‘i qanday darajada va shaklda ekanligini tekshiring. Ularni Yaponiya G‘aznachiligi qimmatli qog‘ozlarining daromaddorlik egri chizig‘i bilan solishtiring. Foiz stavkasiga to‘lanmaslik riskining ta’siri. Belgilangan daromadli instrument (vosita)lar bo‘yicha to‘lanmaslik riski qanchalik yuqori bo‘lsa, hatto boshqa barcha ko‘rsatkichlar o‘zgarishsiz qolganda ham, ushbu instrument (vosita)larning foiz stavkasi shuncha yuqori bo‘ladi. 7.1-jadvalda qarz oluvchilar tomonidan chiqarilgan va o‘z qarzlari bo‘yicha noto‘lovlarning turli darajadagi risklari bilan xarakterlanuvchi dollar nominalidagi xilma-xil foiz stavkalari keltirilgan. 7.1-jadval Qimmatli qog‘ozlar daromadliligi solishtirmasi (0/
Bu yerda AQSh G‘aznachiligi uzoq muddatli obligatsiyalari shunday riskning eng past ko‘rsatkichiga ega. Undan keyingi o‘rinlarni yuqori va o‘rta sifatli korporativ obligatsiyalar egallamoqda. Ushbu berilgan holatdagi turli xil qimmatli qog‘ozlar daromad-dorligi ko‘rsatkichlari farqiga (yield spread) e’tiboringizni qarating: qaytarish muddati 10 yildan yuqori bo‘lgan AQSh G‘aznachiligi obliga-tsiyalari, ularning yillik daromaddorligi 6,21%ni tashkil etadi va xuddi shunday qaytarish muddatidagi o‘rtacha sifatdagi korporativ obligatsiya-larning yillik daromaddorlik ko‘rsatkichi esa 7,56% ga teng. O‘rtadagi daromaddorlik farqi yiliga 1,35%ni tashkil etadi. 3-nazorat uchun savol Oxirgi gazetalarning moliyaviy axborotlari bo‘lgan sahifalarini ko‘ring. Bugungi kundagi AQSh G‘aznachiligi obligatsiyalari va korporativ obligatsiyalar daromadliligi farqi qanday ekanligini tekshiring. Riskli aktivlarning daromadlilik stavkasi Foiz stavkalari qimmatli qog‘ozlar egasi oldida emitentning shartno-maviy javobgarligi hisoblanib, belgilangan daromadli instrument (vosi-ta)lar bo‘yicha va'da qilingan daromadlilik stavkasini ifodalaydi. Biroq, hamma aktivlarga ham ma’lum bir daromadlilik stavkasi xos emas. Misol uchun, agar Siz ko‘chmas mulkka, aksiyalar va san’at asarlariga kapitalni investitsiya qilayotgan bo‘lsangiz, kelajakda Sizga hech qanday to‘lovlar kafolatlanmaydi. Endi, keling, shu turdagi riskli aktivlar bo‘yicha daro-madlilik stavkasi qanday o‘lchanishini ko‘rib chiqaylik. Agar Siz qandaydir ulushbay qimmatli qog‘ozlarga, misol uchun oddiy aksiyalarga mablag‘ingizni investitsiya qilgan bo‘lsangiz, Sizning qo‘ygan kapitalingizga daromad (return) ikki manbadan tushadi. Birinchisi — mazkur qimmatli qog‘ozlar emitent-firmasi aksionerlarga pul ko‘rinishida to‘laydigan dividendlar. Mazkur dividend to‘lovlari shartnomada kelti-rilmaydi va shunga ko‘ra, ularni foizli to‘lovlar deb bo‘lmaydi. Divi-dendlar firma direktorlar kengashining ixtiyoriga ko‘ra to‘lanadi. Aksiyador aksiyalarga egalik qilgan vaqt mobaynida aksiya bozor kur-sining o‘sishi aksiya egasi tomonidan kiritilgan kapitalning ikkinchi daromad manbai hisoblanadi. Mazkur turdagi daromadni kapitalning o‘sishi deb aytiladi (capital gain). Agar aksiya egasi kursning tushishi tufayli zarar ko‘rayotgan bo‘lsa, bu narsa kapitalning yo‘qotilishi (capital loss) deyiladi. Qo‘yilgan kapital daromadini aniqlash uchun aksiyalarga egalik qilish davomiyligi bir kundan bir necha o‘n yillikkacha bo‘lishi mumkin. Investitsiya qilingan kapitalning daromadlilik darajasini hisoblab ko‘rish uchun, faraz qilaylik, Siz aksiyalarni (bir donasini 10,0 ming so‘mdan) sotib oldingiz. Bir kundan keyin mazkur aksiyalarning kursi 10,1 ming so‘mga o‘sdi va Siz ularni sotdingiz. Bir kunda Sizning qo‘yilgan kapital daromadlilik stavkangiz 1%ni tashkil etadi — bir dona aksiyaga kapitalning o‘sish ko‘rsatkichi (100 so‘m)ning sotib olingan aksiya narxiga (10,0 ming so‘m) nisbati. Endi tasavvur qiling, Siz sotib olingan aksiyalarga bir yil davomida egalik qilmoqdasiz. Yil oxirida aksiyalar bo‘yicha bir aksiyaga 500 so‘m miqdoridagi dividend to‘landi va aksiyaning bahosi 10,5 ming so‘m bo‘ldi. Shunday qilib, bir yillik qo‘yilgan kapital daromadliligi (Kd), quyi-dagini tashkil etdi: Kd = (ABdo - ABb + PD) : ABb Bu yerda: Kd - bir yillik qo‘yilgan kapital daromadliligi; ABdo - davr oxiridagi aksiya bahosi; ABb - aksiyaning boshlang‘ich narxi; PD - pulli dividentlar. Ushbu misolda biz quyidagi daromadlilikka ega bo‘lamiz: Kd = (10,5 ming so‘m - 10,0 ming so‘m + 0,5 ming so‘m) : 10,0 ming so‘m = 0,10 = 10% E’tibor bering, qo‘yilgan kapital umumiy daromadini quyidagi komponentlar yig‘indisi sifatida ko‘rish mumkin: dividend ko‘rinishidagi daromad va aksiyalar bahosining o‘zgarishi: Kd = (PD : ABb) + (ABdo - ABb) : ABb Kd =DDk + BO‘k Bu yerda: DDk - dividend daromadi komponenti; BO‘k - baholar o‘zgarishi komponenti. Kd = 5% +5% = 10% Agar Siz o‘z aksiyalaringizni sotmaslikka qaror qilsangiz, qanday qilib daromad stavkasini baholashingiz mumkin? Javobni quyidagicha berish mumkin: qimmatli qog‘ozlarga qilingan investitsiyaning daromad stavkasi (yoki qimmatli qog‘oz daromadlilik stavkasi), ularni sotib yuborasizmi yoki yo‘qmi, bundan qat’iy nazar bir usul bilan aniqlanadi. Aksiya kursining 500 so‘mga oshishi 500 so‘m dividend singari kiritgan kapitalingizning daromad qismi hisoblanadi. Sizning aksiyalarni sotmasdan o‘zingizda qoldirish to‘g‘risidagi qaroringiz, yil yakunlanganidan so‘ng ularni haqiqatdan 10,5 ming so‘mdan sotishingiz mumkinligi faktini hech qanday o‘zgartirolmaydi. Shu bois, Siz qimmatli qog‘ozlarni sotish orqali o‘z daromadingizni kapitalingizni oshirish ko‘rinishida amalga oshirishga qaror qilishingiz yoki sotmasdan rein-vestitsiya qilishingizdan qat’iy nazar, daromadlilik stavkasi 10%ni tashkil etadi. 4-nazorat uchun savol Siz 50 dollarga aksiya xarid qildingiz. Yil davomida unga 1 dollar miqdoridagi dividend puli hisoblanmoqda va Siz yil oxiriga mazkur qimmatli qog‘ozlarning kursi 60 dollarni tashkil etishini rejalashtir-moqdasiz. Siz qanday daromadlilik stavkasini olishni mo‘ljallayapsiz? Agar qimmatli qog‘ozlarning kursi aslida 40 dollarni tashkil etsa, Sizning haqiqatdagi daromadlilik stavkangiz qanday bo‘ladi? Bozor indekslari va indekslash strategiyasi Qimmatli qog‘ozlar kursini umumlashtirib ko‘rsatishga imkon beruvchi mezonning mavjudligi qo‘l keladigan ko‘plab holatlar mavjud. Misol uchun, aksiyadorlarga investitsiyalarining joriy narxini baholab beradigan indikator yoki o‘z investitsiyalari rentabelligini baholash imkoniyatini beradigan qandaydir etaloniy kriteriy kerak bo‘ladi. 7.2-jadvalda eng muhim milliy fond birjalarida muomalada bo‘lgan, qimmatli qog‘ozlar uchun foydalaniladigan, odatda moliyaviy nashrlarda birinchi navbatda e’lon qilinadigan asosiy fond indekslari ro‘yxati keltirilgan. 7.2-jadval Dunyodagi asosiy fond indekslari
Investitsiya qilingan kapital daromadlilik dinamikasini ma’lum bir birja (fond) indeksiga bog‘lash maqsadiga asoslangan investitsiya strate-giyasiga indeksatsiyalash deyiladi. Uning asosida quyidagi oddiy haqiqat yotadi: birgalashib o‘z kapitalini qimmatli qog‘ozlarga qo‘ygan barcha inve-storlar butun fond birjasi daromadliligidan ko‘proq rentabellikka erisha olmaydilar. Indeksatsiyalash strategiyasini qo‘llagan holda, menejer o‘z investitsiya fondida investitsiya tarkibiy tuzilmasini qayta tashkil etishga urinadi. Bu tarkibiy tuzilma asosida mo‘ljal sifatida tanlangan indeks olinadi. U o‘z fondining aksiyalari paket24iga barcha qimmatli qog‘ozlarni mazkur indeks hisoblanadigan narxlar asosida, mazkur indekslar bazasi juda yuqori bo‘lganda esa, faqat reprezentativ tanlab olinganlarinigina qo‘shadi. Bunday hollarda, pul mablag‘larini “aktiv” boshqarish usulini ishlatishga yoxud indeks-mo‘ljaldan “o‘zib ketish”ga intilib, alohida qimmatli qog‘ozlarga yoki iqtisodiyot sohalariga umid qilishga urinishlar qilin-maydi. Shunga ko‘ra, indeksatsiyalash - bu keng diversifikatsiyaga va qimmatli qog‘ozlar portfeli sust savdo aktivligiga tayangan passiv25 investitsiya strategiyasidir. Albatta, indeksatsiyalash strategiyasi bilan boshqariladigan fondlar-nikiga qaraganda yuqoriroq ko‘rsatkichlarga ega aktiv boshqariladigan fondlar har doim mavjud bo‘ladi. Bu ehtimol, masalan, omad kelish natijasi bo‘lishi ham mumkin. Ayrim investitsiya portfelini boshqa-ruvchilar shunchaki tasodif tufayli qo‘ygan kapitalidan faqat yuqori foydani va hattoki, davomli “omad kelishi” davrida investitsiyaning yuqori rentabelligini ta’minlashga erishadilar. Bundan tashqari, shunday menejerlar borki, ular mislsiz qobiliyat va ko‘nikmalarga ega bo‘lib, shu tufayli investitsiya qilingan kapitallar ma’lum vaqt mobaynida yuqori foyda keltiradi. Investorning rahbarligi aktiv boshqarish strategiyasiga asoslangan fondlarni tanlashdagi muammo shundaki, ulardan qay biri uzoq vaqt davomida yetakchi bo‘lib qolishini oldindan aniqlab bo‘lmaydi. Investorning xarajatlar darajasi nuqtai nazaridan indekslash-tirish strategiyasining ustunligi (afzalligi). 1926 yildan buyon AQSh fond bozori investorlar uchun investitsiya qilingan kapitalga yillik o‘rtacha daromadlilikni 12% miqdorida ta’minlab kelmoqda. Biroq bu raqamlar quyidagi ko‘rinishda namoyon bo‘ladigan xarajatlarni hisobga olmaydi: fond xarajatlari (fond boshqaruvchisiga to‘lov, fond to‘g‘risida axborot tarqatish uchun yig‘imlar va joriy xarajatlar); qimmatli qog‘ozlar portfeli bilan operatsiyalar bo‘yicha xarajatlar (amalga oshirilgan bitim uchun broker xizmatlari to‘lovi va boshqa tijoriy xarajatlar). Keng tarqalgan aksiyalarga mablag‘larni qo‘ygan fondda fond xarajat- liligining o‘rtacha yillik koeffitsenti (fond xarajatlarining investi-tsiyalar umumiy summasiga nisbati ko‘rsatkichi) 1,4%ga teng. Shuningdek, mazkur an’anaviy birgalikdagi fondlarning menejerlari, odatda port-felni boshqarishda yuqori darajadagi aktivliklari bilan tavsifla-nadilar. Upper Analytical Services, Inc. ma’lumotlariga ko‘ra, aktivlarning o‘rtacha aylanuvchanlik (aylanib turish) koeffitsiyenti yillik 76%ni tashkil etadi. Bunday aylanuvchanlik (aylanib turish)da savdo xarajatlari fond xarajatlariga yillik 0,5%dan 1%gacha qo‘shishi mumkin. Umumlashtirgan holda fond xarajatlari va savdo xarajatlari oddiy fondda investor daromadining sezilarli qismini oladi. Savdo operatsiyalaridan komission to‘lovlarni oladigan fondlar ham foydani yanada kamaytiradi. Aynan kam xarajatlar indekslashtirish strategiyasiga asoslangan fondlarning asosiy afzalliklaridan biri hisoblanadi. Bunday fondlarda boshqaruv uchun minimal komission to‘lovlar olinadi. Joriy xarajatlar unchalik katta bo‘lmay, portfel operatsiyalari bo‘yicha xarajatlar minimal bo‘lishi mumkin. Bundan tashqari, aktiv boshqaruvli fondlardagiga qara-ganda indekslashtirish strategiyali fond portfelida aksiyalar aylanishi ancha-muncha sustroq bo‘lganligi bois, shunday kuchli tendensiya (ammo aslo kafolat emas) mavjudki, bunday fondlar kapital o‘sishidan juda kam daromadni aksiyadorlar o‘rtasida taqsimlab o‘tkazadilar (agar umuman shunday qilsalar). Bu o‘tkazmalar soliqqa tortilishi sababli, shu kabi to‘lovlarni o‘tkazishning uzoq muddatga kechiktirilishi berilgan vaziyatda indekslashtirilgan fondlarning aniq ustunligi hisoblanadi. Vaqt o‘tishi bilan ma’lum bir birja indekslari asosan keng tarqalgan aksiyalar bilan ishlaydigan fond ko‘rsatkichlarini quvib o‘tdilar. Quyida keltirilgan 7.3- jadvalda Wilshire 5000 indeksi yordamida o‘lchangan umumiy daromadlilik va asosan keng tarqalgan aksiyalar bilan ishlaydigan va aktiv investitsiya strategiyasiga asoslangan fondlarning ko‘rsatkichlari solishtirilgan. 7.3-jadval Wilshire 5000 indeksi yordamida o‘lchangan umumiy daromadlilik va asosan keng tarqalgan aksiyalar bilan ishlaydigan hamda aktiv investitsiya strategiyasiga asoslangan fondlarning ko‘rsatkichlari
7.4-jadvalda esa dunyo bo‘yicha har xil daraja (toifa)dagi aktivlar bo‘yicha daromadlilik stavkalari keltirilgan. Bu yerda ko‘rsatkichlarning har biri tegishli davlatning valyutasida hisoblangan. Misol uchun, 7.4-jadvalda 2015 yildan 2016 yilgacha AQSh aksiyalari kursi o‘rtacha 19,6%ga ko‘tarilgan, Yaponiyada esa 2,1%ga tushgan. Ushbu davlatlar ko‘rsatkichlarining samaradorligini solishtirish uchun ular bir pul birligiga o‘tkazilishi kerak. 7.4-jadval Mamlakatlarda har xil daraja (toifa)dagi aktivlar bo‘yicha daromadlilik stavkalari26
Iyenda dollar kursi shu davr mobaynida 9,2%ga pasaygan. Shunga ko‘ra, aksiyaga hisoblanadigan pul ko‘rinishidagi dividendlarni hisobga olmas-dan, 2015 yil martda 1 mln. dollar bo‘lgan amerika aksiyalarining bahosi 2016 yil martda 1,196 mln. dollarga ko‘tarilgan. Qimmatli qog‘ozlar portfeli 2015 yil martda — 141,128 mln. iyen bo‘lgan (1,196 mln. dollar x 118 iyen/dollar). Shunga ko‘ra, AQSh fond bozorining iyendagi kapital-lashtirilishi atigi 8,56% o‘sgan. Shunday qilib, iyenga nisbatan dollar kursining pasayishi Yaponiya va Amerika fond bozorlarining turli samaradorligini qisman qoplaydi. Jadvalning oxirgi qatorida turli mamlakatlar aksiyalarining umumiy dollardagi bahosi (qiymati)ni aks ettiruvchi jahon fond indeksi o‘zgarishining foizi ko‘rsatilgan4. Inflyatsiya va real foiz stavkalari Umum qabul qilingan tartibga ko‘ra, turli davrdagi iqtisodiy ko‘rsat-kichlarni solishtirish uchun tovarlar, xizmatlar va aktivlar narx (baho)lari inflyatsiya darajasini hisobga olgan holda to‘g‘rilanishi yoki o‘zgartirilishi (korrektirovka С'1 qilinishi) lozim. Shu bois, iqtisodchilar nominal27 narx (baho) (nominal prices) nomini, ya’ni tovar va xizmatlarning Price listda ko‘rsatilgan narxi (bahosi)ni va pulning sotib olish qobiliyatini aks ettiruvchi real narx (baho) (real prices)larni alohida farqlashadi (ajratishadi). Real va nominal narx (baho)lar farqlangani kabi, real va nominal foiz stavkalari ham farqlanadi. Obligatsiya bo‘yicha nominal foiz stavkasi (nominal interest rate) qarz oluvchi tomonidan va’da qilingan va Siz bergan pulingiz evaziga olinadigan summadir. Real daromadlilik stavkasi (real rate of return) - bu kreditor tomonidan ishlab topilgan hamda pulning sotib olish qobiliyati o‘zgarishi hisobga olingan holda to‘g‘rilangan yoki o‘zgar-tirilgan (korrektirovka qilingan) nominal foiz stavkasidir. Misol uchun, agar hisoblangan nominal foiz stavkasi yillik 8%ni tashkil etsa-yu, inflyatsiya darajasi ham 8%ga teng bo‘lsa, bu holda daromadlilikning real stavkasi nolga teng bo‘ladi. Daromadlilikning real stavkasini hisoblash uchun mablag‘ sifatida ma’lum CO standart lashtirilgan iste’mol savati ishlatiladi. Shunga ko‘ra, daromadlilikning real stavkasi ushbu savatning tarkibiga bog‘liqdir. Milliy iste’mol narxlari indeksi (INI)ni (CPI — consumer price index) hisoblashda taqqoslanishi mumkin bo‘lgan iste’mol tovarlari savati ishlatiladi. Agar nominal foiz stavkasi yillik 8%ni tashkil etsa, iste’mol narx (baho)lari indeksi o‘zgarishiga proporsional tarzda o‘zgaruvchi inflyatsiya darajasi esa yillik 5% bo‘lsa, daromadlilikning real stavkasi qanday bo‘ladi? Ichki hissiyotga suyangan holda, daromadlilikning real stavkasi bu - nominal foiz stavkasi va inflyatsiya o‘rtasidagi farq deb taxmin qilishimiz mumkin bo‘lib, bizning misolimizda bu ko‘rsatkich 3%ga teng bo‘lar edi. Umuman olganda, bu ham to‘g‘ri bo‘ladi. Lekin, shunday bo‘lsa-da, bu yerda ayrim holatlarni inobatga olmoq lozim. Keling, bunga amin bo‘lish uchun daromadlilikning real stavkasini aniq hisoblab chiqamiz. Yuqoridagi misolga ko‘ra, Siz tomondan kiritilgan har 100 so‘mga bir yildan so‘ng 108 so‘m olasiz. Biroq bir yil avval 100 so‘mni tashkil etgan iste’mol korzinasi bu davr mobaynida 105 so‘m ga teng bo‘ldi. Joriy davrda sotib olish mumkin bo‘lgan iste’mol savati tovar-lariga qo‘llagan holda Sizning 108 so‘mingiz qanday real qiymatga ega bo‘ladi? Bu savolga javob berish uchun, 108 so‘mni kelgusidagi iste’mol savati narxiga bo‘lish kerak bo‘ladi, ya’ni 108 so‘m : 105 so‘m = 1,02857 so‘m. Shunday qilib, xarid qilinmagan har bir iste’mol savati o‘rniga o‘zingiz investitsiya qilgan kapitalingiz uchun bir yildan so‘ng 1,02857 ekvi-valentdagi savatni olasiz. Shunga ko‘ra, daromadlilikning real stavkasi yillik 2,857% (bugungi bir savatga to‘g‘ri keluvchi kelgusidagi savatlar soni)ni tashkil etadi. Daromadlilikning real stavkasi, nominal foiz stavkasi va inflyatsiya darajasining nisbati aks etgan umumiy formula quyidagi ko‘rinishga ega: 1 + DrS = (1 + NfS) : (1 + Id) yoki, mos ravishda, Drs = (Nfs - Id) : (1 + Id) Bu yerda: Drs - daromadlilikning real stavkasi; Nfs - nominal foiz stavkasi; Id - inflyatsiya darajasi. Ikkinchi formulaga bizning misolimizdagi ko‘rsatkichlarni qo‘yib, yana bir marotaba yillik real stavka 2,857%ni tashkil etishini tasdiqlashimiz mumkin: Drs = (0,08 - 0,05) : 1,05 = 0,02857 = 2,857 E’tibor bering, nominal ko‘rinishda ishonchli bo‘lgan, belgilangan daromadi bo‘lgan instrument (vosita) real ko‘rinishda ma’lum darajada risk tashiydi. Misol uchun, faraz qilaylik, bank omonatchilarga risksiz dollarli yillik 8%li foiz stavkasini taklif qilmoqda. Ayni vaqtda kelajakdagi inflyatsiya darajasi avvaldan noma’lumligi sababli, real ko‘rinishda pulni ushbu bank hisob raqamiga qo‘yish riskli bo‘ladi. Agar taxmin qilinayotgan inflyatsiya darajasi yillik 5%ni tashkil etsa, daromadlilikning kutilayotgan real stavkasi yillik 2,857% bo‘ladi. Agarda inflyatsiya darajasi 5%dan yuqori bo‘lsa, daromadlilikning real stavkasi yillik 2,857%dan kam bo‘ladi. 5-nazorat uchun savol Faraz qilaylik, risksiz yillik nominal foiz stavkasi g‘aznachilik veksellari bo‘yicha 6%ni, bashorat qilinayotgan inflyatsiya darajasi yillik 3%ni tashkil etadi. Bunday g‘aznachilik veksellari bo‘yicha kutilayotgan daromadlilikning real stavkasi qanday bo‘ladi? Nima uchun real ko‘rinishda ular riskli hisoblanadi? Qo‘yilgan (joylashtirilgan) mablag‘larni qadrsizlanish riskidan himoya qilish uchun foiz stavkalarini real tovar va xizmatlar yordamida ko‘rsatish mumkin. Masalan, belgilangan daromadli qaysidir bir vosita uchun hisoblanadigan birlik sifatida biror bir tovarni ko‘rsatish mumkin. Buyuk Britaniya hukumati indeksatsiyalangan obligatsiyalarni (index-linked bonds) 1981 yildan, AQSh G‘aznachiligi esa 1997 yil yanvar oyidan muomalaga chiqardi. Oxirgilari TIPS (Treasury Inflation Protected Securities — inflyatsiyadan himoyalangan g‘aznachilik qimmatli qog‘ozlari) deb nom olgan. Bu obligatsiyalar bo‘yicha foiz stavkasi risksiz real stavkadir. 1998 yilning sentabr oyida esa AQSh G‘aznachiligi tomonidan Series I Saving Bond, yoki I Bond deb nomlangan inflyatsiyadan himoyalangan yangi turdagi qo‘shimcha jamg‘arma obligatsiyalari emissiya28 qilindi. I Bond - yangi turdagi obligatsiyalar bo‘lib, o‘z investitsiyalarining real xarid qobiliyatini himoya qilishga va daromadlilikning kafolatli real stavkasini olishga harakat qiluvchi investorlar uchun ishlab chiqarilgan. I Bond - daromadlilik hisob- kitobi o‘stirish prinsipiga asoslangan qimmatli qog‘ozlardir. Bu - obligatsiyalar bo‘yicha foizlar oyma-oy hisoblab boriladi, deganidir. I Bond obligatsiyalari nominal bahoda muomalaga chiqariladi - bu degani sotib oluvchi 50 dollarlik obligatsiyaga 50 dollar to‘laydi va 30 yil davomida ularning bahosi foizlarni indeksatsiyalash hisobiga oshib boradi. AQSh G‘aznachiligi tomonidan I Bond obligatsiyalarini chiqarishning qanday sababi bor? AQSh G‘aznachiligi amerikaliklarning kelajak uchun omonat (jam-g‘arma) qilishlarini rag‘batlantirish uchun yangi turdagi obligatsiyalarni chiqardi. G‘aznachilik investorlarga har yarim yilda narxlar o‘sishini hisobga olgan holda to‘g‘rilanadigan belgilangan foiz stavkali obliga-tsiyalarni taklif qiladi. Bu esa qo‘yilgan mablag‘larning xarid qobiliyatini himoya qiladi. I Bond obligatsiyalari bo‘yicha daromadlilik stavkasi qanday belgi-lanadi? I Bond obligatsiyalari bo‘yicha daromadlilik stavkasi ikki alohida stavkalarning: belgilangan daromadlilik stavkasi va yarim yillik inflyatsiyaga teng o‘zgaruvchi stavka kombinatsiyasidan iborat. Belgilangan stavka obligatsiyaning muomalada bo‘lgan davrida o‘zgarishsiz bo‘ladi. Inflyatsiya darajasiga bog‘langan o‘zgaruvchan stavka esa har 6 oyda o‘zgarishi mumkin. 6 oylik inflyatsiya darajasi hamda I Bond bo‘yicha belgilangan stavkaning yig‘indisi ushbu obligatsiyalar bo‘yicha daromadlilik stavkasi keyingi 6 oy davomida qanday bo‘lishini ko‘rsatadi. I Bond obligatsiyalarining boshqa o‘ziga xos xususiyatlari qanday? Yüklə 4,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||