Mövzu 1 Marketinqin sosial-iqtisadi mahiyyəti və nəzəri-metodoloji əsaslari Plan

Şək. 14.5 «Meta» axtariş sistemi.

Biznesin digər növlərinin çoxu üçündə, xüsusi halda, sənaye xidmətləri sferasmdaki biznesdə, Internetin tətbiqi nəticəsində onun verə biləcəyi əlverişli imkanlarmi göstərmək olar.

Realizasiya - satma. Internet, biznesin aparilmasmm görünüşünü və stilini dəyişir. Biznesin inkişafmm hansi istiqamətdə getdiyini təsəvvür etməkdən ötrü, Cisco kompaniyasmm «business - to - business» sektorunda ki, elektron ticarətinin liderini misal göstərmək olar.

Internetdə nəşr olunmuş bəzi məlumatlara görə, Cisco - da, gündə 21,5 million dollarliq avadanliq sifariş olunur, bu da onun illik dövriyəsi olan 7,7 milyard dollara bərabər olmasi deməkdir. Bu həm də, kompaniyanm bütün satişlarmm 70 % - idir. Əvvəllər, sifarişləri kaрiz üzərində alarkən, onlarm 30 % -ə qədərində səhvlər olurdu, ona baxmayaraq ki, kompaniya özünün iri partnyorlarmm personalmm hazirlanmasma və öyrədilməsinə heç vaxt pul qoymaрi (xərc çəkməyi) əsirgəmirdi.

Indi, Şəbəkədən keçən sifarişlərin 99 %-i nəzakətli sifarişlərdir və müştərilər xəbər verirlər (bildirirlər) ki, indi sifarişin hazirlanmasma sərf olunan vaxt 40 % azalmişdir. Səhvlərin və təkrar sifarişlərin azalmasi hesabma, orta çatdirma vaxti bir neçə sutka azalmişdir. Sifarişlərin Şəbəkədən verilməsi, kütləvi hal aldiрmdan - bir işçiyə (əməkdaşa) düşən satişm həcmini artirmaq mümkün oldu və hazirda hər bir adam hesabma düşən bu rəqəm 650 min dollar təşkil edir (düşür). Analoji kompaniyalarda isə, əvvəlki kimi, sifarişləri və sifarişlər haqqmda razilaşmalari telefon kanallari ilə qəbul etdiklərindən, bu göstərici, 200...300 minə bərabərdir.

Bir neçə il işlədikdən sonra, aksiyalarm ümumi dəyəri - milyard dollarla ölçülən Amazon.com. kompaniyasmm misali - yeni-yeni entezuastlar və peşəkarlar (profesionallar) dəstəsini, elektron ticarəti proyektlərinin yaradilmasma və inkişafma cəlb edir.

Avropada elektron ticarəti yaxm illərdə, kifayət qədər nailiyyətlərlə inkişaf etməkdədir.

MDB - yi ölkələrində xüsusəndə, Rusiyada və Ukraynada artiq, ayrica bir axina çevrilən elektron ticarətinin inkişafmda yüksək aktivlik hiss olunur.

Məhsul yaxud qulluqlarm realizə olunmasi haqqmda danişarkən, qeyd etmək olar ki, hazirda, bizim şəraitdə, Internet məhsulun realizə olunmasmda ancaq əlavə bir kanal, ayri - ayri marketinq məsələlərinin həllində bir alət ola bilər.

Servis və satişdan sonraki fəaliwət. Istehsal tsiklinin bu mərhələsində, Internetin istifadə olunmasi, müştərilərə e-mail vasitəsi ilə, məsləhətlərin verilməsi, veb-sayt da satilan məhsul və ondan istifadə ilə baрli yeniliklər haqqmda məlumatlarm verilməsi, məhsulun səmərəliliyinin artirilmasi və təkmilləşdirilməsi və s. tədbirləri haqqmda məlumatlar verməyə imkan verir.

Bu deyilənlərə həmdə, daimi müştərilərin - daxil olan yeni məhsullar haqqmda; bu fəaliyyət dairəsindəki, vacib yeniliklər və digər imkanlar haqqmda: müştəriyə qarşi öz diqqətini (diqqətli olmasmi) göstərməklə, onun üçün sizin firma ilə əməkdaşliрm səmərəli olmasmi demək istəməsi və bütün bunlar haqqmda ona bildirişin göndərilməsi (xəbərdarliq edilməsi) aid edilə bilər.

Öz istehlakçilari, rəqibləri, bazardaki öz sektorunun və bütövlükdə sahəninin tədqiqi haqqmda, marketinqin verdiyi qiymətlər və analizlə, baрli məlumatlar almaq üçün, marketoloqlar onlaynm müxtəlif resurslarmdan istifadə edə bilərlər. Bu resurslara - axtariş sistemləri, telekonferensiyalar, diskussiya qruplari və göndərmə siyahilari, elektron nəşrləri, xüsusiləşdirilmiş saytlar və d. aiddir.

Hazirda marketoloqlar üçün, mürəkkəb proqram təminatlari işlənib - hazirlanmişdir ki, onlar da, reklam kompaniyalarmi keçirmək, onlarm gedişini və səmərəliliyini təhlil etmək, eləcədə, reklam kompaniyasi boyunca düzəlişlər verməyə (etməyə) imkan verirlər.

Istənilən hər hansi bir mühitdən fərqli olaraq, Internet, hər hansi bir konkret saytm müştərilərinin hərəkətini təhlil etməyə imkan verir. Belə təhlilin əsasmda saytm müştərilərinin üstün tutmalari və simpatiyalari haqqmda nəticələr çixarmaq olar, öz marketinq taktikasi və strategiyasmm aksentlərinə, reklam kompaniyasmm gedişinə düzəlişlər vermək olar.

Internetdə reklam. Marketinqin praktiki fəaliyyəti, insanlara, istər alicilar, saticilar yaxud adi, siravi vətəndaşlar olsun böyük təsir göstərir.

Marketinq, alicilari təmin etməklə, onlarm məhsul və qulluqlarm istehlak etməsini (işlətməsini) mümkün olan maksimuma çatdirmaрa çalişir və bunun üçün onlara - maksimum geniş seçmək (çeşidlər) və həyat tərzinin yaxşilaşmasi (yüksəlməsi) imkanmi verir.

Marketinqin iqtisadi mənasi isə, müəssisə yaxud təşkilatlarm istehsal fondlarmm geri qaytarilmasmi sürətləndirmək, bazarda, rəqabət qabiliyyətliliyini artirmaq, istehsalm mobil olmasmdan ibarətdir. Məhz, marketinqin kompetensiyasma (səlahətlərinə); yeni məhsullarm vaxtmda yaradilmasi və onlarm, maksimal ticarət səmərəsi (nəticəsi) əldə oluna biləcək (verə biləcək), bazarlarda yeridilməsi, hərəkəti - daxildir. Ona görə də, marketinq, bazarlari öyrənmək metodlarmm (yaranmiş, toplanmiş) cəmi kimi, hər şeydən başqa, həmdə, öz qüvvələrini, satişm səmərəli kanallarmm yaradilmasma və kompleks reklam kompaniylalarmm keçirilməsinə yönəldir.

Marketinqin məqsədlərindən (vəzifələrindən) biri də, tələbatm formalaşdirilmasmi (yaradilmasmi) və satişm stimullaşdirilmasmi reklamlari kombinasiya etməklə, şəxsən satmaqla (satişi), «Rublie Relations»la, eləcədə, digər maddi stimullarla, təmin etməkdir.

Reklam, kompaniyanm əlaqələri ilə baрli (rabitə) fəaliyyətinin bir hissəsi olub, məqsədi satişi stimullaşdirmaqdir. Reklam, heç də, mali (məhsulu) aliciya zorla qəbul etdirmir. O, lakin, onda mala qarşi reaksiya oyadir və insanda mövcud olan üç növ dəlildən (səbəbdən) birinin - rasional (səmərəlilik), emosionalliq və əxlaqi yaxud da onlarm kombinasiyasmm olmasmi göstərir.

Istehlakçmm reaksiyasma təsir isə, reklam vasitəsi ilə (onun köməyi ilə) təmin edilir.

Reklamm işlənib - hazirlanma prosesi bir qayda olaraq, iki

mərhələdən ibarətdir. Əvvəlcə, reklam məlumatmm strukturu

haqqmda qərar qəbul edilir, mərkəzi (əsas) tezis (reklam arqumenti)

malm əhəmiyyətli və fərqləndirici xüsusiyyətləri barədə məlumatlar

və onu ifadə etmək formasi işlənib-hazirlanir. Sonra isə, bilavasitə, 120

reklam materialmm işlənib - hazirlanmasma başlayirlar: tekst və stil işlənib - hazirlanir, münasib sözlər seçilir, rəngli tərtibat və dizayn haqqmda qərarlar qəbul edilir.

• 
  
  

Reklamla baрli qərarlari qəbul edərkən, 18 şəkildən istifadə etmək, müəyyən dərəcədə kömək göstərə bilər.