Mövzu 1 Mikroiqtisadiyyatın predmeti və metodu. Plan

3. Istehlakçı davranışı qaydaları, tarazlıq şərtləri və əvəzetmənin son norması.
Istehlakçının şəxsi büdcəsi və əmtəələrin qiymətləri sabit qaldı­ğı şəraitdə ayrı-ayrı məhsulların son faydalılığı aşağı düşərsə, o, özünün sağlam məntiqinə əsaslanaraq satın aldığı bütün əmtəələrin son ümumi faydalılıqlarını mümkün olan ən yüksək (son) həddə çatdırmağa çalışır. Bu isə satın alınan əmtəələrin qiymətlərindən asılıdır. Ona görə də is­tehlakın ümumi faydalılığına o zaman nail olunur ki, əmtəələrin son fay­dalılığı ilə sərf olunan pulun hər vahidi bir-birinə bərabər olsun. Əmtəələrdən hər hansı birinin son faydalılığı xərclənən pulun hər vahi­dinə nisbətən çox olduqda, istehlakçı həmin əmtəədən daha çox satın al­mağa, onların ümumi faydalılığını mümkün olan ən yüksək həddə çat­dırmağa səy göstərir. Istehlakçı şəxsi büdcəsin-dəki vəsaiti xərclədik­də məhz bunları nəzərə alır. Lakin bu zaman alıcı xərclədiyi pulun mü­qa­bilində satın aldığı hər bir əmtəənin son faydalılığının orta kəmiyyə­tini müəyyən edə bilər.

İstehlakçı əldə etdiyi fayda ilə sərf etdiyi xərcləri ta­raz­laşdırmaq yolu ilə «bərabər xərcə görə bərabər son faydalılıq» gös­tə­riciləri əsasında bərabərliyə nail olur.

Əvəzetmə istehlakçıya nəinki son (əlavə) səmərəni və son (əlavə) xərcləri müqayisə etməyə, həm də özünün şəxsi büdcəsində olan vəsaiti bazarlıq etdiyi əmtəələr ara-sında bərabər, imkanına uyğun gələn qaydada bölüşdür-məyə səbəb olur.