Mövzu dağ SÜxurlarinin fiziki xassəLƏRƏ GÖRƏ TƏsnifati

Trapesiya profilli yiv birləşmələri üçün kritik yük.Belə birləşmələr üçün iki cür yük hesablanır:
1.Borunun mufta yivindən qoparıb çıxaran yük:

2.Qorxulu kəsikdə borunu və ya muftanı qıran dağıdıcı yük:

P_t.dağ.=π(D+δ_y)σ_m

Burada, σ_m – materialın dartılmaya müvəqqəti müqavimətidir; δ_y- tam profilli birinci yiv altında borunun qalınlığı; =(Δm+Δδ) birləşmədə diametr üzrə deformasi-yalardan alınan ümumi tarımlıq əmsalıdır; Δm və Δδ – qorxulu kəsikdə muftanın və borunun diametr üzrə deformasi-yalarıdır; plastik sərhəd üçün Puasson əmsalıdır; - boru materialının plastik zolaqda möhkəmlik modulu; k - əmsaldır.

β- profilin ən kiçik maiilik bucağdır; OTTГ, TБO və OГ-1M boruları üçün β = 3⁰ götürülür.


MÖVZU-19. OVALLIĞI OLAN BORULAR ÜÇÜN KRITIK TƏZYIQ
Zavodlarda istehsal olan qoruyucu borular tam dairəvi olmayıb müəyyən qədər ovallığa və qalınlıq həddinə malikdir. Ona görə də kritik təzyiqi hesabladıqda nəzəri qiymətdən fərqli cavablar alınır.
Ovallığı nəzərə almaqla qoruyucu borular üçün kritiki təzyiq düsturunu ilk dəfə Rus alimi B.V.Bulqakov çıxarmışdır.


Burada, e – borunun ovallığı, aşağıdakı düsturu ilə tapılır:

Qoruyucu boruların diametrdən asılı olaraq e=0,01-0,02 buraxıla bilər.
Bulqakov öz düsturunun çıxarılışında qoruyucu borudan vahid enlikdə kəsilmiş yarım halqanın (dartılmış halda) dayanaqlılığını nəzərdən keçirərkən, ovallığı çubuğun əvvəlcədən (yəni uclara hələ sıxıcı yük təsir etmədən) radial təzyiqdən alınmış u qədər (şəkil 4.10c) əyrilik ordinatı ilə əvəz etmişdir.
Tam dairəvi borularda xarici izafi təzyiqin təsirindən radial -sıxılma və əyilmə deformasiyaları təzyiq ancaq kritiki qiyməti keçdikdən sonra yaranır. Ovallığı olan borular isə izafi təzyiqin hər hansı qiymətində həm sıxılma və həm də əyilmə deformasiyalarına məruz qalır. Belə sistem üçün çubuğun ümumi radial yerdəyişməsi: 𝜐=u+y olacaqdır; burada, y – təzyiq kritiki qiyməti keçdikdə, ona uyğun götürülmüş çubuğun əlavə radial ordinatıdır (şəkil 4.10c).
Riyazi və elastiki nəzəriyyə ilə əsaslandırmaları apardıqdan sonra nəticədə alınan düsturda sıxlmaya görə (σ_pr)_sıx proporsionallıq həddi iştirak etməli idi. (σ_pr)_sıx qiymətcə cədvəllərdə dartımaya görə verilən (σ_pr)-dan 10-15% artıq olur. Həmin fərqi əvəz etmək üçün Bulqakovun ilk dəfə çıxartdığı düsturda mötərizə qarşısında 1,1 ədədi əmsal yazılır.
Bulqakov qoruyucu borular üzrə xeyli sınaq təcrübəsi aparıb, borunu əzən P_əz təzyiq üçün alınan təcrübi nəticələri, hesablanan P_kr qiymətləri ilə müqayisə etdikdə tapmışdır ki, əzici təzyiq qiyməti P_kr qiymətindən orta hesabla 13% artıq alınır.