Mövzu dağ SÜxurlarinin fiziki xassəLƏRƏ GÖRƏ TƏsnifati

MÖVZU-21. İSTISMAR KƏMƏRININ HESABLANMASI

Quyu ağzı bağlandıqda kəmərin içərisində yüksək təzyiq yaranır. Bu səbəbdən kəməri göstərilən təzyiqə qarşı möhkəmliyini saxlamalıdır.

Quyuda neft, qaz, su fontanı baş verdikdə açıq fontanın qarşısını almaq üçün quyu ağzındakı preventoru bağlayan zaman aralıq kəmərinin daxilində yaranan maksimal təzyiq aşağıdakı kimi hesablanır:
P_dz=P_ℓe-ρ_f (ℓ-z); 0 ≤ z ≤ L olduqda,
Burada, γ_f – lay flüidinin sıxlığıdır.
-Quyuda udulma baş verdikdə daxili təzyiq
P_dz=ρ_k(z-H), burada H ≤ z ≤ L
-Quyu ağzı açıq olan zaman quyuda neft-qaz-su fontanı zamanı daxili təzyiq:
P_dz=ρ_k·z, burada 0 ≤ z ≤ L
Aralıq qoruyu kəmərində hesabatın aparılmasında xarici, daxili izafi təzyiq, öz çəkisindən yaranan oxboyu yük və borunun seksiyalarının seçilməsi istismar kəmərinin hesablanmasında göstərilən qayda ilə aparılır:
Qazılan quyunu məlum olan parametrlərinə görə quyu ağzında və H, h, L, L₀ dərinliklərdə xarici və daxili izafi təzyiqlərin qiymətləri təyin olunur, nəticədə isə izafi təzyiqlər epürü qurulur.
Kəmərin hesablanmasını aparmaq üçün görüləcək iş proseslərində yaranan ən ən böyük P_x.iz və P_d.iz əsas götürlür.
Qoruyucu kəmərin hesablanma ardıcıllığı aşağıdakı kimi aparılır.
1.Xarici və daxili izafi təzyiqlər epürü qurulur və boruların hesablanması quyuda aşağıdan yuxarıya aparılır.
2.Möhkəmlik ehtiyat əmsalı n₁ seçilir, xarici izafi təzyiq epüründə n₁·Pxİ_L hesabatı aparılandan sonra alınan qiymətə uyğun gələn boru cədvəldən seçilir. Bu elə seçilməlidir ki, P_kr ≥ n₁PxJ_L. Boruları ən az möhkəmlik qrupuna malik olan D markalı borudan başlayaraq seçmək lazımdır. Əgər D borusunun qrupu göstərilən şərti təmin etmirsə, onda daha yüksək möhkəmlik qrupu olan borunu seçmək lazımdır.
Kəmərin ℓ₁ bölməsi üçün seçilmiş borunun daxili izafi təzyiqə n₂-yə davam gətirdiyi yoxlanılır.
3. 1-ci seksiyanın yuxarı ucundakı xarici izafi təzyiq müəyyən edilərək cədvəldən, 2-ci seksiya üçün elə boru seçilir ki, onun P_kr təzyiqi L₁ dərinlikdə təzyiqə bərabər olsun.
4. 2-ci seksiya üçün P’_kr təyin edilir ki, biraya uzunluğu ℓ₁ olan 1-ci seksiyanın çəkisi təsir edir.
Epürdə P’_krqiyməti müəyyən edilməklə 2-ci seksiyasının buraxılma dərinliyi L’₁ müəyyən edildikdən sonra 1-ci seksiyanın uzunluğu ℓ₁=L-L’₁ təyin olunur.
Bundan sonra cədvəldən 1-ci seksiyanın Q’ çəkisi təyin edilir.
5. İkinci seksiyanın uzunluğunu təyin etmək üçün 3-cü seksiya üçün seçiləcək borunun möhkəmlik qrupu 2-ci seksiyadakından zəif olan boru axtararaq cədvəldən epürə uyğun P_kr olan boru seçilir, seçim edildikdən sonra epürdə olnun buraxılma dərinliyi L₂ təyin edilir. 2-ci seksiyanın uzunluğu ℓ₂=L₁-L₂ olduğundan Q₂-nin çəkisi hesablanır.
6. 1-ci və 2-ci seksiyalarının (Q₁+Q₂) çəkisinin cəmi hesablandıqdan sonra 3-cü seksiya üçün P’_kr hesablanaraq təyun olunur. Təyin edilmiş P’_kr qiymətinə əsasən epürdən 3-cü seksiyanın buraxılma dərinliyi təyin olunur. Bundan sonra 2-ci seksiyanın uzunluğu müəyyən edilir ℓ’₂=L’₁+L’_2. Seksiyanın çəkisi Q₂ təyin edilir.
Bundan sonra 2-ci seksiyanın yuxarı borusu üçün n₂=P_T/P_d.iz. əmsalı tələbata uyğun alınırsa hesabat davam etdirilir.
7. 3-cü seksiyanın uzunluğunu tapmaq üçün, 4-cü seksiya üçün cədvəl dən P_kr uyğun olan boru seçilir və epürdən L₃ seçilir.
8. 3-cü seksiyanın uzunluğunu tapmaq üçün 4-cü seksiya üçün P’_kr hesablanaraq müəyyən edildikdən sonra 4-cü seksiyanın buraxılma dərinliyi L’₄ təyin edildikdən sonra ℓ’₃=L’₂-L’₃ tapılır və Q₃ hesablanır.
9. Yuxarıdakı ardıcıllıqla quyu ağzına qədər bütün seksiyalar hesablanaraq seçilir. Seksiyaları seçəndən sonra boruların dartılmaya möhkəmliyi Q ≤ [P] yoxlanılır. [P] – borunun dartılmaya buraxıla bilən yükdür. Seçilmiş boru üçün [P]-ni cədvəldən istifadə etmək lazımdır