Mövzu Entomologiya və kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərərverən canlılar haqqında anlayış, onların növ tərkibi, çoxalma və inkişafı. Zədə və zərər. Plan

Mübarizə tədbirləri.
1. Ağacların sakitlik dövründə ştamblar ölmüş qabıqlardan təmizlənməli və əldə edilmiş kütlə yandırılmalıdır.
2. Yerə tökülmüş, zədələnmiş meyvələr müntəzəm olaraq toplanıb kənara çıxarılmalıdır.
3. Kimyəvi mübarizə olaraq vegetasiya dövründə fastak – 0,5 l/ha, karate zeon – 0,5 l/ha və s. preparatlarının birinin emulsiyası ilə çiləmə aparmaq olar.
Qoz fır gənəsi (Eriophyes tristriatus E.). Gənələr dəstəsinin (Acarina) fır əmələ gətirən gənələr (Eriophyidae) qrupuna mənsubdur.
Qoz fır gənəsinin yetkin fərdləri 220 mikron uzunluqda canlıdır. Ayaqları 2 cütdür (tetrapodili). Bu əlamətinə görə tor gənəsindən fərqlənir.
Sürfələr xarici görünüşünə görə yetkin fərdə oxşayır.
Yumurtası kürəvaridir.
Qoz fır gənəsi çox az öyrənilmiş zərərvericidir. Gənə tərəfindən hüceyrə şirəsi sorulan yarpaqlarda, yarpağın sorulan yerlərində onun üst səthi qabarır. Alt tərəfində çökəkcik əmələ gəlir. Həmin çökəkciklərin içərisində keçə kimi tellər yığımı olur. Gənə həmin tellərin arasında yaşayır. Yarpağın üst tərəfindəki fırlar tünd-qəhvəyi rəngdə olur.
Qoz fır gənəsi cavan tinglər üçün daha qorxuludur.
Yarpaqların şiddətli surətdə zədələnməsi nəticəsində bitki böyümə və inkişafdan qalır, zoğlar yetişmir.
Zərərvericisinin həyat tərzi öyrənilməmiş və onun nəslinin miqdarı aydınlaşdırılmamışdır.
Mübarizə tədbirləri. Kimyəvi mübarizə olaraq raqor – 1,5 l/ha, reqas – 0,8 l/ha, neoran – 2,0 l/ha, pliktran – 1,2 l/ha preparatlarının emulsiyası ilə çiləmə aparmaq olar.


Fındıq bitkisinin zərərvericiləri.
Fındıq uzunburnu (Curculio nucum L.). Böcəklər (Coleoptera) dəstəsinin uzunburun böcəklər (Curculionidae) fəsiləsinin nümayəndəsidir. Fındıq uzunburnunun başı xortum şəklində uzanmışdır. Qara rəngdədir, üzəri sarımtıl pulcuqlarla örtülmüşdür.
Yumurtası ağ rəngdədir, sonraları qonurlaşır və ellipsvaridir. Pupu ağ rəngdədir, uzunluğu 9 mm-dir.
Yazda orta temperatur +14⁰S-dən yuxarı qalxdıqda böcəklər qışlama yerlərindən çıxır və ağacların çətrinə dırmaşır, əvəllər tumurcuqlarla, sonralar isə yarpaqla və zərif meyvələrlə qidalanır. May ayının axırlarında böcəklər cütləşir, bundan 6-8 gün sonra yumurta qoymağa başlayır. Yumurta qoyarkən böcəklər zərif meyvələri xortumu ilə deşir və həmin deşiyə bir yumurta qoyur. Rüşeymin inkişafı 8-10 gündə başa çatır. Yumurtadan çıxan sürfə meyvənin daxili ilə qidalanır. İnkişafını başa çatdırmış sürfə fındığın qabığını deşib, onun daxilindən çıxıb torpağa düşür və orada özünə yuva düzəldib pup halına keçir. Pup mərhələsi 2 həftəyə qədər davam edir, sonra böcək çıxır.
Zərərvericinin zərərli fəaliyyəti nəticəsində zədələnmiş meyvələr tökülür, məhsuldarlıq azalır və əmtəəlik dəyəri pisləşir.
İl ərzində 1 nəsil verir.