Mövzu Maliyyə nəzarəti sistemində auditin rolu. Auditin mahiyyəti, məqsəd, vəzifə və prinsipləri. Plan

Stаndаrtın аdı
BАS
Giriş аspektləri (100-199)
1.	Inаmlığı təmin edən tаpşırıqlаr	100
2.	Auditin beynəlxalq standartlarının əsаs prinsipləri	120
Vəzifələr (200-299)
3.	Müstəqil auditorun ümumi məqsədləri və auditin beynəlxalq audit standartlarına uyğun aparılması	200
4.	Audit tapşırığı şərtlərinin razılaşdırılması	210
5.	Maliyyə hesabatları auditinin keyfiyyətinə nəzarət	220
6.	Auditin sənədləşdirilməsi	230
7.	Maliyyə hesabatlarınınauditizamanı dələduzluqlabağlı auditorunməsuliyyəti	240
8.	Dələduzluq və səhv	240 a
9.	Maliyyə hesabatlarının auditi zamanı qanun və qaydaların nəzərə alınması	250
10.	İdarəetməyə məsul şəxslərlə əlaqə	260
11	Daxili nəzarətlə bağlı çatışmazlıqların idarəetməyə məsul şəxslərə və rəhbərliyə bildirilməsi	265

Plаnlаşdırmа (300-399)
12.	Maliyyə hesabatlarının auditinin planlaşdırılması	300
13.	Biznes birliyi	310
14.	Müəssisə və onun mühitinin öyrənilməsi əsasında əhəmiyyətli təhriflər riskinin müəyyənləşdirilməsi və qiymətləndirilməsi	315
15.	Auditinplanlaşdırılmasındavə həyatakeçirilməsində əhəmiyyətlilik	320
16.	Qiymətləndirilmiş risklərə qarşı auditorların cavab tədbirləri	330
Dахili nəzаrət (400-499)
17.	Risklərin qiymətləndirilməsi və dахili аudit	400
18.	Kоmpyuter infоrmаsiyа sistemində аudit	401
19.	Xidməttəşkilatınınxidmətindənistifadə edənmüəssisələrinauditi üzrə mülahizələr	402
20.	Audit zamanı müəyyən edilmiş təhriflərin qiymətləndirilməsi	450
Аuditоr sübutlаrı (500-599)
21.	Аudit sübutu	500
22.	Auditsübutu – seçilmiş maddələr üzrə xüsusimülahizələr	501
23.	Kənar mənbələrdən təsdiqləmələr	505
24.	Ilk audit tapşırıqları-ilk qаlıqlar	510
25.	Аnаlitik prоsedurlаr	520
26.	Audit seçməsi	530
27.	Uçotqiymətləndirmələrinin, ocümlədən ədalətlidəyərqiymətləndir-mələrininvə əlaqəliaçıqlamalarınauditi	540
28	Əlaqəli tərəflər	550
29.	Sonrakı hadisələr	560

30	Müəssisənin fəaliyyətinin fasiləsizliyi ehtimalı	570
31	Yazılı təqdimatlar	580
3-cü şəхsin işindən istifаdə(600-699)
32.	Xüsusi mülahizələr – qrup maliyyə hesabatlarının auditi (o cümlədən bölmə auditorlarının işi)	600
33.	Daxili auditorların işindən istifadə edilməsi	610
34.	Auditorun ekspertlərinin işindən istifadə edilməsi	620
Аuditоr nəticələri və hesаbаtlаrın (rəylərin) hаzırlаnmаsı (700-799)
35.	Maliyyə hesabatları haqqındarəyinformalaşdırılması və hesabatverilməsi	700
36.	Sərbəst auditor hesabatinda əsas audit məsələləri haqqinda məlumat vermə	701
37.	Müstəqil auditorun hesabatındakı rəyə edilən dəyişikliklər	705
38.	Müstəqilauditorunhesabatındaizahediciparaqrafvə digərməsələlərparaqrafı	706
37.	Müqayisəliməlumatlar: müqayisəligöstəricilərvə müqayisəlimaliyyə hesabatları	710
38.	Auditi aparılmış maliyyə hesabatlarını əks etdirən sənədlərdəki digər məlumatlar üzrə auditorun məsuliyyəti	720
Iхtisаslаşdırılmış sаhələr (800-899)
39.	Xüsusimülahizələr – xüsusitəyinatlı çərçivələrdə hazırlanmış maliyyə hesabatlarınınauditi	800
40.	Xüsusimülahizələr – ayrıcamaliyyə hesabatlarınınvə maliyyə hesabatı xüsusielementlərinin, hesablarınınvə yamaddələrininauditi	805
41.	İcmal maliyyə hesabatlarına dair hesabatvermə tapşırığı	810

Auditin ümumi standartları aşağıdakı əsas qaydaları nəzərdə tutur:

1.Yoxlama auditi lazımi hazırlığı, ixtisası və lisenziyası olan şəxs və şəxslər tərəfindən aparıla bilər. Belə ki, bey­nəl­xalq standartlara müvafiq olaraq, auditor özünün kompeten­siyasının lazımi səviyyədə olmasına tam əmin olmadıüı halda həmin işdən imtina etməlidir. Auditor müəssisənin nə­zəri və praktiki fəaliy­yə­tində yeniliklərdən istifadə etməlidir. Aparılan yoxlamanın xarak­tirindən asılı olmayaraq, o, hazırlıüı və təcrübəsi qarşıya qoyulan və­zi­fənin sferasına, miqyasına və mürəkkəbliyinə uyğun olan mütəxəs­sis­lər tə­rəfindən aparılmalıdır.
Auditor daim üzünün peşəkar ustalıüını artırmalıdır. Yüksək pe­şəkar auditor auditin nəzəriyyəsini və praktikasını bilir, müstəqil auditor üçün zəruri olan müəyyən hazırlıq, təcrübə və ixtisas səviy­yəsinə malikdir.
2. Yerinə yetirilən işlərlə baüğlı bütün məsələlər üzrə auditorun və ya audi­or­ların fikri dəyişməz qalmalıdır.Auditor yoxlamalarının nəticələrinin etibarlılığı üçün qanunverici və icra­edici orqanlara münasibət ilə müvafiq müstəqillik səviyyəsinin olması vacib şərt­dir. Qanunvericiliyə müvafiq olaraq auditor sənədlərdən istifadə etməklə yox­­la­ma faktları üzrə qanun­verici orqan üzvlərinə informasiya təqdim edə bi­lər. lakin o, siyasi tə­sir və təzyiqlərdən uzaq olmalıdır. Heç bir siyasi motivlər auditorun işi­nin yekunlarına təsir göstərməməlidir, audit qərəzsiz və şəffaf apa­rılmalıdır. Va­cib şərtlərdən biri müstəqil auditorların öz səlahiyyətini yerinə ye­tirməsi za­manı icra orqanlarının onlara təsir göstərmək im­ka­nının olmaması­dır.
Auditor yoxlanılan müəssisə ilə münasibəti elə qurmalıdır ki, sərbəst olaraq düzgün informasiyanı əldə etsin və qarşılıqlı anlaşma və qarşılıqlı hörmət əsa­sında onun müzakirəsini aparsın. Eyni zamanda auditorla yoxlanılаn müəssisə arasında münasibət yoxlama­nın nəticələrinin obyektivliyinə təsir etməməlidir. Auditor, audit olu­nan müəssisənin idarəedilməsində və fəaliyyətində iştirak et­məməli­dir.
Auditin nəzəriyyəsində və praktikasında müstəqillik - hər şey­dən əvvəl ob­yektiv və həqiqi fikir söyləməkdir. Auditorlar qərəzsiz və niyyətsiz olaraq yox­lanılan maliyyə hesabatlarını və digər informa­siyaları öyrənməli, maliyyə informa­siyalarını təqdim edən sifarişçilə­rə, vəzifəli şəxslərə, eləcə də onun istifadəçi­lə­rinə qərəzsiz münasibət göstərməlidir. Auditor audit prosedurlarını məhdud­laşdırmaq, müəyyən istiqamət vermək və ya dəyişdirmək niyyəti ilə yoxlanılan müəssisənin rəhbərlərinin onun işlərinə müdaxilə etməsinə imkan vermə­mə­lidir. Auditorlar kitablar, uçot yazılışları, işgüzar yazışmalar və digər informasiya­larla sərbəst tanış olmaq imkanına malik olmalıdır.