Муќаддима

Oziq-ovqat sanoati korxonalari 
«Buxorosut» x/j 
400 
50 
450 
120 (26,7%) 
«Buxoroyog’» 
x/j 
317 
121 
438 
186 (42,4%) 
«Kogonyog’» x/j 
265 
90 
274 
184 (67,1%) 

---

130 
Buxoro pivo 
zavodi 
199 
27 
227 
115 (50,7%) 
Non kombinati 
88 
20 
108 
50 (42,2%) 
Buxoro go’sht 
kombinati 
32 
4 
36 
25 (69,5%) 
Neft va gaz sanoati korxonalari 
Neft va gaz 
ishlab chiqarish 
korxonalari 
32 
1937 
1369 
35 (1,78% 
Neft 
mahsulotlari 
korxonalari 
2 
20 
22 
10 (45,4%) 
Izoh: Qavslardagi raqamlar oqova suvlar miqdorining jami olingan suv miqdoriga 
nisbatini ifodalaydi. 
Jadvaldagi raqamlardan ma’lumki, oqova suvlar miqdori har bir korxonada har 
xil bo’lib, jami olingan suv miqdoriga nisbatan 28,1-80,7% ni tashkil etmoqda. 
Oqova suvlar va zovur suvlarini o’simliklar yordamida tozalash katta iqtisodiy va 
ekologik ahamiyatga ega. Bu usulning afzalliga shundaki, uning yordamida 
kislorodning biologik singdirishini 77 -99% ga, kimyoviy singdirishini 60-96% ga, 
suvga erigan moddalar miqdorini 90-99,8% ga va azot miqdorini 45-94% ga 
kamaytirish mumkin. Bundan tashqari, suv o’simliklari bir sutkada 1 m
2
maydonga 380 
g dan 1,5 kg gacha kuk massa beradi. Bitta o’simlikda 80 dan ziyodroq novdalar 
bo’lishi mumkin. SHuning uchun o’simliklar suv tarkibidagi azot va fosfor 
birikmalarini singdirib oladi. 
Suv o’simlikdarida 14-40 g atrofida o’zlashtiriladigan oksidlar va 0,12-0,27 
ozuqa birligi mavjud. Bundan tashqari, suv o’simliklari tarkibida madaniy o’simliklarga 
nisbatan monosaharidlar 0,5-3,0% ga, disaharidlar 1,5-7,5% ga, protein 4-11% ga, 
oqsillar 12,3-19,9% ga, uglerod va boshqa vitaminlar ko’proq bo’ladi. 
Ko’k massadan chorva ozuqasi sifatida foydalanish mumkin. Bir m
2
suv o’tlari 
o’stirilgan suvdan 42 kg gacha ozuqa birliga etishtirish mumkin, yoki 4 kg mol go’shti, 
yoki 7 kg qo’y go’shti olish mumkin. 
Oqova suvlarini suv o’simliklari yordamida 6-8 oy davomida tozalash katta 
iqtisodiy va ekologik ahamiyat kasb yetadi. Bu usul yordamida oqova suvlarni 90-99% 
ga tozalash mumkin. 
Zovur suvlarini o’simliklar yordamida tozalash usuli yangi emas. Ushbu usuldan 
SHimoliy Amerika, Janubiy Afrika, Osiyo va Avstraliya mamlakatlarida keng qo’llanib 
kelinadi. 
Suv o’simliklari yordamida oqova zovur suvlari tarkibidagi azotnnng 60% ga, 
nitratlarning 80% ga fosforning 4,0-50% ga, suv sho’rligini (1 l suvda 5 g tuz 
bo’lganda) 50% ga, 1 l suvda 2 g tuz bo’lganda suv sho’rlashini 30% ga kamaytirish 
mumkin. 
Viloyatimizdagi zovur suvlari tarkibida 2,0-4,5 g tuz va 0,58 g pestisidlar 

---

131 
mavjudligi aniqlangan. Zovur suvlari tarkibidaga azot (8-15%}, fosfor (5%) va 
agroximikatlar (14%) hayvonot dunyosiga salbiy te’sir ko’rsatadi. Bundan tashqari, suv 
o’simliklari yordamida oqova suvlarini tozalash usuli oziq-ovqat mahsulotlari bilan 
ta’minlash muammolarini echishga katta yordam beradi. 

---

132