Mübariz yusifov linqviSTİk tipologiYA
Yüklə 1,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ISBN 978-9952-8176-4-5
© «Elm və təshil», 2017 Linqvistik tipologiya 3 SÖZÖNÜ Dünya dillərində homogen (müştərək) kök sözlərin mövcud- luğu mütəxəssislər arasında heç də gizli, sirli və heyrətləndirici bir hadisə kimi qarşılanmır. Müqayisəli-tarixi dilçiliyin meyda- na çıxması ilə dillərarası müştərəkliyin səbəblərinin öyrənilmə- sinə maraq artmağa başlamışdır. Müxtəlifsistemli dillərdə eyni- köklü elementlərin mövcudluğu barədə çoxlu sayda tədqiqatlar aparılmış və biri digərini təkzib edən fikir və mülahizələr söy- lənmiş, bir çox fərziyyələr irəli sürülmüş, subuta yetirilməsi cid- di problemlərlə qarşılaşan nəzəriyyələr yaradılmışdır. Bütün bu fikir və mülahizələrin, fərziyyə və nəzəriyyələrin baş mövzusu dillərin eyni kökdən törəməsini sübut etməkdən ibarət olmuşdur. Elə burada da ilkin səhv addımlar atılmış və söylənilən fikirlərin həqiqətə uyğunluğu öz təsdiqini tapa bilməmişdir. Çünki nəzərə alınmamalıdır ki, dünyanın ayrı-ayrı nöqtələrində yaşayan in- sanların dilləri arasındakı müstərək elementlərin varlığı “kök dilin” mövcudluğu üçün aldadıcı təəssüratdır. Yəni bu cür ele- mentlərin varlığı heç də bütün dillərin eyni mənşəyə (ulu dilə) aid olub sonradan parçalanması barədəki fikirləri məntiqi cəhət- dən təsdiq etmir. Ancaq mövcud olanı da inkar etmək mümkün deyildir. Məsələ bundadır ki, mütəxəssislər ən əvvəl bu sualın cavabını tapmağa cəhd göstərməlidirlər ki, dil elementlərində, xüsusən, kök morfemlərdə müşahidə olunan müştərəklik nədən yaranmışdır? Bu elementlər niyə mövcuddur? Müştərəkliyin sə- bəbi nədir? Bu suallara cavabdan sonra hansı nəzəriyyənin və ya fərziyyənin irəli sürülməsinə rəvac vermək olar. Bu sualla- ra cavab tapmaq vacibdir. Vacibdir ona görə ki, müştərəkliyin mövcudluğu ümumbəşəri dil vəhdətini sübut etmək üçün heç |