Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

Nizamido  azərbaycançılıq

sıxıntı  içərisindəki  doğma  vətənində  söz  və  fikir  azadlığının 

bərqərar olmasını  istəyirdi və bu istəyini zamanlara çatdırırdı.

«Yeddi  gözəl»  poemasında  çoban  xəyanət  etmiş  itin 

əhvalatını  Bəhrama  danışır,  onu  ayıldır.  Aydındır  ki,  çoban 

çobandır,  şah  da  şah.  Şahın  şahlıq  təcrübəsi  ona  çox  şey 

öyrədir.  Çobanı  isə  nə vaxt dindirsən,  sözünün əvvəli  də  axın 

da  qoyundan  və  itdən  olacaq,  çobanlığm  əzablı  peşəsindən 

olacaq.  Burada  Nizami  onu  demək  istəmir  ki,  şahlar 

idarəçiliyi çobandan öyrənməlidir.

Nizaminin  şahı  çoban  vasitəsi  ilə  ayıltmağının  mənası 

budur ki, böyük sənətkar vəzifəsinin böyük-kiçikliyindən asılı 

olmayaraq  bütün  insanlara  bir  şəxsiyyət  kimi  yanaşır.  Sadə 

peşə  adamının  şaha  nəsihət  verməsi  isə  Nizaminin  təcəssüm 

etdirdiyi  şəxsiyyət azadlığının bariz şəkildə  ifadəsidir.  Nizami 

dövründə  əlbəttə  ki,  heç  bir  şah  çoban  məsləhətinə  ehtiyac 

duymurdu  və  bunu  qəbul  etməzdi  də.  Nizami  isə  bu  hadisəni 

Azərbaycan  mühitinə  gətirərək  öz  ölkəsində  ictimai  ədalətin 

bərqərar  olunmasının  reallaşacağına  ümid  bəsləyirdi.  Bu 

ictimai  ədalət  və  şəxsiyyət  azadlığı  arzusu  Nizaminin  dili  ilə 

belə ifadə olunur:

Çobanın sözündə vari idi hikmət 

Bir arif qocadan şah aldı ibrət 

Sözlər işarətdi,  anladı,  duydu 

Bir az yeyən kimi şəhrə üz qoydu 

Dedi ki,  «Bu işə olmuşam heyran 

Şahlığı öyrətdi  mənə bir çoban».

Y G .  2004,  271-272.

Bəhramın  dustaqlıqdakı  adamları  dinləməsi  və  onlara 

bəraət  verməsi  və  hətta,  mükafatlandırması  da  ictimai 

ədalətin  və  şəxsiyyət  azadlığının  bərqərar  edilməsinin 

təcəssümü  idi.  Şah  birinci  məzlumun  nahaq  zülmə  düçar 

olduğunu  bilib  onu  azad  edir,  ikinci  məzlumun  bağını  özünə 

qaytarır, üçüncü məzlumun əlindən  alınmış varını xain vəzirin 

varidatı hesabına  özünə  qaytarır,  dördüncü məzlumun  əlindən

69

---