Mühafizə releləri haqqında ümumi məlumat. Müxtəlif növ relelərin işləmə prinsipi və quruluşu

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Elektromexaniki rele
 
Ən çox elektromaqnit və induksion prinsipli elektromexaniki relelər tətbiq edilir.
 
 
Şəkil 1. Dönən lövbərə malik elektromexaniki relenin quruluşu
 
 

---

 
 

---

---

 
 
 

---

 

---

---

 
 

---

 
 
 
 
 

---

 

---

 
 
 
 

---

 
 

---

---

 
 

---

 
 
 
 
 

---

 

---

 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
 
 
MÜHAFİZƏ RELELƏRİNİN SİNİFLƏRƏ BÖLÜNMƏSİ
 
 
Qoşulma üsullarına görə relelərin aşağıdakı növlərini fərqləndirirlər:
İlkin (birinci) 
– 
bunlar mühafizə olunacaq elementin birbaşa dövrəsinə 
qoşulurlar;
İkinci 
– 
bunlar ölçü gərginlik və cərəyan transformatorları vasitəsilə qoşulurlar.
Hazırlanma üsuluna görə relelər aşağıdakı növlərə bölünür:
- 
Elektromexaniki, hərəkətli element və kontakt sistemli
- 
Statiki, hərəkətli element və kontakt sistemi olmayan (elektron, 
mikroprosessorlu).
Təyinatına görə relelərin aşağıdakı növləri mövcuddur:
- 
Ölçmə releləri (sərəyan, gərginlik, müqavimət, güc, tezlik, temperatur, 
səviyyə) maksimal və minimal ola bilirlər.
- 
Məntiqi relelər (aralıq, ikimövqeli, zaman,siqnal).
Olçmə releləri üçün dayaq (nümunəvi) elementlərin (kalibrlənmiş yay, stabil 
gərginlik, cərəyan mənbəyi və s.) olması xarakterikdir. Bu elementlər relenin 
tərkibində olur və hər hansı fiziki kəmiyyətin əvvəlcədən qeyd olunmuş 
qiymətini (buna çox zaman “ustavka” da deyirlər) canlandıra bilirlər ki, bu 
qiymətlə nəzarət olunan kəmiyyət müqayisə edilir.
Ölçmə releləri yüksək həssaslığa malik olur (yəni nəzarət olunan parametrin 
çox kiçik dəyişmələrini hiss edirlər) və yüksək qayıtma əmsalına (İşədüşmə və 
qayıtmanın qiymətləri nisbəti) malik olurlar.
Maksimal relelər, nəzarət olunan parametri keçərkən, minimallar isə azalarkən 
işə düşürlər.
Məntiq releləri, digər relelərdən alınan impulsları çoxaltmaq,bu impulsları 
gücləndirmək və digər aparatlara komandalar (əmrlər) vermək üçün (bunlar çox 
zaman aralıq relesi kimi də adlandırılır), ayrı
-
atrı əməliyyatlar arasında zaman 
gözləməsi yaratmaq üçün (bunlar isə zaman releləri kimi də adlandırılır) və həm 
relelərin özlərinin, həm də digər ikinci aparatların təsirini qeyd etmək üçün 
(bunlara göstərici relelər də deyilir) tətbiq edilirlər.

---

Açarlara təsiretmə üsuluna görə relelərin aşağıdakı növlərini fərqləndirirlər:
- 
birbaşa təsir releləri, bunların hərəkətli sistemi mexaniki olaraq 
kommutasiya aparatının söndürücü (açıcı) qurğusu ilə əlaqəli olur 
(PTM,PTB tipli relelər).
- 
Dolayı təsirli relelər, bunlarda söndürmə elektromaqnitinin dövrəsi idarə 
edilir.
Rele mühafizəsinin (RM) əsas növləri aşağıdakılardır:
- 
Maksimal cərəyan mühafizəsi (MCM);
- 
İstiqamətlənmiş maksimal sərəyan mühafizəsi;
- 
Qaz mühafizəsi;
- 
Diferensial mühafizə;
- 
Distant mühafizə;
- 
Diferensial
-
faza (yüksəktezlikli) mühafizə.
Əgər RM
-
in təyinatı ilk növbədə avadanlığın söndürülməsidirsə, onda 
elektroavtomatikanın funksiyasına onu qoşmaq daxildir. Elektroavtomatikaya 
xalis şəkildə avtomatik təkrar qoşulmaları (ATQ) və rezerv qida və mexanizmin 
avtomatik qoşulmaları (RAQ) aid edilir.
Texnoloji elektroavtomatikanın bəzi növləri də vardır ki, bunlara aşağıdakıları 
aid etmək olar:
- 
Generatorların və sinxron mühərriklərin oyadılmasının avvtomatik tənzimi 
(OAT);
- 
Güc transformatorunun PПН
çeviricisinin vəziyyətinin avtomatik tənzimi;
- 6 – 
35 kV
- 
luq şəbəkədə yerə tutumla qısaqapanma cərəyanını 
kompensə edən qığılcımsöndürücü dolağın avtomatik tənzimi;
- 
Statiki kondensatorlar batareyasının avtomatik tənzimi;
- 
Güc transformatorlarının soyudulması avtomatikası;
- 
Generatorların avtomatik dəqiq sinxronlaşdırılması;
- 
Generatorların avtomatik öz
-
özünə sinxronlaşdırılması;
- 
Hidrogeneratorların avtomatik tezlik işəsalınması;
- 
Elektrik veriliş xətlərinin zədələnmiş yerlərinin təyini.
Bunlardan başqa, əks qəza rejimi avtomatikası da mövcuddur ki, onlara 
aşağıdakıları aid edirlər:
- 
Avtomatik tezlik yük azaldılmaları (boşaldılmaları);
- 
Tezliyin qiyməti bərpa edildikdən sonra, açılmış enerji qəbuledicilərinin 
avtomatik qoşulması;
- 
Tezliyin və aktiv gücün avtomatik tənzimi;

---

- 
Gərginliyə görə əlavə avtomatik yük azaldılması;
- 
Cərəyana görə əlavə avtomatik yük azaldılması.