Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti zaripova dilnoza anvarovna

Bolonya kelishuvi va Germaniya ta’lim tizimi 
Bolonya kelishuvining asosiy maqsadi qishloq xo‘jaligi sohasida 
oliy ta’limini rivojlantirish negizida modernizatsiyalash davrida mehnat 
bozorining o‘zgarib borayotgan talablarini qondirish, global o‘zgarishlar 
va barqaror rivojlanish sharoitlariga moslashish, qishloq xo‘jaligini 
fermer xo‘jaliklari, tarmoq va mamlakat darajasida ekologik va iqtisodiy 
jihatdan barqaror boshqarish vositasida qishloqda farovonlikni oshirish 
maqsadida ilg‘or va uyg‘unlashgan 3 bosqichli "Fermer xo‘jaligini 
boshqarish" bakalavr yunalishi, "Agrar menejment" magistratura 
mutaxassisligi hamda "Agrar siyosat va qishloq xo‘jalik iqtisodiyoti" 
sohasida doktorantura ixtisosliklarini eng ilg‘or Evropa nazariyasi va 
amaliyotiga, hamda Bolonya jarayoni tajribasiga tayangan holda 
rivojlantirishdir. Loyihani amalga oshirishning dastlabki bazasida 
amaldagi DTS va o‘quv rejalarini, jahon tajribasidan kelib chiqqan holda 
qiyosiy tahlil qilindi hamda qishloq xo‘jaligi menejmenti va iqtisodiyoti 
sohasi bitiruvchilarining malaka talablarini o‘rganish maqsadida 
talabalar va ish beruvchilar o‘rtasida ijtimoiy so‘rovnoma o‘tkazildi. 
Xorijlik ekspertlar uchun, amaldagi tizim va o‘quv dasturlari "status 
kvo" holati bo‘yicha ingliz tilida hisobot tayyorlandi.
Germaniya maorifidagi asosiy muammo sobiq GDR dagi ta’limni 
bir xil milliy me’yorga solishdan iboratdir. Asosiy vazifa sobiq GDR 
dagi ta’lim tuzilmasini yangi me’yorga va o‘lshovga tushirish, oddiy 

---

usul bilan GFR dagi ta’lim tizimiga o‘tkazib o‘qishdan iborat. Ammo, 
buning ham o‘ziga xos muammolari bor. Birinchidan mablag‘ masalasi 
bo‘lsa, ikkinchidan sobiq GDR dagi ta’lim jarayoni qatnashshilarining 
bu o‘zgarishga munosabatidir. 
Germaniyada ta’lim davlat va jamiyat tomonidan ardoqlanayotgan 
soha bo‘lib, u mamlakatning iqtisodiy-ijtimoiy rivojlantirishga barakali 
hissa qo‘shib kelmoqda. Germaniya ta’lim tizimida muhim bosqich 
hisoblanib, uning 100 yildan ortiq tarixi bor. Germaniyada bolalar 
bog‘chalari ta’limning quyi bosqichi hisoblansada, lekin u davlat ta’lim 
tizimi tarkibiga kirmaydi. Ota onalar ham qisman pul to‘laydilar. 3 
yoshdan 6 yoshgasha bo‘lgan bolalarning 80 foizi bolalar bog‘chasiga 
qatnaydi. Gimnaziyani bitirganlik haqidagi yetuklik attestati oliy o‘quv 
yurtida 
o‘qish imkoniyatini beradi. Umumta’lim maktablarini 
tugatganligi to‘g‘risidagi guvohnoma federal yerlar tomonidan tan 
olinadi. Germaniya hunar ta’limi tizimi turli tipdagi o‘quv yurtlari va 
o‘qitishning turli shakllariga ega. Eng ko‘p tarqalgan va rivojlangan 
shakli hunar ta’limining “Dual” tizimidir. Bu tizimda tayanch 
maktablarning 50 foizi va to‘liq o‘rta maktablarning 16 foizi o‘qishni 
davom ettiradi. Xalq universitetlariga X1X asrning oxirlarida 
Skandinaviya 
namunasiga 
asos 
solindi. 
Germaniya 
Federativ 
Respublikasining g‘arbiy qismida qariyb 850 xalq universitetlari bo‘lib, 
joylarda ularning 4 mingga yaqin filiallari ham ishlaydi. Ular asosan 
jamoa, tuman yoki ro‘yxatdan o‘tgan jamiyatlar tasarrufidadir. 
Viloyatlar ularni pul mablag‘i bilan ta`minlab turadilar. 
3.1.1-rasm. Germaniya uzluksiz ta’lim bosqichlari 
 

---

Hunar-texnika taʼlimi tizimida hunar maktablari, texnika va 
muhandislik bilim yurtlari, turli ixtisoslikdagi oʻrta maxsus taʼlim 
maktablari hamda maxsus oliy maktablar bor. Oliy taʼlim tizimiga 
universitetlar, oliy oʻquv yurtlari, oliy badiiy maktablar, texnika 
maktablari va boshqalar kiradi. Ularda oʻqish pulli. Eng yirik va qadimgi 
oliy 
oʻquv 
yurtlari: 
Geydelberg, 
Leypsig, 
Rostok, 
Berlin 
universitetlari. 
1960-yildan
  keyin yana 20 ta universitet tashkil etildi. 
Ularning yonida texnika oliy bilim yurtlari va pedagogika institutlari 
mavjud. Maxsus oliy oʻquv yurtlari oliy taʼlimning eng yosh va 
hammaga manzur toifasi hisoblanadi. Ulardagi taʼlim ayniqsa 
muhandislik, iqtisodiyot, ijtimoiy taʼminot, dizayn va qishloq xoʻjaligi 
sohalarida koʻproq amaliy tarzda olib boriladi. Germaniyada har yili 10 
million fuqaro bilim saviyasini oshirish imkoniyatiga ega. Malaka 
oshirishning eng yaxshi va samarali shakli xalq universitetlaridir. 
Germaniyada 11 ta mintaqalararo iqtisodiyot oʻquv markazi va 30 ta 
malaka oshirish instituti mavjud. Yirik firmalar oʻz xodimlari uchun 
alohida kurslar tashkil etadi. 
Mamlakatdagi ilmiy tadqiqot ishlari oliy oʻquv yurtlarida, davlat va 
xususiy ilmiy tadqiqot muassasalarida va iqtisodiyot ilmiy tadqiqot 
boʻlimlarida olib boriladi. Tadqiqotlarda Dyusseldorf, Gyottingen, 
Geydelberg, Leypsig, Mayns va Myunxenda joylashadi Fanlar 
akademiyasilari va 
1992-yil
 qayta tashkil etilgan Berlin-Brandenburg 
badiiy akademiyasi oliy oʻquv yurtlari bilan uzviy hamkorlik qiladi. 
Mamlakatda 60 dan ortiq ilmiy muassasa va ularning filiallari mavjud. 
“XXI-asr texnologiyalari” deb atalgan ishlardan tashqari, jumladan, 
transport, ekologiya, sogʻliqni saqlash, informatika, shuningdek mayda 
va oʻrta korxonalarni qoʻllab-quvvatlash sohalarida tadqiqotlar olib 
boriladi. 
Germaniyada 3 mingdan koʻproq muzey bor. Yerlar, shaharlar, 
uyushmalarning muzeylari, oʻlkashunoslik va xususiy muzeylar, 
ibodatxonalar, qasrlar, saroylardagi muzeylar, ochiq havo ostidagi 
muzeylar shular jumlasiga kiradi. Eng yirik muzeylari: Axendagi sobor 
xazinasi, Yangi galereya, Berlindagi „Prussiya madaniy bisoti“ davlat 
muzeyi, Bonndagi shahar sanʼat asarlari majmuasi, Drezdendagi Eski va 
Yangi ustalarning rasmlar galereyasi, „Kuk gumbaz“, Essendagi 
„Folkvang“ muzeyi kabi sanʼat muzeylari, Bonndagi Reyn viloyat 
muzeyi, Kyolndagi Rim-Germaniya muzeyi, Myunxendagi Bavariya 
milliy muzeyi kabi madaniytarixiy muzeylar, Berlin, Frankfurtmayn, 
Gyottingen, Hamburg, Kil, Kyoln, Lyubeke, Myunxen va Shtutgartdagi 

---

etnografiya muzeylari va boshqalar. Yirik kutubxonalari: Myunxendagi 
Bavariya davlat kutubxonasi (6 milliondan ortiq asar saqlanadi). 
Prussiya madaniy bisoti“ning Berlindagi davlat kutubxonasi (4 million 
asar), Kyolndagi Markaziy kutubxona, Volfenbyuttedsagi gersog Avgust 
nomidagi kutubxona (660 mingdan ortiq asar) va boshqalar. 
https://grantlar.uz/blog/germaniya-oqish-bepul-bolgan-universitetlar/