Mühazirə 1 Xətalar, onların növləri, yaranma mənbələri və hesablanma qaydaları

1) Seçilmiş nöqtələr üsulu.
XOY müstəvisində eksperimentlərin nəticələrinə görə nöqtələr sistemi daxil edilir. Sonra verilən nöqtələrə yaxın olan xətt (məsələn düz xətt) keçirilir. Bu xətt üzərində ilkin nöqtələr sisteminə aid olmayan nöqtələr seçilir. Seçilmiş nöqtələrin sayı empirik asılılığın axtarılan parametrlərinin sayına bərabər olmalıdır. Bu nöqtələrin koordinatları diqqətlə ölçülür və (3) empirik funksiyasının seçilmiş nöqtələrdən keçməsi şərtinin yazılmasında istifadə olunur.
(6)
Bu sistemdən parametrləri tapılır.
Xüsusi halda, xətti asılılığı seçilərsə, onda onun üzərində nöqtələri seçilir və (6) tənlikləri aşağıdakı şəklə düşür
(7)
Misal 1. Cədvəl verilənlərə əsasən empirik düsturu seçməli:

x	2	4	6	8
y	0,350	0,563	0,735	0,947

Həlli: Düzbucaqlı koordinat sistemində
uyğun ( ,( nöqtələri -
ni quraraq görürük ki, onlar təqribən bir
y = kx + b düz xətti üzərində yerləşirlər
(şəkil 1). Qrafikdən tapırıq: b = 0,145.
x = 10 olduqda y =1,138 olur. Ona görə də
Şəkil 1
k = .
Deməli, .
( nöqtələrinin bir düz xətt üzərində olmaları üçün analitik meyarı asanlıqla vermək olar:

olduğundan, deməli, ( nöqtələri bir düz xətt üzərində yerləşirlər.