MühaziRƏ 4 Əmək mühafizəsi üzrə işlərin təşkili Plan

Məqsədli təlimat əməyin mühafızəsi sahəsində ən təhlükəli işlərdə icazə naryadı tələb edilən işlərə göndərilən işçilərə keçilir. Təlimat keçən işçinin təlimatı mənimsəmə səviyyəsini mütləq yoxlamalıdır. Məqsədli təlimatı icazə naryadını verən şəxs aparır. Təlimatın keçirilməsi naryadda qeyd edilir. Görülən işin xarakteri və şəraiti bir neçə dəfə dəyişərsə, məqsədli təlimat da həmin sayda keçirilməlidir.

Əmək mühafizəsi norma və qaydalarına dövlət nəzarəti

Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirən orqan Azərbaycan Respublikası Əmək məcəlləsinin 15-ci maddəsində nəzərdə tutulmuşdur. Əmək qanunvericiliyinə dair normativ hüquqi aktların tələblərinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini müvafiq icra hakimiyyəti orqanı (Dövlət Əmək Müfəttişliyi) həyata keçirir.

Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirən orqan səlahiyyəti çərçivəsində əmək qanunvericiliyinin pozulmasında təqsirkar şəxslərdən yol verdikləri hüquq pozuntularının aradan qaldırılmasını tələb etmək, onları inzibati hüquq pozulmaları haqqında Azərbaycan Respublikasının məcəlləsi ilə müəyyən olunmuş hallarda və qaydada inzibati məsuliyyətə cəlb etmək və digər məsuliyyətə cəlb olunması üçün müvafiq orqanlar qarşısında məsələ qaldırmaq hüququna malikdir. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirən orqanın (Dövlət Əmək Müfəttişliyi) hüquqları, vəzifələri və fəaliyyət qaydaları Aərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmiş əsasnamə ilə tənzim edilir. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirən orqanın vəzifəli şəxslərinin qərarlarından və göstərişlərindən məhkəməyə şikayət verilə bilər.

Əməyin mühafizəsi üzrə qaydalara və müvafiq normativ aktlara əməl edilməsinə dövlət nəzarəti Əmək məcəlləsinin 235-ci maddəsində göstərilmişdir. Həmin maddəyə əsasən əməyin mühafizəsi normalarının, qaydalarının, habalə əməyin mühafizəsinə dair normativ hüquqi aktların tələblərinin yerinə yetirilməsinə, əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirən orqan(Dövlət Əmək Müfəttişliyi) nəzarət edir.

Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirən orqanın və onun vəzifəsi şəxslərinin öz səlahiyyətləri daxilində qəbul etdikləri qərarlar hökmən icra olunmalıdır.

Əmək məcəlləsinin 308-ci maddəsinə görə işə götürənlər, işçilər, icra hakimiyyəti orqanları, hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən əmək məcəlləsinin, eləcə də bütövlükdə əmək qanunvericiliyi sisteminə daxil olan normativ hüquqi aktların dürüst və eyni cür tətbiq edilməsinə, onların tələblərinin düzgün yerinə yetirilməsinə nəzarəti öz səlahiyyətləri daxilində prokurorluq orqanları, habelə Əmək məcəlləsinin 15-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş Dövlət Əmək Müfəttişliyi orqanı həyata keçirir.

Azərbaycan Respublikası ərazisində əmək qanunvericiliyinə və normativ hüquqi aktların tələblərinə, norma və qaydalarına dürüst və eyni cür əməl olunmasına dövlət nəzarəti Azərbaycan Respublikası prokurorluğu tərəfəndən həyata keçirilir.

Əməyin mühafizəsi sahəsində qüvvədə olan qayda və normalara düzgün əməl edilməsinə Dövlət nəzarətini aşağıdakı səlahiyyətli orqanlar və müəyyən sahələr üzrə inspeksiyalar üzrə həyata keçirirlər.

1. 
   Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi nəzdində Dövlət Əmək Müfəttişliyi.
   

2. Sahə həmkarlar ittifaqının, yaxud Respublika Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyasının texniki əmək inspeksiyaları

3. Dövlət Sənayesdə işlərin Təhlükəsiz Görülməsinə Nəzarət və Dağ Mədən Nəzarəti Komitəsi nəzdində «Dövlətdağnəzarət» inspeksiyası.

4. Respublika Səhiyyə Nazirliyi nəzdində fəaliyyət göstərən Dövlət sanitariya nəzarətçiləri

5. Respublika Energetika Nazirliyinin Dövlət Energetika nəzarətçiləri

6. Respublika Daxili İşlər Nazirliyində Dövlət Yanğın Müfəttişliyi

7. Respublika Daxili İşlər Nazirliyi yanında Dövlət Avtomobili Müfəttişliyi və başqaları.

Əmək qanunvericiliyinə uyğun dövlət nəzarət orqanlarının hər biri özünün xidməti sahəsində əməyin mühafizəsinə dair norma və qaydaların pozulmasına görə təqsiri olan işçini, işəgötürəni, müəssisə rəhbərini müəyyən olunmuş formada və məbləğdə cərimə etmək hüququna malikdir.

Dövlət Əmək Müfəttişliyi –Vətəndaşların Azərbaycan Respublikası Konstitutsiyası ilə nəzərdə tutulmuş əmək hüquqlarının müdafiəsini təmin edən və əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirən orqandır.

Dövlət Əmək Müfəttişliyi öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikası Konstitutsiyasını, Azərbaycan Respublikası Qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanlarını və sərəncamlarını, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarlarini, Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin qərarlarını, normativ və hüquqi aktlarını, habelə Dövlət Əmək Müfəttişliyi haqqında Əsasnaməni rəhbər tutur.

Dövlət Əmək Müfəttişliyi öz fəaliyyətini Azərbaycan Respublikasının əməyin mühafizəsi sahəsində sahə nəzarəti orqanları, həmkarlar ittifaqı, işəgötürənlərlə sıx əlaqədə durur.

Texniki əmək inspeksiyaları. Müəssisələrdə işlərin təhlükəsiz görülməsi üzərində dövlət nəzarətini yerinə yetirən orqan həmkarlar ittifaqının texniki əmək inspeksiyasıdır. Texniki əmək inspeksiyaları xidmət etdiyi təsərrüfat sahələrində işlərin təhlükəsiz aparılmasına, istehsalat sanitariyasının vəziyyətinə və əmək qanunvericiliyinə riayət olunmasına nəzarət edir və müəssisələrin həmkarlar ittifaqı komitələrinə bu sahədə köməklik göstərir.Texniki əmək müfəttişi istehsalatda baş vermiş bədbəxt hadisə və qəzaları təhqiq edir, bu barədə hüquqi-təhqiqat orqanlarına texniki rəy verir. Texniki əmək müfəttişinin rəyi hüquqi qüvvəyə malik olan aktdır ki, onun əsasında müəyyən inzibati və ya cinayət-hüquq xarakterli tədbirlər görülür. Həmin aktın əsasında bədbəxt hadisə nəticəsində sağlamlığın pozulmasına görə zərərin və eləcə də bədbəxt hadisə ilə əlaqədar olaraq həmkarlar ittifaqı təşkilatının sərf etdiyi ictimai sığorta vəsaitinin ödənilməsi üçün müəssisəyə vətəndaşlıq iddiası verilə bilər.

Texniki əmək müfəttişləri maneəsiz olaraq istədikləri vaxt xidmət etdikləri müəssisə ərazisini gəzmək, əməyin mühafizəsi məsələləri üzrə müdiriyyətdən lazımi sənədləri, arayışları, izahatları və s. tələb etmək; əməyin mühafizəsi haqqında qanunvericiliyin texniki təhlükəsizlik və istehsalat səviyyəsi qaydalarının pozulması hallarını aradan qaldırmaq barəsində məcburi göstərişlər vermək, lazım gəldikdə texniki ekspertiza aparılmasını tələb etmək səlahiyyətinə malikdirlər.

Dövlət sanitariya nəzarəti. Müəssisələrdə sanitariya- gigiyena normalarına, epidemiyaya qarşı sanitariya norma və qaydalarına düzgün riayət olunması üzərində dövlət sanitariya nəzarəti haqqında əsasnaməyə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin sanitariya – epidemiologiya orqanları və idarələrin bəzilərində isə müvafiq nazirliklərin və idarənin tibbi xidmətləri həyata keçirilir.

Dövlət energetika nəzarəti. Elektrik qurğularına təhlükəsiz xidmət göstərilməsini təmin edən tədbirlər üzərində dövlət nəzarətini respublika ərazisində dövlət energetika nəzarəti haqqında əsasnaməyə uyğun olaraq Energetika Nazirliyinin Dövlət Energetika Nəzarət Sisteminin inspeksiya nəzarətçiləri həyata keçirirlər.

Dövlət energetika nəzarəti sisteminin əsas vəzifəsi nəzərdə tutulan nazirliyə tabe olan elektrik stansiya və şəbəkələrinin texniki vəziyyətinə, elektrik qurğularında təhlükəsiz xidmətin təmin olunmasında tədbirlərin aparılmasına, elektrik enerjisinin düzgün istifadə olunmasına və verilən enerjinin keyfiyyətli olmasına nəzarəti düzgün yerinə yetirməkdən ibarətdir.

Dövlət yanğın nəzarəti. Dövlət nəzarət fəaliyyətinin xüsusi növüdür. Dövlət yanğın nəzarəti tikinti normalarının və standartlarnın yanğına qarşı tədbirlərinə, yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına əməl olunmasına nəzarət etmək və onların pozulmasının qarşısını almaq məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Baş Dövlət Yanğın Təhlükəsizliyi İdarəsi və onun bölmələrinin vəzifəli şəxsləri tərəfindən aparılır.

Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanının rəhbəri öz vəzifəsinə görə eyni zamanda Azərbaycan Respublikası yanğın nəzarəti üzrə Baş Dövlət inspektorudur.

Dövlət dağ-mədən texniki nəzarəti. Sənaye müəssisələrində və bəzi obyektlərdə işlərin təhlükəsiz görülməsi qaydaları üzərində dövlət nəzarətini Sənayedə İşlərin Təhlükəsiz Görülməsinə Nəzarət və Dağ - Mədən Nəzarəti Komitəsi və onun yerli orqanlar bu komitə haqqında əsasnaməyə uyğun olaraq həyata keçirirlər.

Sənayedə dövlət dağ mədən texniki nəzarəti filiz- mədən, neft və qaz çıxarma, neft və qaz emalı sənayesi, habelə qaldırıcı qurğuların, təzyiq altında işləyən qazan qurğularının, boruların, bixar, isti su boru kəmərlərinin, qazın nəql etdirilməsi, saxlanması və ondan istifadə edilməsi ilə əlaqədar olan obyektlərin inşa edilməsində və istifadəyə verilməsində, partlayış işlərinin aparılmasında və s. qüvvədə olan əməyin mühafizəsi qayda və normalarının düzgün həyata keçirilməsinə nəzarəti yerinə yetirir.

Dövlət dağ - mədən texniki nəzarət orqanları öz işlərinin aparılmasında əməyin mühafizəsinə dair bütün tələbatlara, avadanlıqların düzgün istismarına və texniki vəziyyətinə, işçilərin attestatsiya olunmasına və təhlükəsizlik texnikası qaydalarına işçi yerlərində riayət olunmasına nəzarət edilir.