QAZ DİSPERSİON MÜHİTLİ MİKROHETEROGEN SİSTEMLƏR Qaz dispersion mühitli mikroheterogen sistemlər aerozollar adlanır.
Dispers fazanın aqreqat halına görə aerozollar iki qrupa bölünür:
1. Dispers fazası maye damcıları şəklində olan sistemlər -dumanlar;
2. Dispers faza bərk maddə hissəciklərindən ibarət olan sistemlər -
tüstülər, tozlar (tozlu hava).
Bir çox hallarda hər iki növ aerozolların qarışığı müşahidə olunur.
Məsələn, iri şəhərlərdə sənaye tüstülərinin havanın nəmini udması
nəticəsində, çirkli və zəhərli qarışıq aerozol yaranır.
Disperslik dərəcəsi ən yüksək olan aerozollar tüstülərdir, onlarda dispers
faza hissəciklərinin ölçüləri 10
-9
-10
-5
m intervalında olur. Toz hissəcikləri
10
-5
m və daha böyük, duman damcıları isə 10
-7
-10
-5
m ölçülərində olur.
Aerozolların mühüm bir xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, dispers mühit
(hava) qaz halında olduğundan, hissəciklərin sedimentasiya və diffuziya sürəti
çox yüksək olur. Bundan başqa, aerozollarda elektrolitik dissosiasiya baş vermir
və ikiqat elektrik təbəqəsi olmur. Lakin aezol hissəcikləri çox hallarda
elektrik yüklü olur. Bu, onların bir-birinə toqquşması, səthlərində ionların
adsorbsiya olunması, radiaktiv və ultra bənövşəyi şüalanma ilə əlaqədardır.
Aerozollar davamsız dispers sistemlərdir.
Aerozolların kinetik xassələri ilə əlaqədar olaraq, onlar üçün aşa-ğıdakı
spesifik hadisələr xarakterikdir, termoforez, fotoforez və termoprepitasiya.
Termoforez – aerozol hissəciklərinin temperaturun aşağı olduğu
istiqamətdə hərəkət etməsidir.
Fotoforez - hissəciklərin birtərəfli işıqlanma nəticəsində istiqamətli
yerdəyişməsidir.
Termoforez və fotoforez hadisələri atmosferdə buludların və dumanların
əmələ gəlməsində və hərəkətində mühüm rol oynayır.
Termoprepitasiya - aerozol hissəciklərinin soyuq səthlə təmasda
olduqda, öz kinetik enerjisini itirməsi nəticəsində onun üzərində çökməsi
hadisəsidir.
