Planlaşdırılmış səhvlərlə mühazirə. Yüksək nəzəri hazırlıq tələb etdiyindən yuxarı kurslarda aparılır. Əsas məqsədi tələbləri bütün mühazirə boyu diqqətli, əqli gərginlik halında olmağa hazırlamaqdır. Müəllim mühazirəyə müəyyən sayda səhvlər daxil edir. Bu səhvlər məzmun, yaxud metodik xarakterli ola bilər və onlar mətnin içərisində bir növ gizlədilir. Mühazirənin sonunda tələbələr tapa bildikləri səhvləri müzakirə edərək düzgün informasiyanı mənimsəyirlər.
Mühazirə tiplərinin təsnifatı göstərir ki, öyrədiləcək materialı yaxşı mənimsətmək üçün mühazirə tipini düzgün seçmək lazımdır. Ümumiyyətlə götürdükdə, mühazirənin səmərəliliyi bir neçə amildən asılıdır:
məzmunun dərinliyi və elmiliyi;
dəqiq strukturu;
müəllimin mövqeyinin inamlılığı;
müəllimin auditoriya ilə qarşılıqlı əlaqə səviyyəsi;
müəllimin nitq mədəniyyəti, mühazirə aparmaq manerası;
audiovizual vəsaitlərdən istifadə.
Ali məktəbdə təhsil səviyyələrindən asılı olaraq mühazirələr məqsədinə, məzmununa, fundamentlallıq səviyyəsinə, dinləyicilərinə görə fərqli xarakterli olur.
Əsas fənlərin tədrisindən başqa, aparıcı pedaqoqlar tərəfindən, adətən, elmi tədqiqatlarla bağlı xüsusi kurslar (seçmə fənlər) üzrə də mühazirələr oxunur. Bu mühazirələr yuxarı kurs bakalavriat, magistratura və doktorantura tələbələrinə oxunur.
Ali məktəbdə yeni işləməyə başlayan müəllimlər üçün bəzi metodik tövsiyyələr:
mühazirə mövzusunu müəyyən etmək;
fənn üzrə onun tədris prosesində yerini müəyyən etmək;
mühazirənin məqsədini müəyyən etmək;
mühazirə tipini müəyyən etmək;
mövzu üzrə proqramın tələbinə baxmaq;
mühazirənin məzmununu müəyyən etmək;
zəruri vəsaitləri seçmək;
mühazirə mətnini yazmaq, onu öyrənmək;
tələbələrə çatdırılma formasını müəyyən etmək.
Seminar məşğələsi. Seminarın məqsədi tələbələrin öyrəndikləri ədəbiyyatın ümumiləşdirilməsi onun, mühazirə materialına uyğunlaşdırılması, müxtəlif bilik mənbələrini təhlil etmək və tənqidi qiymətləndirmək, tələbələrdə kreativliyi, tədqiqatçılıq qabiliyyətlərini inkişaf etdirməkdir..
Seminarlar qədim yunan və Roma məktəblərində sonradan isə orta əsr universitetlərində tətbiq olunmuşdur.
Müasir ali məktəblərdə seminar məşğələlərinə kursun əsas və daha çətin mövzularını daxil edirlər. Seminar məşğələləri tələbələrin ümumi və peşə hazırlığına bilavasitə təsir göstərən, müstəqil təfəkkür əməliyyatları aparmaq qabiliyyətlərini inkişaf etdirən məsələlərə həsr olunur.
Seminar məşğələlərinin üç tipindən istifadə olunur:
müəllim tərəfindən əvvəlcədən hazırlanmış geniş plan üzrə diskussiya;
əvvəlcədən müəyyən edilmiş, amma sualları müəllim və tələbələr tərəfindən məşğələnin gedişi prosesində tərtib edilən problem üzrə diskussiya;
məşğələ mövzusu üzrə referatların müzakirə və müdafiəsi.
Seminar məşğələlərinin funksiyaları bunlardır:
tələbələrin tədrisin əvvəlki mərhələlərində qazandırları biliklərin dərinləşdirilməsi, konkretləşdirilməsi və sistemləşdirilməsi;
müstəqil tədris-idraki və elmi-tədqiqat bacarıq və qabiliyyətlərinin inkişafı;