Mühazirə mətnləri Tərtibçilər: Məcid İsmixanov, Rəfiqə Bəxtiyarova

VII mühazirə
Ali məktəbdə təlimin təşkili formaları. 
Təlimdə nəzarət və qiymətləndirmə
Plan:
1. Təlimin təşkili formaları anlayışı və onların təsnifatı.
2. Mühazirə və ona verilən tələblər.
3. Praktik məşgələlər.
4. Tələbələrin müstəqil işi və elmi yaradıcılığı.
5. Tədris və istehsalat təcrübəsi.
6. Kurs və buraxılış işləri. Məsləhətlər. 
7. Təlimdə nəzarət və qiymətləndirmə
1. Təlimin təşkili formaları anlayışı və onların təsnifatı
Təlimin səmərəsi onun hansı formada təşkilindən çox asılıdır. Təlimin məqsədi,
məzmunu və metodları onun təşkili forması ilə həyata keçirilir. 
Təlimin təşkili forması
dedikdə, təlim prosesinin zahiri tərəfi, təlim subyekt-
lərinin (müəllim və tələbələrin) müəyyən qaydada və rejimdə cərəyan edən birgə
fəaliyyətlərinin zahiri ifadəsi başa düşülür. 
Təlim formalarının təsnifatı
müxtəlif amillərə əsasən aparılır. Tələbələrin tər-
kibinə və 
sayına görə
fərdi, cüt, qrup və kollektiv formalar ayırd edilir.
Təlim işinin 
məqsəd və vəzifəsinə görə
təlim formaları üç qrupa bölünür:
1) nəzəri məşğələ formaları (mühazirə, seminar məşğələsi, tələbə müstəqil iş-
ləri, tələbə fərdi işləri, məsləhətlər və s.); 2) praktik məşğələ formaları (laborator və
praktik işlər, kurs və buraxılış işləri, istehsalat və pedoqoji təcrübələr və s.); 3)
nəzarət formaları (yoxlama işləri, kollokvium, zaçot (məqbul) və imtahanlar, kurs və
buraxılış işlərinin müdafiəsi və s.).
Bu formaların hər biri müəyyən vəzifəni yerinə yetirir. Ali məktəbdə tətbiq
olunan təlimin əsas təşkili formalarını nəzərdən keçirək.
2. Mühazirə və ona verilən tələblər
Mühazirə-leksiya (latınca lectio “oxu” deməkdir) təlim materialının müəllim
72

---

tərəfindən sistemli, ardıcıl şərhi deməkdir. O, ali məktəbdə ənənəvi təlim forması
olub, mühüm
əhəmiyyət
kəsb edir: az vaxtda daha çox elmi informasiya verməyə
imkan yaradır. 
Mühazirə bir neçə
vəzifəni
yerinə yetirir: a) tələbələri elmi biliklərlə silahlandır-
maq; b) elmə maraq oyatmaq; c) elmi təfəkkurü, elmi dünyagörüşü formalaşdırmaq; ç) tə-
ləbələri müstəqil işə istiqamətləndirmək; d) tələbələrin ideya-mənəvi, istetik tərbiyəsi
işinə kömək göstərmək.
Bu vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün mühazirənin müxtəlif tiplərindən istifadə
edilir. Mühazirələr müxtəlif məntiqi əsaslara görə tiplərə bölünür.