MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ
Yüklə 1,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
İmmunitetin növləri. İmmunitet- mənşəyinə görə anadangəlmə və həyatda
qazanılma olur. 79 Anadangəlmə, təbii və ya irsi immunitet – orqanizmin genetik xüsusiyyəti ilə əlaqədardır. Belə immunitet zamanı yalnız bir növə aid olan canlılar başqa canlıların xəstəliklərinə tutulmur. Məsələn qaramal, insanların yoluxducu qarın yatalağı ilə, insanlar isə heç vaxt toyuq vəbası ilə xəstələnmirlər. Belə bir immunitet anadangəlmə olub, irsi xarakter daşıyır və növün bioloji xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, bu nəsildən-nəslə keçir. İnsan öz həyatı boyu müxtəlif yollarla immunitet qazana bilir, lakin belə immunitet nəslən keçmir. Belə qazanılan immunitet, təbii immunitetin əksinə olaraq doculduqdan sonra həyatda qazanılır ki, bu da iki yolla meydana çıxır: təbii qazanılma və süni qazanılma ilə o, müəyyən bir xəstəliyi keçirdikdən sonra yaranan immunitet təbii qazanılmış immunitet adlanır. Çiçək, qızılca və s. yoluxmalarla xəstələnmiş insanlarda möhkəm və ya daimi immunitetlər yaranır və ona görə də insan bu xəstəliklərlə ikinci dəfə xəstələnmir. Deməli, keçirilən xəstəlikdən sonra əldə edilən immunitet təbii qazanılan immunitetdir. Elə xəstəliklər də vardır ki, bunlardan sonra əmələ gələn immunitet tezliklə itir, yəni müvəqqəti olur. Ona görə də qanlı ishal, süzənək, siflis, qrip kimi xəstəliklər təkrar olunur. Süni qazanılan immunitet insan müdaxiləsi ilə, yəni orqanizmə müxtəlif peyvəndlər etmə yolu ilə də əldə edilə bilir. Bunun da iki növü vardır: fəal və qeyri-fəal. Peyvəndləmə (aşılama) vasitəsilə – öldürülmüş və ya diri vaksinlə əldə edilən immunitetə fəal immunitet adı verilir, çünki burada orqanizmin özü bilavasitə iştirak edir. Bu zaman orqanizmdə immun maddələr yaranır. Belə immunitet uzun müddətlidir. Qeyri-fəal immunitetdə isə immun maddələr orqanizmə hazır şəkildə zərdabla birlikdə daxil edilir. Deməli, orqanizm özü anticisimciklər əmələ gətirmir və fəaldan fərqli olaraq bu immunitet tez meydana gəlib (zərdab vurduqdan 1-2 saat sonra) 15-20 günə qədər davam edə bilər. İnfeksion xəstəliklərin profilaktika və müalicəsində spesifik vaksin və serumlardan geniş istifadə edilir. Vaksin və serumları orqanizmə yeritdikdə üzv və toxumalarda həmin mikroba və ya virusa qarşı immunitet yaranır. 80 Orqanizmə vaksinlərin parenterial yolla yeridilməsi fəal immuni-zasiya, serumların yeridilməsi isə qeyri-fəal immunizasiya adlanır. Yüklə 1,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|