MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ

Vərəm  xəstəliyi.  Xəstəliyin  amili  Kox  (1802-ci  ili)  tərəfindən  tapılmış 
Mycobac.tuberculosis–dir.  Bu  çöplər  polimorf  xüsusiyyətli  olub,  qısa,  uzun, 
düzgün,  əyilmiş  formada  ola  bilər.  Vərəm  çöpləri  hərəkətsiz,  sporsuz,  aerob, 
nisbətən çətin boyanan, turşuya, spirtə və s. davamlıdır. İnsanı, qaramalı, quşları və 
balıqları  yoluxdurmasına  görə  əsasən  4  tip  vərəm  çöplərinin  olducu  göstərilir. 
İnsan, xüsusilə uşaqlar qaramalın vərəm çöplərinə çox həssasdırlar. Nadir hallarda, 
insan  quşlardan  da  yoluxa  bilər.  Vərəm  çöpləri  insan  orqanizminə  dəridən  və 
tənəffüs  yollarından  daxil  ola  bilər.  Vərəm  çöpləri  tənəffüs  yollarından  daxil 
olduqda,  ilk  proses  ağ  ciyərlərdə  baş  verir  və  sonradan  bunlar  bədənin  hər  bir 
nahiyəsinə  yayılaraq  ümumi  infeksiyanın  meydana  çıxmasına  səbəb  olur.  Vərəm 
çöpləri  xarici  mühit  amillərinə  çox  davamlıdır.  Qida  məhsullarında,  məsələn, 
yacda 3 aya qədər, pendirdə 2 aya qədər qala bilər. Duru mühitdə 100°C-yə qədər 
qızdırdıqda, 10 saniyə müddətinə tələf olur. 
Vəba.  Vəbanın  törədicisi  hərəkətli,  sporsuz,  qram-müsbət,  vergül  şəklində 
əyilmiş, vibrionlardır (Vibrio cholerae). Vəba vibrionları  fakültativ anaerobdurlar. 
İnkişafı  üçün  optimal  temperatura  25-37°C-dir,  onlar  55°C-də  25-30  dəqiqəyə 
məhv  olurlar.  Qida  məhsullarında  10-15  gün,  torpaqda  2  ay,  suda  bir  neçə  gün 
qalırlar.  Vibrionlar  mühitin  turşuluqlucuna  həssasdır,  aşacı  temperatura  isə 
davamlıdırlar.  Vəba  vibrionu  güclü  təsir  edən  endotoksin  və  ekzotoksin  – 

---

84 
 
enterotoksin (bacırsaq zəhəri) əmələ gətirir. İnkubasiya dövrü bir  neçə saatdan bir 
neçə günə qədər davam edir.