MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ

Bakterial qanlı ishal. Bu xəstəliyi törədən bakteriyalar özlərinin  morfoloji  və 
digər xüsusiyyətlərinə görə tif və paratif çöplərindən fərqlənməsələr də, qamçılarının 
olmaması  ilə  onlardan  fərqlənir  (hərəkətsizdir)  və  Shigella  (Şigella)  cinsini  əhatə 
edən bakteriyalar tərəfindən törədilirlər. Ən çox yayılan törədicisi Zone və Fleksnera 
çöpləridir. İnkişafı üçün 37°C, 45°C onlara kifayət etmir, 60°C-ə qədər qızdırıldıqda 
isə 10-20 dəqiqəyə məhv olurlar. Qida məhsullarında və qablarda 10-20 günə qədər 
qala  bilirlər.  Bu  bakteriyalar  şərti  anaerob  olub,  neytral  reaksiyalı,  adi  qidalı 
mühitlərdə  yetişirlər.  Bu  bakteriyalar  acızdan  keçərək  yocun  bacırsaqda  toplanırlar 
(lokalizə  olunurlar)  və  nəticədə  bacırsaqlar  ciddi  zədələnir,  yaralar  əmələ  gəlir  və 
qanlı  nəcis  ifraz  olunur.  Xəstəliyin  inkubasiya  dövrü  2-7  günə  qədərdir.  Əmələ 
gətirdikləri  endotoksinlər  qana  keçərək  intoksikasiya  verirlər.  Çox  yoluxucudurlar. 
İnsan  mikroblu  su,  qida  məhsulları  qəbul  etdikdə,  əşyalara  toxunduqda  və  hətta 
xəstələrə  əl  verdikdə  dizenteriya  ilə  yoluxa  bilər.  Xəstəliyin  yayılmasında 
milçəklərin  rolu  da  böyükdür.  İnfeksiya  mənbəyi  xəstə  insanlar  və  basil  daşıyanlar 

---

82 
 
hesab  olunur.  Xəstəlikdən  sonra  zəif  immunitet  əmələ  gəldiyinə  görə  insan  bu 
xəstəliyə bir neçə dəfə tutula bilər. 
Bəzi  dizenteriya  bakteriyaları  (Zone  tipi)  və  B  paratif  törədicilər  qida 
məhsullarında  çoxalmaq  qabiliyyətinə  malikdirlər.  Bu  zaman  qida  məhsulları  qəbul 
edildikdə qida zəhərlənmələrinin toksikoinfeksiya tipinə bənzər kəskin mədə-bağırsaq 
xəstəliyi əmələ gəlir.