Mühazirə Müəllim: dos. İsgəndərzadə H. Q. MÜQƏddimə "Kompüterlərin tətbiqi nəzəriyyəsinin əsasları"

Sürüşkən nöqtəli ədədlərin toplanması. 

---

 
Kompütedə sürüşkən nöqtəli ədədlərin toplanması aşağıdakı kimi yerinə yetirilir. 
Tutaq ki, iki A= m
A
*2
P
A
və B= m
B
*2
P
B
ədədlərinin toplanması tələb olunur və fərz edək 
ki, A>B şərti qəbul edilmişdir. Onda cəm C=A+B= m
A
*2
P
A
+ m
B
*2
P
B
kimi icra olunacaqdır.
Bir qayda olaraq sürüşkən nöqtəli ədədlərin toplanması üçün əvvəlcə toplananların 
tərtiblərinin fərqi (p
A
–p
B
= 0) təyin edilir. Tərtiblər bərabər olmaya da bilər və tərtiblər bərabər 
olmazsa onlar hökmən bərabərləşdirilməlidir. Tərtiblər bərabərləşdirildikdən sonra toplananların 
mantissaları toplanır. Mantissaların toplanması sabit nöqtəli ədədlərin toplanması qaydasında 
olduğu kimi aparılır.
Tərtiblərin bərabərləşdirilməsi qaydasına bir qədər ətraflı baxaq. Bu baxımdan tərtiblərin 
bərabər olub-olmadığını yoxlamaq üçün əsasən iki üsuldan istifadə edilir.
1. Tərtiblərin müqayisəsi onların bir-birindən çıxılması yolu ilə aparılır.
Əgər p
A
–p
B
= 0 olarsa, onda toplananların mantissaları toplanılır,əks halda, yəni p
A
–p
B
≠ 0
(p
A 
≠ p
B
) olduqda tərtiblər bərabərləşdirilməlidir. Bunun üçün kiçik olan tərtib böyük olan tərtibə 
bərabərləşdirilməlidir. Kiçik tərtibin artırılması onun mantissasının sağa sürüşdürülməsi ilə 
mümkün olur. Bu zaman kiçik tərtibin mantissasının hər dəfə sağa sürüşdürülməsindən sonra
tərtibin üzərinə sürüşdürülən mərtəbələr taktının sayı qədər vahid əlavə etmək lazımdır ki, sonda 
p
A
–p
B
= 0 olsun. 
Indi isə tərtiblərin bərabərləşdirilməsi üsulunun alqoritminin mikroproqram qraf-sxeminə 
baxaq. Bunun üçün qəbul edək ki, P
A
tərtibi RGP
A
-da, P
B
tərtibi isə RGP
B
-də yerləşdirilmişdir. 
Bu baxımdan tərtib üçün hesab qurğusunun struktur sxemi şəkil 17-da göstərilmişdir.
Şəkil 17. Tərtib üçün hesab qurğusunun struktur sxemi
Tərtiblərin bərabərləşdirilməsi alqoritminin mikroproqram qraf-sxemi isə şəkil 18-də 
göstərilmişdir. Tərtiblər çıxıldıqdan sonra mütləq daşma olub-olmadığı yoxlanılır.
RGP
A
SMP 
RGP
B

---

Şəkil 18. Tərtiblərin bərabərləşdirilməsi, mikroproqram qraf-sxemi