2.2. Əmək potensialı, iqtisadi fəal və qeyri fəal əhali.
Əmək potensialı işçinin əmək fəaliyyətində iştirak etməsi imkanı ilə əlaqədardır. Bu potensial insana həm təbii, genetik qaydada verilir və həm də sonradan da əldə edilir. Belə ki, insanlar öz istedadı, təfəkkürü, psixoloji və fizioloji paramertləri, yeni fikirlər, ideyalar vermək baxımından eyni ola bilmirlər. Əmək potensialının elə komponetləri vardır ki, onlar sonradan əldə oulnur, formalaşır: məsələn, təhsili, peşə-ixtisası, yaradıcı potensialı, biliyi, həyat təcrübəsi, mənəvi dəyərləri, işgüzarlığı, mütəşəkkilliyi və s.
*Əmək potensialının artmasında və reallaşdırılmasında ailə, əmək kollektivləri və dövlət mühüm rol oynayır. Əmək potensialının mahiyyəti şəkil 2.2.-də göstərilmişdir.
Əmək kollektivinin və cəmiyyətin resurs fondu kimi
Əmək fəaliyyətinin intensivləşdirilməsinin müqəddim şərtlərindən biri kimi
Əmək bazarında insan qabiliyyətinin alqı- satqı obyekti kimi
Əmək qabiliyyətinin məcmusu kimi
İşçinin fiziki, intellektual imkanlarının reallaşdırılması kimi
Əmək potensialının mahiyyəti
Əhalinin peşə-ixtisas səviyyəsi kimi
Sosial-iqtisadi sistemlərin ünsürü, daşıyıcısı kimi
İstehsalın şəxsi, insan amilinin hərəkəti kimi
İstehsal amili və şərti kim
Şəkil 2.2. Əmək potensialının mahiyyəti
Hər hansı bir əmək fəaliyyətini icra etmək üçün öz iş qüvvəsini təklif edə bilmək imkanı olan əhali hissəsinə iqtisadi fəal əhali və yaxud işçi qüvvəsi deyilir. Bura işsizlər də daxil edilir.
Qeyri-iqtisadi fəal əhaliyə isə faktiki işçi qüvvəsinə daxil olmayanlar aiddir.
İqtisadi fəal əhalinin və qeyri-iqtisadi fəal əhalinin tərkibi şəkil 2.3-də verilmişdir.
Yaşa görə və güzəştli pensiya alanlar
Ev təsərrüfatında çalışanlar, uşaq və xəstələrə qulluq edənlər
Əmək qabiliyyətli yaşında olub işləyənlər
İş axtarmağı dayandıranlar, buna maraq göstərməyənlər
İqtisadi fəal əhali
İşləməyi zəruri hesab etməyən digər şəxslər
Əlilliyə görə pensiya alanlar
İş axtaran işsizlər
Qeyri-iqtisadi fəal əhali
Şəkil 2.3. İqtisadi fəal əhalinin və qeyri-iqtisadi fəal əhalinin tərkibi
Dostları ilə paylaş: |