12.2.Əməyə uyğunlaşma amilləri
Əməyə uyğunlaşmaya bir sıra amillər təsir göstərir. Təsir istiqamətlərinə görə bu amillər iki qrup üzrə təsnifləşdirilir (şəkil 12.3):
-istehsal amilləri;
- şəxsi amillər.
Əməyə uyğunlaşma amilləri
İstehsal amilləri
Şəxsi amillər
İşçinin sosial-demoqrafik səciyyəsi: cinsi, yaşı, sosial mənşəyi, iş stajı, təhsili, peşə-ixtisas səviyyəsi
İstehsal-iqtisadi amillər:əməyin məzmunu, əmək şəraiti, əməyin təşkili və ödənilməsi, peşə-ixtisas perspektivliyi
Sosial və sosial-psixoloji amillər: formal və qeyri-formal tələblər, iş yerlərində qarşılıqlı münasibətlər, kollektivin birliyi, norma və ənənələr
İşçinin dəyərlər meyli, onun işə bağlılığı, gözləntiləri
Sosial-məişət amilləri: əmək kollektivlərində (müəssisələrdə) məişət təminatı
Uyğunlaşma subyektinin fəallıq səviyyəsi
Uyğunlaşma obyektinin fəallıq səviyyəsi: işçilərlə işin təşkili, onların fəaliyyətinə nəzarət
Şəkil 12.3.Əməyə uyğunlaşma amilləri
12.3.Əməyə uyğunlaşmanın səviyyəsi və uyğunlaşma prosesinin idarə edilməsi
Uyğunlaşmış işçinin səmərəli fəaliyyəti digərlərindən yüksək olur, belə işçi həm də kollektivin norma və dəyərlərini asanlıqla qəbul edir. Uyğunlaşma səviyyəsi bir sıra göstəricilərlə müəyyən olunur.
Əməyə uyğunlaşma heç də öz-özlüyündə məqsəd deyildir, o öz nəticəsini müəyyən sosial-iqtisadi göstəricilərin yaxşılaşmasında tapmalıdır. Belə göstəricilərə tapşırıqların, normaların uğurla yerinə yetirilməsi, əmək intizamına əməl olunması, ixtisas səviyyəsinin artması, məhsulun keyfiyyətinin və əmək məhsuldarlığının yüksəldilməsi və s. daxildir.
Əməyə uyğunlaşmada ən vacib məsələlərdən biri peşə seçilməsi və peşə meyli üzrə işlərin təşkilidir:
- ayrı-ayrı peşələrin tələb etdiyi psixoloji tələblər;
- seçilmiş peşələr üzrə işçilərin həmin peşəyə yararlığının müəyyən edilməsi;
- peşələrin seçilməsi üçün işçilərin psixo-fızioloji keyfiyətinin aşkara çıxarılması.
Peşə seçilməsi zamanı nəzərə alınmalı olan tələblər şəkil 12.4-də göstərilmişdir.
Psixoloji tələblər
Psixomotor tələblər
Tələb olunan hərəkət tempi, hərəkət sürəti və reyaksiyası, işdə ahəngdarlığın vəziyyəti, hərəkətin daimiliyi və dəqiqliyi
Tələb olunan fiziki səylər, fiziki səylərin daimiliyi, tələb olunan dözümlülük, yaddaş, görmə və eşitmə qabiliyyəti
Fizioloji tələblər
İntellektual sfera üzrə tələblər
Diqqətçilik, müşahidəçilik, konkret təfəkkür, ümumi zeyni inkişaf
Şəkil 12.4. Peşə seçilməsi zamanı nəzərə alınmalı olan tələblər
Mövzu 13. Müəssisələrdə sosial nəzarət
Dostları ilə paylaş: |
