13.1. Sosial nəzarətin mahiyyəti, növləri və funksiyaları.
13.2. Əmək sferasında normalar və normativlər.
13.3. Sosial davranış, onun növləri və modelləri.
13.4. İqtisadi davranış.
13.5. Əmək intizamı sosial hadisə kimi.
13.1. Sosial nəzarətin mahiyyəti, növləri və funksiyaları.
Hər bir əmək kollektivinin məqsədi mütəşəkkil və ahəngdar işləməkdən ibarətdir. Bu həm də əmək kollektivlərinə və təşkilatlara qarşı irəli sürülən bir tələbdir. Həmin məqsəd və tələb daimi fəaliyyət göstərən istehsal amillərinin optimal vəhdətliyinin təmin edilməsi zəruriyyətindən irəli gəlir. Belə bir ahəngdarlığın təmin olunmasında sosial nəzarətin böyük əhəmiyyəti vardır.
Sosial nəzarət sosial proseslərin vəhdətliyini və bütövlüyünü tənzmiləmə vasitəsidir. Bu prosesdə işçilərin davranışına nəzarət edilir, nəzarət zamanı işçilərin əmək davranışını qiymətləndirmək üçün ümumi kollektiv tərəfindən qəbul olunmuş normativlər və dəyərlər bir etalon kimi götürülür.
Sosial nəazrətin bir sıra funksiyaları vardır (şəkil 13.1).
Qiymətləndirmə funksiyası
Stimullaşdırma fuksiyası
Əmək intizamını möhkəmləndirmə fuksiyası
Sosial nəazrətin funksiyaları
Şəkil 13.1. Sosial nəzarətin funksiyaları
Sosial nəzarətin aşağıdakı növləri vardır (şəkil 13.2).
İnzibati sosial nəzarət
İctimai təşkilatların sosial nəzarəti
Sosial nəazrətin növləri
Qrup sosial nəzarəti
Öz-özünə nəzarət
Şəkil 13.2. Sosial nəazrətin növləri
Sosial nəzarətin həyata keçirilməsində ictimai rəyin böyük əhəmiyyəti vardır. İctimai rəyi hətta sosial nəzarətin ilkin şərtlərindən biri kimi qiymətləndirmək olar.
İctimai rəy əmək kollektivi üzvləri arasında bu və ya digər istehsal prosesləri üzrə fikir mübadiləsi əsasında formalaşır, fikir mübadiləsi isə müəyyən mövqeləri müəyəynləşdirir.
Sosial nəzarət mexanizminin müəyyən ünsürləri vardır (şəkil 13.3).
Ayrı-ayrı işçilərə sansiya qaydasında təsiretmə
Plan və qiymətləndirmə göstəriciləri
Sosial normalar və davranış normaları
Sosial nəzarət mexanizminin ünsürləri
Şəkil 13.3. Sosial nəzarət mexanizminin ünsürləri
Dostları ilə paylaş: | 
