Mülki müdafiə – dinc və ya müharibə dövründə əhalinin və ərazinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə dövlət hakimiyyəti orqanları, hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən həyata keçirilən tədbirlər sistemidir. Mülki müdafiə sistemi

Radiasiya qəzası radiasiya təhlükəsi olan obyektlərdə radioaktiv maddələrin və ionlaşdırıcı 
şüalanmanın layihədə nəzərdə tutulmuş normadan artıq miqdarda xaricə çıxımı ilə nəticələnən 
qəzadır. 
Aktivlik (A) müəyyyən vaxt intervalında atomların öz-özünə parçalanmalarının sayının həmin vaxt 
intervalına olan nisbətidir. Aktivlik vahidi kimi saniyədə baş verən nüvə çevrilmələrinin sayı qəbul 
edilib (parç/san). BS-də (beynəlxalq sistemdə) aktivliyin ölçü vahidi kimi bekkerel (Bk, ingiliscə 
Bq) qəbul olunub.
1 bekkerel – radioaktiv maddənin saniyədə 1 parçalanmaya uyğun olan aktivliyidir.
1 Bk = 1 parç/san.
Praktikada aktivlik vahidi kimi sistemdənxaric ölçü vahidi küridən (Ki, ingiliscə Ci) geniş istifadə 
olunur.

---

4
1 Ki 1 saniyə ərzində 1 q radiumun (Ra-226) parçalanan atomlarının sayıdır.
1 Ki = 3,710
10 
Bk;
1 Bk = 2,710
-11 
Ki.
Radioaktiv parçalanma sürətini təyin etmək üçün yarımparçalanma dövrü anlayışından istifadə 
edirlər. Radioaktiv parçalanma nəticəsində maddənin atomlarının sayının və ya aktivliyinin 2 dəfə 
azaldığı vaxt həmin maddənin yarımparçalanma dövrü adlanır.
Radioaktiv maddələrin parçalanmasında ionlaşdırıcı şüalar ayrılır.İonlaşdırıcı şüalanmanın insan 
orqanizminə miqdarca təsirini qiymətləndirmək üçün bir sıra fiziki kəmiyyətlərdən istifadə 
edilir.İonlaşdırıcı şüalanmanın maddələrə təsir dərəcəsini xarakterizə etmək üçün şüalanma dozası 
anlayışından istifadə olunur.
6) Udulan və ekspozisiya şüalanma dozası. 
Udulan şüalanma dozası udulmuş şüalanma enerjisinin (E) şüalanmaya məruz qalmış maddənin 
kütləsinə (m) olan nisbətidir: 
D = E/m. 
Beynəlxalq sistemdə udulan şüalanma dozasının ölçü vahidi C/kq qəbul edilib və qrey (Qr) 
adlandırılıb. 
1 qrey elə udulmuş şüalanma dozasıdır ki, bu dozada ionlaşdırıcı şüalanmanın 1 kq maddəyə verdiyi 
enerjinin miqdarı 1 couldur.
1 Qr = 1 C/kq. 
Udulan şüalanma dozasını ölçmək üçün praktikada çox vaxt sistemdənxaric ölçü vahidi – rad tətbiq 
olunur (rad sözü udulan radiasiya dozası deməkdir). 
1 rad elə udulmuş şüalanma dozası vahididir ki, 1 q maddədə udulmuş enerjinin miqdarı ionlaşdırıcı 
radiasiyanın növündən və enerjisindən asılı olmayaraq 100 erq-ə bərabərdir. 
1 rad = 100 erq/q.
1Qr = 100 rad