Mülki müdafiə anlayışı, yaranma tarixi, rolu və vəzifələri

Deqazasiya – xlor əhəngi, qələvi, ammonyakın suda məhlulu.
2. ÜMUMZƏHƏRLƏYİCİ MADDƏLƏR
Sianid turşusu (HCN)– hidrogen sianidin suda məhlulu olub, rəngsiz, uçucu, acı badam iyi verən maye halındadır. Qaynama temperaturu 25,6⁰ C, donma temperaturu mənfi 13,3⁰C, sıxlığı 0,692 q/sm³-dir. Su, efir və spirtdə istənilən nisbətdə qarışır, bir çox üzvi həlledicilərdə həll olur. Turşunu durulaşmış formada saxlamaq lazımdır. 1 damcı qeyri-üzvi turşunu 100 ml məhlula əlavə etdikdə suda məhlulu daha davamlı olur. Sianid turşusu(HCN) çox zəif turşu olub, onun dissosiasiyası sabiti 6,2*10-10-dur.
Sianid turşusu həddən artıq zəhərlidir. Turşunun buxarı ilə nəfəs aldıqda və ya o dərinin zədələnmiş hissəsinə düşdükdə ölümlə nəticələnir. Sianid turşusunun buxarları paltarlara yaxşı hopur (sığınacağa daxil olarkən nəzərə alınmalıdır) və ümumzəhərləyici təsir göstərir.
Deqazasiya - əsasən hava dəyişmə yolu ilə aparılır.
Sianxlorid (CN)Cl– yüngül uçucu, rəngsiz 13.5 ⁰ C- də qaynayan, mənfi 6 ⁰C-də donan maye halda olan maddədir. Kəskin iyə malik olub, selikli qişaları qıcıqlandırır və gözyaşarma əmələ gətirir. Yüksək qatılıqda ümumi zəhərlənmə baş verir. Sianxloridlə zəhərlənmələr – orqanizmdə gedən maddələr mübadiləsini təmin edən xüsusi fermentlərin aktivliyinin dayandırılmasına gətirib çıxarır.
Sianxloridlə nəfəs aldıqda ağızda acı metal tamı, boğazın qıcıqlanması, zəiflik, qorxu və baş gicəllənməsi hiss olunur.
Zəhərlənmənin zəif hallarında bu hisslər tez keçib gedir, ağır hallarında isə bu hisslər get - gedə artır, göz bəbəklərinin genişlənməsi, fikrin çaşqınlığı, qıcolma və iflic baş verir.
İlk yardım: zəhərlənmiş şəxsə ilk növbədə əleyhqaz geydirmək lazımdır. Ona antidot verilir və ya amilnitrit ampulunu sındırıb şlemmaskanın içərisinə yeridirlər və zəhərlənmə zonasından çıxarırlar. Təmiz havada əleyhqazı çıxarıb, geyimin yaxasını açıb zərərçəkənə süni tənəffüs vermək lazımdır.
Antidot olmadıqda venadaxili 40 – 60 sm³ 1 % - li metilen abısı məhlulu 25-30 saniyə ərzində yeridilir. Həmin iynə ilə (venada olan) 50 sm³ 30% - li tiosulfat məhlulu yeridilir. Bu əməliyyat 30 -40 saniyə ərzində aparılır.