Yuqoridagi fikrlardan ham ko‘rinib turibdiki, Qashqadaryo vohasi dunyo madaniyati taraqqiyotining otin belbog‘i bo‘lmish Buyuk Ipak Yo‘lining eng muhim nuqtalaridan birida joylashgan. Bu serfayz zamin o‘zining beqiyos moddiy va ma’naviy ne’matlari bilan mashhurdir.
Qudratli davlat, buyuk iqtisodiy-ijtimoiy islohotlar haqiqiy ma’naviyat zaminida vujudga keladi. Tarixiy, madaniy-ma’naviy qadriyatlar boy merosimizni o‘zlashtirish asosida mustaqillik mafkurasining shakllanish jarayoni ham aniq ko‘zga tashlanib bormoqda.
Tabiiy muhitning ifloslanishi uning tashkil etuvchi jonli va jonsiz elementlariga butun biosferaga xalq xo’jaligining barcha tarmoqlariga salbiy tasir ko’rsatadi. Oqibatda odamlarning kasallikka chalinishi ko’payadi ish qobiliyati susayadi aholining turmush sharoiti yomonlashadi, biologic resurslarning mahsuldorligi kamayadi, o’simlik va hayvonot dunyosining ayrim turlari harakatiga sabab bo’ladi. Atrof muhitning gaz suyuq va qattiq holatdagi chiqindilar bilan ifloslanishi xalq xo’jaligida 2xil harajatning hosil bo’lishiga olib keladi.
1. Chiqindilarni kamaytirish, oldini olish uchun ketadigan harajatlar.
2. Ifloslantiruvchi chiqindilarni salbiy tasir oqibatida yuzaga keladigan zararni qoplash harajatlari.
Umuman atrof muhitning ifloslanishidan yuzaga keladigan zararni uch turga:Atmosfera, suv havzalarni, yer maydonlarni ekologik holatini buzulishiga ajratish mumkin. Har bir holat uchun iqtisodiy zarar alohida meyorlar va to’lovlardan kelib chiqib hisoblanadi.
Kurs ishida atrof muhitning ifloslanish darajasi aniqlanib uni kamaytirish tadbirlari ishlab chiqilayotgani uchun ekalogik holat buzilishini iqtisodiy baholash mumkin.
Korxonalardan atmosferaga chiqayotgan chiqiqndilar tasirida atrof muhit ifloslanishini iqtisodiy zarari hisobi.
Atrof muhitning ifloslanishi natijasida yuzaga keladigan miqdori quyidagi formula yordamida hisoblanadi
Foydalanilgan adabiyotlar:
Abdullaev A. Arxeologicheskie razvedki i raskopki v Pyanjeskom rayone v 1977, // ART,1977, Dushanbe, 1983
Abdurasulev R.R., Rempel L.I. Neizvestnыe pamyatniki arxitekturы basseyna Kashkadari // iz materialov iskusstvovedcheskoy kompleksnoy ekspeditsii instituta iskusstvovedeniya AN Uz SSR,1961g.
Muradov O.J., Muradov Sh.O. Qashqadaryo ekologiyasi va ekonomikasi haqida (Ilmiy metodik ko'rsatma). Qarshi 1991 yil 48 bet.
O'zbekiston Respublikasi hududida atrof tabiiy muhit ifloslantirilganligi chiqindilar joylashtirilganligi uchun to'lovlar tizimini takomillashtirish to'g'risidagi. VM Qarori. №199 01.05.2003 y.
1 Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida xavfsizlikka tahdid , barqarorlik shartlari shartlari va taraqiyyot kafolotlari. Toshkent: “ O‘zbekiston”, 1997, 137bet.