Muqobil energiya manbalari

Tajriba mashg‘ulotini bajarish tartibi. Yassi quyosh kollektori mavsumiy davrlarga mo‗ljallanganligi sababli tajriba tabiiy quyoshli ob- havo sharoitida olib boriladi. Tajriba mashg‗uloti o‗tkaziladigan stend yassi quyosh kollektoriga rezina shlang orqali issiqlik tashuvchi (sovuq suv) yonaltiriladi. Kollektor issiqlik tashuvchiga to‗liq to‗ldiriladi, uning chiqish qismidagi shtutser orqali havo chiqarib yuboriladi. Bak akkumulyatorda suv to‗lganidan keyin kran yordamida uzib qo‗yiladi. Har
10 daqiqa vaqt intervali bilan kirish qismiga o‗rnatilgan termometr yordamida sovuq suvning harorati (𝑇_i𝑛), kollektor yuza sohasida tushayotgan quyosh nurlanishi oqim zichligi (quyosh radiatsiyasi)- 𝐼_𝑇 , chiqish qismiga o‗rnatilgan termometr yordamida issiq suvning harorati
𝑇_𝑜𝑢𝑡 o‗lchab turiladi. Kollektor panelining maydoni (m²) metr yordamida o‗lchanib yuza hisoblab topiladi, shuningdek issiqlik tashuvchining issiqlik sig‗imi 𝐶_𝑝 ma‘lumotnomalardan topiladi. O‗lchashlar asosida 1- jadval to‘ldiriladi.

1-jadval

№	Vaqt interv ali	Kollek tornig maydo ni (m^2)	Sovuq suvni ng harora ti 𝑇i𝑛 (^0S)	Issiq suvn ing haro rati ^𝑇𝑜𝑢𝑡 (^0S)	Quyosh nurlanish i oqim zichligi (quyosh radiatsiy asi)- 𝐼𝑇 (Vt/m^2)	Issiqlik tashuvchi ning solishtirm a massa sarfi ( 𝑘g ), 𝑚^2𝑠	Issiqlik tashuvchi ning issiqlik sig‗imi 𝐶𝑝 ( Dj ). kgK	Yuza birligida n olinayot gan foydali energiya Qu (Vt)	Gelioko llektorni ng FIK 5
1
2	10
3	20
4	30
5	40
6	50
7	60
8	70
9	80

Hisobotlarni tayyorlash

1. 
   Berilgan laboratoriya ishiga zarur bo‗lgan ma‘lumotlarni ko‗rib chiqish.
   
2. 
   Ishning nomi va uning maqsadi.
   
3. 
   Yаssi kollektorning sovuq suv manbai, iste‘molga ulanish holati, to‗liq ish jarayonining prinsipial sxemasini chizing.
   
4. 
   Tajriba natijalari bo‗yicha 1-jadvalni to‗ldiring.
   
5. 
   Xulosa yozish.
   

Nazorat savollari

1. 
   Yassi quyosh kollektorini tuzilishini aytib bering.
   
2. 
   Quyosh kollektorini ishlash prinsipini tushuntiring.
   
3. 
   Tajriba bajarish tartiblarini ayting.
   
4. 
   Yassi quyosh kollektorini texnik xarakteristikasini aytib bering.
   

Adabiyotlar

1. 
   A.K. Mukurjee, Nivedita Thakur Photovoltaic Systems, analysis and design//2014/Dehli.
   
2. 
   Обухов С. Г Системы генерирования электрической энергии с использованием возобновляемых энергоресурсов//Учебное пособие. Издательство Томского политехнического университета. 2008. – С.140
   
3. 
   Арбузов Ю.Д, В.М. Евдокимов. Основы фотоэлектричества // М.: Наука; 2007. – С.258
   
4. 
   Фалеев Д.С Основные характеристики солнечных модулей // методическая указания. Хабаровск.2013. – Издательство ДВГУПС.
   

– С.28

5. 
   О.С. Попель, В.Е. Фортов Возобновляемая энергетика в современном мире//Учебное пособие.Москва. Идательский дом МЭИ.2015
   

6.I.A. Yuldoshev, E.B. Saitov Quyosh panellarini o‗rnatish, sozlash va ishlatish// O‗quv qo‗llanma. -Toshkent: Noshir, 2017

Qo‘shimcha adabiyotlar

1. 
   Gremenok V.F., Tivanov M. S., Zalesski V.B Solar cells based semiconductor materials// International Scientific Journal for Alternative Energy and Ecology – 2009 – Vol.69. №1. – P. 59-124
   
2. 
   Афанасьев В. П., Теруков Е. И., Шерченков А. А Тонкопленочные солнечные элементы на основе кремния//Cанкт- Петербург. Издательство СПбГЭТУ «ЛЭТИ» 2011.
   
3. 
   Бахадирханов М.К., Илиев Х.М., Султонов М.Р., Курбанова У.Х. Современные проблемы энергетики экологии и фотоэнергетики.
   

–Т.: ООО Extremum press , 2016. – 124 б.

4. 
   Uzoqov G‗.N., S.M. Xo‗jaqulov, YU.G‗. Uzoqova. Muqobil energiya manbalaridan foydalanish asoslari. –T.: Fan va texnologiya, 2017. 160 b.
   

Elektron resurslar

1. 
   http://alternativenergy.ru
   
2. 
   http://www.energy–bio.ru
   
3. 
   www.viecosolar.com
   
4. 
   www.unisolar.com.ua
   
5. 
   www.solarvalley.org
   
6. 
   www.polpred.com
   

Mundarija	Bet
Kirish...................................................................................	3
1-laboratoriya ishi Quyosh elementining volt-amper va volt-vatt xarakteristikasini o‗rganish........................................................	6
2-laboratoriya ishi Fotoelektrik batareyaning volt-amper va volt-vatt xarakteristikasini o‗rganish........................................................	11
3-laboratoriya ishi Quyosh batareyalarini ketma-ket ulash................................	26
4-laboratoriya ishi Quyosh batareyalarini parallel ulash....................................	30
5-laboratoriya ishi Vakuum trubkali quyosh kollektorining tuzilishi va ishlash prinsipini o‗rganish......................................................................	35
6-laboratoriya ishi Laboratoriya sharoitida vismut-tellur asosidagi termoelektrik batareyaning parametrlarini tadqiq qilish.............................................................................................	42
7-laboratoriya ishi Raqamli RS 180-7133(LX-101) lyuksmetrning tuzilishi va ishlash prinsipini o‗rganish..........................................................	46
8-laboratoriya ishi Masofaviy DT-8862 va DT-8863 infraqizil termometr (pirometr)ning tuzilishi va ishlash prinsipini o‗rganish.......................................................................................	49
9-laboratoriya ishi Yassi quyosh kollektorida qizdiriladigan suvning ko‗rsatkichlarini o‗lchash va uning issiqlik samaradorligini aniqlash.........................................................................................	52
Foydalanilgan adabiyotlar ro‗yxati.........................................	60

Muharrir. Sidikova K.A