Müxt r kinci n r b dilind n t rcüm ed n lixan Musayev

-

:

 :

»

«

.

]

 :

[

685.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “(Bu dünyada) özünü

bo an adam C

nn md  d  özünü bo acaq, özünü (b çaq v  ya ba qa ucu 

bir al tl ) vuran adam C

nn md  d  özünü vuracaq.” ( l-Buxari, 1365)

42-ci f sil.  nsanlar n öl n adam

rifl

si

 -

 :

-

 :

»

«

 .

:

»

«

 .

:

»

«.

]

 :

[

686.

vay t edilir ki, 

s ibn Malik  demi dir: “(Bir d ) c naz  apar lark n biz

onu xo  sözl  yad edib t rifl dik. Pey mb r : “Vacib oldu!”– dey  buyurdu.

Sonra ba qa bir c naz  apar lark n biz onu xo ag lm z sözl  yad edib pisl dik.

Pey mb r  (yen ): “Vacib oldu!”– dey  buyurdu. Öm r ibn X ttab: “N  va-

cib oldu?”– dey  soru du. Pey mb r  buyurdu: “Bunu xo  sözl rl  yad etdi-

niz, C nn t ona vacib oldu. Bunu da xo ag lm z sözl rl  yad etdiniz, C

n-

m ona vacib oldu. Siz Allah n yer üzünd ki  ahidl risiniz!” ( l-Buxari, 1367)

-

 :

 :

»

«

 .

:

:

»

«

 .

:

:

»

«

 .

.

]

 :

[

687. Öm r ibn X ttab  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Hans  bir müs l-

man n yax

l sahibi oldu una dörd n r (müs lman)  ahidlik ets , Allah

onu C nn  daxil ed r. Biz: “B s üç n r (olsa)?”– dey  soru duq. O: “Üç n -

r d  (olsa)”– dey  cavab verdi. Biz: “B s iki n r (olsa)?”– dey  soru duq. O:

ki n r d  (olsa)”– dey  cavab verdi. Bundan sonra biz art q bir n r haq-

nda soru mad q. ( l-Buxari, 1368)

253

43-cü f sil. Q bir  zab  bar sind

varid olanlar

 -

 :

-

:

»

:

[

=

>

?

@

A

B

Z

«.

]

 :

[

688.

ra ibn Azib  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Mömin q bird  otuz-

durulduqdan sonra (onun yan na iki m k) g lir. Bundan sonra (mömin) Allah-

dan ba qa ibad t haqq  olan m budun olmad na v  Muh mm din Onun elçi-

si oldu una  ahidlik edir. Bu, Allah n (bu) k lam r: “Allah iman g tir nl ri

dünya h yat nda da, axir td  d  möhk m sözl  sabit saxlayar. Allah zal mlar

sapd rar. Allah ist diyini ed r.”

1

 ( l-Buxari, 1369)

-

:

:

»

«

 .

:

»

«.

]

 :

[

689.

vay t edilir ki, ibn Öm r

 demi dir: “Pey mb r  quyuya at lanlar n

2

din  bax b dedi: “R bbinizin siz  v d etdiyinin haqq oldu unu gördünüz-

mü?” Ondan soru dular: “S n ölül mi xitab edirs n?” (Pey mb r ) buyur-

du: “( ndi) onlar (m ni) sizd n yax  e idirl r, lakin cavab ver  bilmirl r.” ( l-

Buxari, 1370)

-

:

 :

»

:

[

9

:

;

<

Z

«.

]

 :

[

690. Ai

 r vay t edir ki, Pey mb r  (quyuya at lanlar bar sind ) demi dir:

ndi onlar anlay rlar ki, m nim dedikl rim haqd r. Uca Allah buyurur: “Söz-

süz ki, s n n  ölül

haqq  e itdir  bil rs n, n  d  dönüb ged n karlara ça

çatd ra bil rs n.”

3

 ( l-Buxari, 1371)

-

:

.

]

 :

[

691.

vay t edilir ki,  sma bint  bu B kr

 demi dir: “(Bir d ) Pey mb r

qalx b xütb  verdi v  (h r bir) insan n q bird  imtahan olunaca  bar

 söh-

t açd . Bunu dey nd  müs lmanlar (qorxudan) q

rd lar.” ( l-Buxari, 1373)

44-cü f sil. Q bir  zab ndan

(Allaha) s nmaq

 -

 :

-

:

:

»

«.

]

 :

[

1

 “ brahim” sur si, 27.

2

 Bunlar B dr döyü ünd  öldürülmü  v  c dl ri bo  qalm  bir quyuya at lm  M kk  mü rikl ri idi.

3

 “ n-N ml” sur si, 80.

hih  l-Buxari

naz r kitab .

254

692.

vay t edilir ki,  bu  yyub  demi dir: “(Bir d ) gün  batd qdan sonra

Pey mb r  (evd n) ç xd  v  bir s s e idib dedi: “(Bunlar) q birl rind zab

n y hudil rdir.” ( l-Buxari, 1375)

-

:

:

»

«.

]

 :

[

693.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  dua edib

1

 dey rdi: “Allah m!

bir  zab ndan, C

nn m  zab ndan, h yat n v  ölümün fitn sind n, m si-

hid-d ccal n fitn sind n S

 s

ram!” ( l-Buxari, 1377)

45-ci f sil. Öl n adama s

r-

ax am (C nn td  v  ya C

n-

md  olan) yeri göst rilir

 -

:

-

:

»

«

.

]

 :

[

694. Abdullah ibn Öm r

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Biriniz öldük-

n sonra s

r-ax am ona yeri göst rilir. C nn t  hlind ndirs , C nn tlik, C -

nn m  hlind ndirs , C

nn mlik olacaq. Sonra (ona) deyilir: “Qiyam t gü-

nü Allah s ni dirild

k bu s nin qalaca n yer olacaq.” ( l-Buxari, 1379)

46-c  f sil. Müs lmanlar n (ölmü )

övladlar  haqq nda deyil nl r

 -

:

-

:

 :

»

«.

]

 :

[

695.

vay t edilir ki, B ra  demi dir: “ brahim

 v fat etdikd  Pey mb r

demi dir: “C nn td  onun süd anas  var!” ( l-Buxari, 1382)

47-ci f sil.

Mü rikl rin (ölmü ) u aqlar

haqq nda deyil nl r

 -

:

-

:

:

»

«.

]

 :

[

1

 Burada namaz  snas nda salamlardan  vv l dua oxumaq q sd edilir.

Duan n transkripsiyas : Allahumm  inni  uzu bik  min  zabil-qabri v  min  zabin-nari v  min fitn -

til-m hy  v l-m mati v  min fitn til-m sihid-d ccal.

255

696.

vay t edilir ki, ibn Abbas

 demi dir: “Pey mb rd n  mü rikl rin

aqlar  haqq nda soru dular. O buyurdu: “Allah onlar  yaratd  zaman

onlar n n

ll r ed

kl rini yax  bilir.” ( l-Buxari, 1383)

48-ci f sil

 -

-

:

:

»

«

 .

:

»

«

:

»

 .

 .

 .

 .

 .

 .

 .

 .

 .

.

 .

 .

 .

 .

 .

 .

 .

«.

]

 :

[

697.

vay t  edilir  ki,  S mura  ibn  Cund b  demi dir: “Pey mb r  (çox vaxt

sübh) namaz  q ld qdan sonra üzünü biz  t

f çevirib: “Sizl rd n kim bu

gec  yuxu görüb?”– dey  soru ard . Yuxu gör n adam öz yuxusunu dan ar, o

da ona: “Allah n ist diyi oldu!”– dey rdi. Bir gün yen  soru du: “Sizl rd n bu

gec  yuxu gör n olubmu?” Biz: “Xeyr!”– dey  cavab verdik. Dedi: “M n is  bu

gec  yuxuda iki n r gördüm. Onlar m nim yan ma g ldil r v limd n tutub

müq dd s torpa a

1

 apard lar. Bir d  gördüm ki, bir n r yerd  oturub, ba qa

1

 Müq dd s torpaq deyildikd , Beytül-Müq dd s v  ya  am n

rd  tutulur.

hih  l-Buxari

naz r kitab .

256

birisi d lind  d mir qarmaq (onun ba  üstünd ) dayan b. O, qarma  oturan

adam n orduna

1

 soxub onun a

n bir t

fini qafas na q

r c r, sonra da

bu qaydada onun a

n dig r t fini c rd . (Bu  snada) a

n ( vv l) c -

lan t fi sa al r v  o, t

n h min t fi c rd . M n: “Bu n dir?”– dey

soru dum. O iki n r (m

): “Get!”– dedi. Biz yolumuza davam etdik. N ha-

t, arxas  üst  yer  uzanm  bir n rin yan na g ldik. Onun ba  üstünd  ba -

qa birisi dayanm

,  lind  d  böyük bir da  var idi. O, bu da la uzanm  ada-

n ba

zirdi. Da  (h r d ) onun ba na vurduqda da  yumbalan b ge-

dirdi. Gedib da  götürüb uzanan adam n yan na qay danad k onun ba  biti-

k  vv lki hal na qay rd . Adam g lib yen  onun ba

zirdi. M n: “Bu

kimdir?”– dey  soru dum. (M

): “Get!”– dedil r. Biz yolumuza davam et-

dik. N hay t, g lib t ndir  b nz r, üstü dar, alt  geni  bir oyu a çatd q. Bu

oyu un alt nda at  alovlan rd . Alov h r d  (günahkarlara) yax nla qda

onlar yuxar  qalx rd lar, h tta, az qal rd  ki, oradan bay ra ç xs nlar, alov s ngi-

dikd  is  geri ç kilirdil r. Orada lüt ki i v  qad nlar var idi. M n: “Bunlar kim-

dir?”– dey  soru dum. (M

): “Get!”– dedil r. Biz yolumuza davam etdik.

hay t,  g lib  (suyu)  qandan  olan  bir  çaya  çatd q.  Çay n  ortas nda  bir  n r

durmu du. K nar nda is  ba qa birisi dayanm

, qar

nda da çoxlu da lar

var idi. Çay n içind ki adam sahil  ç xmaq ist dikd  sahild ki adam da la

onun a ndan vurur v  o, öz yerin  qay rd . Bel

, o h r d  sahil  ç xmaq

ist dikd  sahild ki adam da la onun a ndan vurur v  o, öz yerin  qay rd .

n: “Bu n dir?”– dey  soru dum. (M

): “Get!”– dedil r. Biz yolumuza da-

vam etdik. N hay t, ya l bir ba a çatd q. Ba da böyük bir a ac var idi. A ac n

dibind  ixtiyar bir qoca v  bir d st  u aq var idi. Bir n r d  a ac n yan nda

oturub qar

ndak  odu alovland rd . Sonra (yolda lar m) m ni a aca qald r-

lar v  m ni el  bir ev  daxil etdil r ki, indiy

k bundan göz lini görm mi -

dim. Orada qocalar, cavanlar, qad nlar v  u aqlar var idi. Sonra m ni oradan

xard b bir az da yuxar  qald rd lar v vv lkind n daha göz l v  daha yax

bir ev  daxil etdil r. Orada qocalar v  cavanlar var idi. M n (o iki n

) de-

dim: “Bu gec  siz m ni çox g zdirdiniz.  ndi is  m

 gördükl rim bar

 x -

r verin.” Onlar dedil r: “B li! A

 c lan adama g linc , o, bir yalanç r.

(Dünyada ik n) o, yalan dan ard  v  onun bu yalan  h r t

 yay lard . Qiya-

t günün

k onun a  bel

 c lacaq. Ba

zil n adam is  o kims dir ki,

Allah ona Quran  öyr tmi , lakin o gec r yatm

2

, gündüzl r is  onun için-

kil

l etm mi dir. Qiyam t günün

k onun ba  bel

zil

k. D -

likd  gördüyün adamlar zinakarlard r. Çay n içind  gördükl rin is  s m ye-

nl rdir. A ac n dibind ki ixtiyar qoca  brahim

,  traf ndak  u aqlar is  in-

sanlar n övladlar r. Odu alovland ran C

nn min göz tçisi – Malikdir. Da-

xil oldu un birinci ev bütün möminl rin evi, bu gördüyün ev is

hidl rin

evidir. M n C brail m, bu da Mikaildir. Qald r ba

”. M n yuxar  bax b ba-

m üz rind  buluda b nz r bir  ey gördüm. Onlar: “Bu s nin m nzilindir”–

dedil r. M n dedim: “Qoyun m n öz m nzilim  daxil olum!” Onlar dedil r:

“S nin h  tamamlamad n ömrün qal b. 

r ömrünü tamamlam  olsay-

n, m nzilin  gir rdin.”  ( l-Buxari, 1386)

1

 A z bo lu unun yanaqlar t

find  olan hiss rind n biri.

2

 Burada gec  namaz na qalxmamaq n

rd  tutulur.

257

49-cu f sil. Q fil ölüm

 -

 :

-

:

»

«.

]

 :

[

698. Ai

 r vay t edir ki, bir n r Pey mb rd n soru du: “Anam q fil v fat

etdi. Güman edir m ki, 

r o, dan ma a macal tapsayd , (mal ndan) s

verm yi v siyy t ed rdi. 

r m n onun 

zin  s

 vers m, (bundan ona)

savab çatarm ?” Pey mb r : “B li!”– dey  cavab verdi. ( l-Buxari, 1388)

50-ci f sil. Pey mb rin ,  bu

krin  v  Öm rin  q birl ri

haqq nda deyil nl r

 -

 :

-

:

.

]

 :

[

699.

vay t edilir ki, Ai

 demi dir: “Pey mb r (ölümünd n qabaq) x st -

ndiyi zaman (Ai nin yan nda qalma ) çox ist diyind n tez-tez: “Bu gün m n

harada qalaca am? Sabah m n harada qalaca am?”– dey  Ai nin

 yan n-

da qalaca  günü s birsizlikl  gözl yirdi. (N hay t) o, m nim yan mda qald

gün ba  m nim quca mda ik n v fat etdi v  m nim evimd  d fn edildi.”  ( l-

Buxari, 1389)

-

:

 .

 .

]

 :

[

700.

vay t edilir ki, Öm r ibn X ttab  demi dir: “M n bu i

1

 onlardan daha

layiqli olan  tan

ram. (Onlar) o k sl rdir ki, Pey mb r  onlardan raz

qald  halda v fat etmi dir. Onlar m nd n sonra kimi x lif  seçs r, o da x -

lif  olacaq. Onu e idin v  (ona) ita t edin!” Sonra Öm r Osman n,  linin, T l-

nin, Zubeyrin, Abdur-R hman ibn Aufun v  S d ibn V qqas n  ad  ç k-

di. ( l-Buxari, 1392)

51-ci f sil. Ölül ri söym yin

qada an olunmas

 -

 :

-

:

 :

»

«.

]

 :

[

701. Ai

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Ölül ri söym yin! Çünki

onlar etdikl ri 

ll  (gör  öz aqib tin ) qovu mu lar.” ( l-Buxari, 1393)

1

 Y ni, Öm r  v fat etdikd n sonra x lif  seçm kd .

hih  l-Buxari

kat kitab .

258

–

24 – Z kat kitab

1-ci f sil. Z kat n vacibliyi

-

 :

-

:

»

«

.

]

 :

[

702. bn Abbas

 r vay t edir ki, Pey mb r  Muaz ibn C

li  Y

 gön-

rk n demi dir: “Onlar  Allahdan ba qa m budun olmad

 v  m nim

Allah n elçisi oldu umu q bul etm

 d

t et. 

r bunu q bul ets r, onla-

ra bildir ki, Allah onlara gec  v  gündüz be  vaxt namaz q lma  vacib buyur-

mu dur. Bunu da q bul ets r, onlara bildir ki, Allah onlara mallar ndan z kat

verm yi – dövl tlil rind n götürüb kas blara paylama  vacib buyurmu dur.”

l-Buxari, 1395)

-

 .

 :

»

«

 .

]

 :

[

703.

bu  yyub  r vay t edir ki, bir n r Pey mb

 dedi: “M

 C nn

girm yim  s

b olacaq 

l bar

 x

r ver.” ( shab r): “Ona n  olub?

Ona n  olub?”– dey  soru dular. Pey

r  buyurdu: “O (bilm diyini öy-

nm k) ist yir. Allaha ibad t et v  Ona heç k si  rik qo ma, namaz q l, z kat

ver v  qohumluq  laq rini saxla!” ( l-Buxari, 1396)

-

 .

:

»

«

 .

:

 .

 :

»

«.

]

 :

[

704.

bu Hureyra  r vay t edir ki, bir b

vi Pey mb rin

yan na g lib dedi:

“M

 el  bir 

l öyr t ki, ona 

l ed

yim t qdird  C nn  daxil olum.”

Pey mb r buyurdu: “Allaha ibad t et v  Ona heç k si  rik qo ma, f rz buy-

rulmu  namazlar  q l, vacib buyrulmu  z kat  ver v  ramazan ay  oruc tut!” B -

vi dedi: “Can m  lind  olan Allaha and olsun ki, bundan art q heç n  ed n

deyil m.” O ged nd n sonra Pey mb r buyurdu: “C nn t  hlind n olan bir

adama bax b zövq almaq ist

niniz varsa, qoy buna baxs n.” ( l-Buxari, 1397)

-

:

 :

»

 .

259

«.

:

 .

.

]

 :

-

[

705.

vay t edilir ki,  bu Hureyra  demi dir: “Pey mb r  v fat etdikd n v

bu B kr (x lif ) olduqdan sonra  bl rd n b zil ri kafir oldular. Onda Öm r

bu B kr ) dedi: “S n onlarla nec  vuru a bil rs n ki, Pey mb r  demi dir:

nsanlar: “l  ilah  ill llah” dem yinc  onlarla vuru maq m

mr edildi. Bu

sözü dey n h r k s haql  bir s

b olmad qca, mal  v  can  m nd n qoru-

mu  olar. (Q lbind kil rinin) hesab  is  Allaha aiddir.”  bu B kr dedi: “Valla-

hi, m n, namaz  z katdan ay ran (namaz q b z kat verm k ist

n) h r k sl

vuru aca am. Çünki z kat mal n haqq r. Vallahi ki, 

r onlar (vaxtil ) Alla-

n elçisin

 verdikl ri ç pi i m

 verm kd n boyun qaç rsalar, buna gör

onlarla vuru aca am.” Öm r dedi: “Vallahi, bu, Allah n  bu B krin q lbin

sald  (do ru fikird n) ba qa bir  ey deyildi. M n ba a dü düm ki, o, haql -

r.” ( l-Buxari, 1399-1400)

2-ci f sil.

kat verm

nin günah

-

 :

-

 :

 :

»

«

 .

:

»

«

 .

:

»

 .

 .

 .

«.

]

 :

[

706.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “(Qiyam t günü) d -

r öz sahibinin yan na (dünyada) oldu undan daha göz l görk md  g

k.

r sahibi onlardan z kat verm mi dirs , onu ayaqlar n alt na al b tapdala-

yacaqlar. H mçinin qoyunlar da öz sahibinin yan na (dünyada) oldu undan

daha göz l görk md  g

k. 

r sahibi onlardan z kat verm mi dirs , d r-

naqlar  il  onu tapdalayacaq v  buynuzlar  il  onu buynuzlayacaqlar.

Bu heyvanlar n üz rind ki haqlardan biri d  suvar ld qlar  yerd  südünü

sa maq (v  fa r-füq raya verm kdir).

Sizl rd n (qoyunlar n z kat ) verm

n kims  Qiyam t günü boynun-

da m

n bir qoyunla g lib dem sin: “(Köm k et,) ey Muh mm d!” Çünki m n

dey

m: “S

 heç bir  eyl  köm k ed  bilm

m. M n (Allah n hökmünü

) t bli  etmi dim.” Habel  boynunda n rild

n bir d

 il  g lib dem sin:

“(Yard m et,) ey Muh mm d!” Çünki m n dey

m: “S

 heç bir  eyl  yard m

ed  bilm m. M n (Allah n hökmünü s

) t bli  etmi dim.” ( l-Buxari, 1402)

-

:

 :

»

-

-

«

:

[

Ä

Å

Æ

Ç

Z

.

]

 :

[

hih  l-Buxari

kat kitab .

260

707.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Kim Allah n ona b

etdiyi var-dövl tin z kat  vermirs , Qiyam t günü o var-dövl t ba

n tükü

tökülmü

1

,  gözl rinin  d   üstünd   iki  qara  xal   olan  ilana  çevrilib  onun  boy-

nuna sar lacaq v  a

n h r iki t find n yap b dey k: “M n s nin var-döv-

tin m! M n s nin x zin

m!” Sonra Pey mb r  bu ay ni oxudu: “Allah n

Öz lütfünd n b

 etdiyini x rcl

 x sislik ed nl r el  güman etm sinl r ki,

bu, onlar n xeyrin dir.  ksin , bu, onlar üçün pisdir. Onlar n x sislik etdikl ri

ey qiyam t günü boyunlar na dolanacaqd r. Göyl rin v  yerin miras  Allaha

xsusdur. Allah n  etdikl rinizd n x

rdard r.”

2

 ( l-Buxari, 1403)

3-cü f sil. Z kat  verilmi  mal

zin  say lm r

-

 :

-

 :

 :

»

«.

]

 :

[

708.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Be  övqiy

n

3

 az

(gümü

n) z kat verm k g k deyil. Be  d

n az sayda olan sürüd n

kat verm k g k deyil. Be  v sqd n

4

 az m hsuldan z kat verm k g

k

deyil.” ( l-Buxari, 1405)

4-cü f sil. S

 halal qazancdan

verilm lidir

-

 :

-

:

»

-

-

«

 .

]

 :

[

709.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Kim halal (yolla qa-

zand ) maldan s

 ver rs , – Allah ancaq halal olan  q bul edir, – Allah

bu s

ni sa

li il  q bul ed r, sonra da onu sahibi üçün, biriniz öz dayça-

 b sl yib böyütdüyü kimi, da  boyda olanad k böyüd r.” ( l-Buxari, 1410)

5-ci f sil. S

 q bul

olunanad k onu verm k g

kdir

-

 :

-

:

.

]

 :

[

1

 Bu ifad  ilan n h dd n art q z

rli oldu una i ar dir.

2

 “Ali- mran” sur si, 180.

3

 Bir övqiy  40 dirh

 b rab rdir. Dem k, 5 övqiy  200 dirh

 b rab rdir. O dövrün 1 dirh mi 0,7

misqala, 200 dirh mi 140 misqala – bu da 595 qram gümü  b rab rdir. Q la g linc , onun miqdar  iyirmi

dinar v  bundan art q olduqda onun q rxda bir hiss si v  ya 2,5 % z kat verilm lidir. O dövrün 1 dinar

4,25 misqala, 20 dinar  85 qram g la b rab rdir. (“ rh Zadul-Müst na”, 6/103-104)

4

 Bir v sq 60 saaya, bir saa is  2,40 kiloqrama bu daya b rab rdir. (“ rh Zadul-Müst na”, 6/104)

Dem k, 5 v sq 300 saaya, bu da 720 kiloqrama bu daya b rab rdir.

261

710.

vay t edilir ki, Haris  ibn V hb  demi dir: “M n Pey mb rin  bel  dedi-

yini e itmi m: “S

 verin! H qiq n, el  bir zaman g

k ki, adam  lin-

 olan s

 il  g zib-dola acaq, amma onu verm

 bir adam tapa bilm -

k. (Adam tap b s

ni ona verm k ist dikd  is  h min) adam dey

k:

“Dün n g tirs ydin götür rdim, bu gün is  m nim buna ehtiyac m yoxdur.”

l-Buxari, 1411)