Müxt r kinci n r b dilind n t rcüm ed n lixan Musayev

n a

na ç xa bil rmi?

-

 :

-

 :

»

«

 .

:

 .

 .

 :

»

«.

]

 :

[

981. Pey mb rin  zövc si S fiyy

 r vay t etmi dir ki, Pey mb r  ramaza-

n ax r on gününd  m scidd  etikaf ed rk n ona ba  ç kdi, onunla bir müdd t

söhb t etdikd n sonra ç b getm k ist dikd  Pey mb r  aya a qalx b onu

qap yad k ötürdü. N hay t, m scidin qap na – Ummu S

nin qap

n

yan na çatd qda  nsardan olan iki n r g lib onlar n yan ndan keçdi v  ona

salam verdi. Pey mb r  onlara: “Dayan n

1

, bu, S fiyy  bint Huyeydir!”–

dedi. Onlar: “Subhan llah, ya R sulullah!

2

”– dedil r v  bu söz onlara a r

ldi. Onda Pey mb r  dedi: “H qiq n d ,  eytan insan n b

nind  qan

dövran etdiyi kimi dövran edir. M n onun sizin q lbiniz  (pis) bir  ey salaca-

ndan ehtiyat etdim.” ( l-Buxari, 2035)

6-c  f sil. Ramazan n orta on

gününd  etikaf etm k

-

:

-

 .

]

 :

[

982.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r   h r  ramazanda  on  gün  etikaf

ed rdi. V fat etdiyi ild  is  iyirmi gün etikaf etdi.” ( l-Buxari, 2044)

1

 Bununla o,  shab rin  pis z nn etm

rini tövsiy  etmi dir.

2

 Onlar bu ifad  il  pis z nn  qap lmad qlar  bildirdil r.

357

-

35 – Al -veri  kitab

1-ci f sil.

Uca Allah n: “Namaz ba a çat-

qdan sonra yer üzün  da

b

Allah n lütfünü axtar n v  Allah

çox zikr edin ki, b lk  nicat tapa-

z. Onlar ticar t v  ya  yl nc

gördükl ri zaman da

b ona

f qaçd lar v  s ni minb rd

ayaq üst  oldu un halda t rk et-

dil r. De: “Allah yan nda qazana-

ca

z savab  yl nc

n d , tica-

td n d  xeyirlidir. Allah  n yax-

 ruzi ver ndir”

1

 ay si bar

deyil nl r

-

:

:

[

8

9

:

;

<

=

>

?

@

A

B

C

D

E

F

H

I

J

K

L

M

N

O

QP

R

S

T

U

V

W

X

Y

[Z

\

]

^

Z

-

 :

:

 .

 .

-

 -

 :

»

«

 .

:

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«.

]

 :

[

983.

vay t edilir ki, Abdur-R hman ibn Auf  demi dir: “Biz M din

 g ldikd

Pey mb r  m niml  S d ibn R bini (bir-birimiz ) qarda  etdi. S d ibn R bi

dedi: “M n  nsar n  n varl  adamlar ndanam, mal

n yar

 s

 verir m;

habel  bax gör zövc rimd n hans  s nin xo una g lirs , onu s nin üçün bo a-

m, idd si

2

 bitdikd n sonra s n onunla evl n.” Abdur-R hman dedi: “M nim

buna ehtiyac m yoxdur. Bu (

rd ) alver etm

 bazar varm ?” S d ibn R bi:

“Qaynuqa

3

 bazar  (var)”– dedi.”

ri gün Abdur-R hman bazara getdi. Ax am (ev  qay td qda) qurut v

ya  g tirdi. Bundan sonra o, günd lik olaraq bazara getm

 ba lad . Çox keç-

n o, paltar nda sar  bir l

4

 (Pey mb rin ) yan na g ldi. Pey mb r

(ondan) soru du: “Yoxsa evl nmis n?” O: “B li!”– dedi. Pey mb r  soru du:

1

 “ l-Cumu ” sur si, 10-11.

2

rind n bo anan v  ya  ri öl n qad n t krar 

 ged  bilm si üçün  ri  gör  gözl

li oldu u

vaxt.  rind n bo anan qad n üç d  heyz görünc

k v  ya üç heyzd n t mizl ninc

k,  ri öl n

qad n is  dörd ay on gün gözl

lidir.

3

 B ni Qaynuqa M din

 ya ayan y hudi q bil rind n biridir.

4

 Bu, evl

nl rin vurdu u  tirin l

si idi.

hih  l-Buxari

Al -veri  kitab .

358

“Kiminl ?” O: “ nsardan olan bir qad nla”– dedi. Pey mb r  soru du: “N

r mehr verdin?” O: “Bir ç yird k a rl nda q l (vermi m)”– dedi. On-

da Pey mb r  ona bel  buyurdu: “El  is , bir qoyunla da olsa, ziyaf t ver!”

l-Buxari, 2048)

2-ci f sil. Halal da b llidir,

haram da b llidir. Bu ikisinin

aras nda  übh li  eyl r vard r

-

:

-

:

 :

»

«.

]

 :

[

984. Nom n ibn B ir  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Halal da b llidir,

haram da b llidir; v  bu ikisinin aras nda  übh li  eyl r vard r. Kim günah

olub olmad na  übh ndiyi bir  eyi t rk ets , (günah oldu u) b lli olan bir

eyi daha q tiyy tl  t rk ed r. Kim d  günah olub-olmad na  übh ndiyi bir

ey  cür t edib yax nla sa, (günah oldu u) b lli olan bir  ey  dalma a yax n

olar. (Bil siniz,) günahlar Allah n qoru udur. H r kim (qoyunlar ) qoru un

traf nda otarsa, az qalar ki, qoru a dü sün.” ( l-Buxari, 2051)

3-cü f sil.  übh li  eyl rin

aç qlanmas

-

 :

-

:

 .

.

 .

 .

:

 .

 .

:

»

«

 .

:

»

«

 .

:

»

«

 .

.

]

 :

[

985.

vay t edilir ki, Ai

 demi dir: “Utb  ibn  bu V qqas qarda  S d ibn  bu

qqasa: “Z m'an n k nizinin o lu m nd ndir, onu öz himay

 al”– dey  v -

siyy t etmi di.

kk  f th edildiyi il S d ibn  bu V qqas onu yan na al b dedi: “Bu, m -

nim qarda m o ludur! Qarda m m

 ona qay  göst rm yi v siyy t etmi -

dir”. Bu vaxt Abd ibn Z m'a aya a qalx b dedi: “O m nim qarda md r v  ata-

n cariy sinin

1

 o ludur. Anas  onu atam n yata nda dünyaya g tirmi dir”.

Bundan sonra h r ikisi Pey mb

 müraci t etdi. S d dedi: “Ya R sulullah,

(bu) m nim qarda m o ludur. (Qarda m) m

 ona qay  göst rm yi v siy-

t etmi dir.” (Sonra) Abd ibn Z m'a dedi: “O m nim qarda md r v  atam n

cariy sinin o ludur. Anas  onu atam n yata nda dünyaya g tirmi dir.” Onda

1

 434-cü h disin qeydl rin  bax.

359

Pey mb r  buyurdu: “O s nindir, ey Abd ibn Z m'a!” Sonra da bunu  lav

etdi: “U aq kimin yata nda dünyaya g lirs , ona m xsusdur. Zinakar u aqdan

hrum olmal r.”

Pey mb r  o cavan o lan n Utb

 ox ad

 gör nd  öz zövc si S ud

bint Z m'aya: “Onun yan nda hicab na bürün!”– dey  buyurdu.

1

 Bel likl  d , o

lan öl

k S ud ni görm di. ( l-Buxari, 2053)

4-cü f sil. V sv

ni v  buna

nz r olan übh li  eyl rd n

saymayan kims  haqq nda

-

:

-

:

»

«.

]

 :

[

986. Ai

 r vay t etmi dir ki, (bir d ) bir d st  adam (Pey mb rin  yan na

lib) dedi: “Ey Allah n elçisi! B zi adamlar biz t g tirir v  biz bilmirik onlar

(heyvan  k sdikd ) Allah n ad

2

 ç kmi r, ya yox.” Pey mb r  buyurdu:

“Bismillah” deyib yeyin!” ( l-Buxari, 2057)

5-ci f sil. Mal  hans  yolla

qazand

n f rqin  varmayan

kims  haqq nda

-

:

-

:

»

«.

]

 :

[

987.

bu Hureyra  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “ nsanlar n ya ad

el  bir zaman g lib çatacaq ki, (o vaxt) adam ald

n halal, yoxsa haram oldu-

unun f rqin  varmayacaq.” ( l-Buxari, 2059)

6-c  f sil. Bez parça v  ba qa bu

kimi  eyl rin ticar ti il  m

ul

olmaq

-

:

-

 :

:

»

«.

]

 :

-

[

1

 Z m'a Pey mb rin  zövc si S ud nin

 atas  idi.  vv l ham  el  bilirdi ki, o cavan o lan S ud -

nin

 ögey qarda

r. Lakin sonra ayd n oldu ki, o lan ona yad, y ni nam hr m imi . El  bu s

bd n

 Pey mb r  zövc sin  onun yan nda hicab geym yi  mr etdi.

2

slam  ri tin  gör , yeyilm sin  icaz  verilmi  pak heyvan  k sdikd  üzü qibl

 tutub “Bismill h”

dem k vacibdir.  ks t qdird , y ni “bismill h” deyilm

n v  ya Allah n ad  deyil, ba qa birisinin ad

k k silmi  heyvan n  tini yem k müs lmana haramd r. Yaln z Kitab  hlinin öz  qid sin  uy un

olaraq k sdiyi heyvanlar istisnad r. Bax: “ l-Maid ” sur si, 5.

hih  l-Buxari

Al -veri  kitab .

360

988.

vay t edilir ki, B ra ibn Azib v  Zeyd ibn  rqam

 demi r: “Pey mb -

rin  zaman nda biz ticar tl  m

ul olurduq. (Bir d ) biz ondan (q lla gü-

mü ün) mübadil si bar sind  soru duq.” O buyurdu: “

r (q l v  gümü )

lb l (al rsa v  ya sat rsa), eybi yox. Yox 

r nisy dirs , olmaz.” ( l-Buxa-

ri, 2060-2061)

7-ci f sil. Ticar t etm k üçün

(s

) ç xmaq

-

 :

-

 .

:

 .

:

 .

 .

:

 .

 .

 .

.

]

 :

[

989. Ubeydullah ibn Umeyr r vay t edir ki, (bir d )  bu Musa  l- ari Öm r ibn

ttab n qap

 döydü, lakin ona (iç ri daxil olmaq üçün) izn verilm di. De-

n, Öm r m

ul idi. Odur ki,  bu Musa qay b getdi. Öm r i ini qurtar-

qdan sonra dedi: “M n Abdullah ibn Qeysin s sini e itdim, deyilmi? Ona izn

verin g lsin!” (Öm

): “O ç b gedib”– dedil r. Öm r onu ça rtd rd  (v  on-

dan qay b getm yinin s

bini soru du).  bu Musa dedi: “Biz  bel mr edi-

rdi”

1

. Öm r dedi: “Bu dediyini  sasland rmaq üçün d lil g tirm lis n.”  bu

Musa  nsar n m clisin  g lib (bu haqda) onlardan soru du. Onlar dedil r: “Bu-

na bizim  n kiçiyimiz  bu S id  l-Xudri  ahidlik ed r.” O,  bu S idl  birg

Öm rin yan na g ldi. Öm r dedi: “Pey mb rin  buyurduqlar nda m nd n

gizli qalan

 var? Bazarlardak  al -veri  m ni bu i

n yay nd rm

r.” ( l-

Buxari, 2062)

8-ci f sil. Ruzisinin artmas

ist

n kims  haqq nda

-

 :

-

:

:

»

«.

]

 :

[

990.

vay t edilir ki, 

s ibn Malik  demi dir: “M n Pey mb rin  bel  dedi-

yini e itmi m: “Qoy ruzisinin artmas  v  ömrünün uzanmas  ist

n k s,

qohumlar  il laq  saxlas n.” ( l-Buxari, 2067)

1

 Y ni, izn ist

n adam üç d  izin ist

li, izn verilm

, dönüb getm lidir.

361

9-cu f sil. Pey mb rin  nisy

alver etm si

-

 :

-

:

»

«.

]

 :

[

991.

vay t edilir ki, 

s  Pey mb

 arpa çör yi v  qaxs

1

 ya  g tirdi.

Pey mb r  M din

 ik n öz zirehini bir y hudinin yan nda girov qoymu

 bunun 

zin  ondan ail si üçün arpa çör yi götürmü dü.

s demi dir): “M n (Pey mb rin ) bel  dediyini e itdim: “Pey m-

r ail sind  n  bir saa

2

 bu da, n  d  bir saa tax l qalm

r. F

t, onun doq-

quz zövc si vard .” ( l-Buxari, 2069)

10-cu f sil.  nsan n çal araq öz

ll ri il (ruzi) qazanmas

 -

 :

-

:

»

«

.

]

 :

[

992. Miqdam  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “ ndiy

k heç k s öz  ll ri

il  qazan b yediyind n daha xeyirli bir yem k yem mi dir. Allah n pey mb ri

Davud  leyhiss lam da öz  ll ri il  qazand ndan yey rdi.” ( l-Buxari, 2072)

11-ci f sil.

Al -veri  etdikd  üzüyola v

alic nab olmaq

 -

:

-

:

»

«.

]

 :

[

993. Cabir ibn Abdullah

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Satanda, alan-

da v  haqq  t b ed nd  üzüyola olan kims

 Allah m rh

t etsin!” ( l-

Buxari, 2076)

12-ci f sil.

(Borcunu qaytarma a) imkan

olan adama möhl t verm k

 -

:

-

:

 :

»

:

«

 .

]

 :

[

1

 Köhn lib qoxumu  v  tam  ac la

.

2

 152-ci h disin qeydl rin  bax.

hih  l-Buxari

Al -veri  kitab .

362

994. Huzeyf

 r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “M kl r sizd n  vv l ya-

am  insanlardan birinin can  ald qda (ondan) soru dular: “Heç xeyirxah bir

 görmüs nmi?” O dedi: “M n h mi  öz xidm tçil rim  (borcunu qaytarma-

a) imkan  olan adama bel  möhl t verm yi v  ona güz

 getm yi  mr ed r-

dim.” Allah da onu ba lad .  ( l-Buxari, 2077)

13-cü f sil. Al  v  sat

(bir-

birin ) ayd nl q g tirs , (bir-

birind n) heç n  gizl tm

 v

(bir-birin ) m sl

t vers ,

(onlar n ticar ti b

tli olar)

 -

:

-

:

:

»

-

-

«.

]

 :

[

995.

kim ibn Hizam  r vay t edir ki, Pey mb r  demi dir: “Al  v  sat  bir-

birind n ayr lanad k ixtiyar sahibidirl r.

1

r  onlar  düz  dan ar  v   ayd nl q

tir rl rs

2

, al -veri ri b

tli olar. 

r (n yi is ) gizl

r v  yalan da-

arlarsa, al -veri rinin b

ti ged r.” ( l-Buxari, 2079)

14-cü f sil. Qar

lm

xurmalar n sat

 -

 :

-

:

:

»

«.

]

 :

[

996.

vay t edilir ki,  bu S id  demi dir: “Biz  qar q xurma veril rdi. Biz d

bundan iki saa verib 

zind  bir saa (daha keyfiyy tli) xurma sat n alard q.

Bel  olduqda Pey mb r  buyurdu: “ ki saa verib 

zind  bir saa almaq, iki

dirh m verib 

zind  bir dirh m almaq olmaz.” ( l-Buxari, 2080)

15-ci f sil.

m yedird n adam. Uca Allah

buyurur: “Ey iman g tir nl r!

Allahdan qorxun v

r mö-

minsinizs , s md n qalan faizi

almay n.”

3

 -

:

 .

 :

  v  u

     ¡   •  ~  }  |  {  z   y  x  w

¢

-

.

]

 :

[

1

 Y ni ayr lanad k al  ald

, sat  da satd

 geri qaytara bil r.

2

 Ba qa sözl , sat  mal n keyfiyy tini v  nöqsan , al  da öz  rtini v  iradlar  bildir rs .

3

 “ l-B

” sur si, 278.

363

997.

vay t edilir ki, Aun ibn  bu Cuheyf

 demi dir: “M n atam n qan almaqla

ul olan bir köl ni ald

 (v  onun h

tl rinin

1

 s nd lmas

mr et-

diyini) gördüm. Bunun s

bini soru duqda, atam dedi: “Pey mb r  itin v

qan n

2

 müqabilind  pul alma , habel  döym yi v  döydürm yi

3

, s m

yem yi v  yedirtm yi

4

 qada an etmi  v  r sm

5

 ç

ni l

tl mi dir

6

”. ( l-

Buxari, 2086)

16-c  f sil.

“Allah s mi puç edir, s

-

ri is  art r. Allah kafirl ri v

günahkarlar  sevm z.”

7

 -

 :

  YX  W  V  U   T

_     ^          ]  \     [  Z

-

:

:

»

«

.

]

 :

[

998.

vay t edilir ki,  bu Hureyra  demi dir: “M n Pey mb rin  bel  dediyi-

ni e itmi m: “(Yalandan) and içm k mal n sat lmas na r vac vers  d , onun

tini apar r.” ( l-Buxari, 2087)

17-ci f sil. D mirçi haqq nda

deyil nl r

 -

 :

-

:

 .

 .

:

[

!

"

#

$

%

&

'

(

)

*

+

,

-

.

/

0

1

Z

.

]

 :

[

999.

vay t edilir ki, X bbab  demi dir: “M n cahiliyy t dövründ  d mirçi idim.

As ibn Vailin

8

 m

 ver yi var idi. M n g lib borcumu ondan t b etdikd  o

dedi: “Muh mm di inkar etm yinc  s

 (heç n ) verm

m.” M n dedim:

“Allah s ni öldürüb dirild

k Muh mm di  inkar etm

m.” As de-

di: “El  is  m n ölüb diril

k gözl . (M n diril nd n sonra) m

 var-döv-

t v  övlad b

 edil

k. Onda s nin borcunu qaytararam.” (Bu hadis

n

1

 Müalic  m qs dil  ba , kür k v  b

nin ba qa nahiy rind n qan almaq, qan  sormaq üçün

dil n buynuz killi al t.

2

 Burada söhb t it satmaqdan v  ya müalic  m qs dil  b

nd n qan almaqdan gedir.

3

 Burada döym k deyildikd , d rid  iyn  il  yaz  yazmaq v  ya  kil ç km k (tatuaj) n

rd  tutulur.

slamaq

rki dövrd

sas n qad nlar hans  q bil

 m nsub olduqlar  bildirm k üçün b

nl rinin

zi yerl rin  yaz  v  ya  kil döydür rdil r.

4

 Burada faiz alan v  ver n n

rd  tutulur.

5

 1043-cü h dis  bax.

6

  Dig r  r vay td

bu  Cuheyf

 demi dir: “Pey mb r  itin, qan n v  (zinaya sövq edilmi )

nizin müqabilind  pul alma  qada an etmi , üst lik döy ni v  döydür ni, s m yey ni v  yedird ni

 r sm ç

ni l

tl mi dir.”  l-Buxari, 2087.

7

 “ l-B

” sur si, 276.

8

 As ibn Vail  shab  Amr n  atas r. O, mü rik olmu  v  öl

k  slam dinini q bul etm mi dir.

hih  l-Buxari

Al -veri  kitab .

364

sonra bu) ay  nazil oldu: “Ay rimizi inkar edib: “M

 hökm n var-dövl t

 övlad veril

kdir!”– dey n adam  gördünmü? Olmaya, o, qeybd n x

r-

dard r, yoxsa M rh

tli Allahdan v

 alm

r?”

1

 ( l-Buxari, 2091)

18-ci f sil. D rzi haqq nda

deyil nl r

 -

 :

-

:

:

-

-

.

]

 :

[

1000.

vay t edilir ki, 

s ibn Malik  demi dir: “Bir d rzi yem k haz rlay b

Pey mb ri  qonaq ça rd . M n d  Pey mb rl

 birlikd  bu qonaql a

getdim. Adam Pey mb rin  qaba na çör k v  içind  balqabaq v  quru-

dulmu t tik ri olan  orba qoydu. M n Pey mb rin  qabdak  balqabaq

tik rini seçib yediyini gördüm. O günd n b ri m n d  balqaba  xo lay -

ram.” ( l-Buxari, 2092)

19-cu f sil. Minik heyvanlar n v

(o cüml

n d ) uzunqula n sat n

al nmas

 -

:

-

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

  .

:

»

«

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«

 .

 .

:

»

«

  .

  .

:

»

«

 .

:

»

«.

]

 :

[

1001.

vay t edilir ki, Cabir ibn Abdullah demi dir: “M n Pey mb rl

 birlik-

 döyü rin birind  i tirak edirdim. Bu  snada m nim d

m yor un

dü üb asta-asta getm

 ba lad . Onda Pey mb r  m

 yax nla b:

“Cabir!”– dey  ça rd . M n: “B li!”– dedim. Pey mb r

: “S

 n

olub?”– dey  soru du. Dedim: “D

m yorulub asta-asta gedir, buna gör

 m n geri qalm am.” Pey mb r  d

sind n yer  enib  lind ki a acla

1

 “M ry m” sur si, 77-78.

365

(m nim)  d

mi  vurdu,  sonra  da  m

:  “Min!”–  dedi.  M n  d   mindim.

(D

 sür tl  yerind n götürüldü v ) m n Pey mb ri  keçm yim dey

ni tutub saxlama a ba lad m. Pey mb r

 (m nd n) soru du:

“Evl nmis nmi?” Dedim: “B li!” (Yen ) soru du: “Bakir  q zla, ya dul

qad nla?” Dedim: “Dul qad nla.” Dedi: “Niy  q zla evl nmirs n ki, bir-

birinizi  zizl

siniz?” Dedim: “(  oras ndad r ki,) m nim körp  bac lar m

var. Bu s

bd n d  m n bac lar

 bir yer  y a bil

k, saçlar

darayacaq v  onlar n qay

na qalacaq bir qad nla evl nm yi m sl

t

bildim. Pey mb r   buyurdu:  “ ndi  s n  M din

  qay rsan.  El   ki  ev

ldin, (zövc ni) o ki var  zizl !” Sonra soru du ki: “D

ni sat rsanm ?”

n: “B li!”– dedim. Onda Pey mb r  bir övqiy

1

 verib d

ni m nd n sat n

ald . Pey mb r  m nd n qabaq  g lib (M din

) çatd . M n (ora) s

r

çatd m. Biz m scid  getdik v  m n m scidin qap

n önünd  Pey mb ri

  gördüm.  O  soru du:  “ ndi  g lib  çat rsan?”  M n:  “B li!”–  dedim.

Pey mb r  (m

): “D

ni burada saxla, (m scid ) gir, iki rük t namaz

l!”– dey  buyurdu. M n (m scid ) girib iki rük t namaz q ld m. Sonra

Pey mb r  Bilala m nim üçün (t zid ) övqiy  ç km yi  mr etdi, Bilal

da  onu  m nim  üçün  ç kdi,  (h tta)  bir  az  da  art q  qoydu.  M n  dönüb

getdikd  Pey mb r : “Cabiri yan ma ça

n!”– dey  buyurdu. (Öz-

özüm ) dedim: “ ndi d

ni m

 geri qaytaracaq.” Bu is  m nim  n

xo lamad m bir  ey idi. (Lakin Pey mb r ) dedi: “D

ni götür, pulunu

da özün  saxla.” ( l-Buxari, 2097)