Xarakterni tarbiyalash. O‘z xatolarini sezmaydigan yoki sezishni
istamaydigan kishi hech mahal o‘z ustida muvaffaqiyatli
ish olib bora olmaydi. Ko‘pincha kishining o‘zi o‘z sifatlariga
xolis baho berishi qiyin bo‘ladi. Shuning uchun ham boshqalarning
fikriga quloq solish, to‘g‘ri tanqiddan xafa bo‘lmaslik, ko‘p
narsaning chetdan yaxshiroq ko‘rinishini esda tutish lozim.
Boshqalarda mavjud salbiy sifatlarni sezgach, hamisha o‘zingga
ham qarashing, o‘zingda shunday kamchiliklar bor-yo‘qligini
bilishing kerak. Ba’zan bu sifatlar o‘zingga yomon bo‘lib tuyilmaydi,
bu sifatlarni boshqalarda ko‘rganingda esa, ular kamchiliklar
ekanligi, ulardan qutulish lozimligi aniq bo‘ladi.
O‘z ustida muvaffaqiyatli ish olib borishning asosiy shartlaridan
biri yaxshi tomonga o‘zgarishga ahd qilishdangina iborat
bo‘lmasdan, balki shu maqsadni amalga oshirishga qaratilgan
konkret ishlarni ham bajarishdir. O‘zida zarur xulq-atvorni tarbiyalash
uchun ko‘p marta mashq qilish zarur, toki shu takrorlashlar
natijasida miya po‘stlog‘idagi tegishli bog‘lanishlar
mustahkamlansin va kishi hamisha lozim harakatlarni qilish
ehtiyojiga ega bo‘lsin.
Xarakter ko‘p jihatdan o‘z-o‘zini tarbiyalash natijasidir. Xarakterda
kishining odatlari jamlanadi. Xarakter xususiyatlari
o‘zgaruvchan bo‘lishiga qaramay, har bir shaxs va millatning
o‘ziga xosligini ifodalovchi shunday barqaror sifatlar ham
bo‘ladiki, ular yillar, hatto asrlarga ham dosh beradi. Masalan,
bu milliy xarakterga taalluqlidir. O‘zbeklar xarakterida
asrlar davomida saqlanib kelayotgan samimiylik, mehmonnavozlik,
ibo, sharm-hayo, takalluf, mehnatsevarlik kabi sifatlar avloddan avlodga o‘tib, ma’naviy qadriyatlarga aylanib qolgan, o‘zbekning o‘zligini namoyon qiluvchi
barqaror xususiyatlardir. Xarakter odamlar faoliyatida namoyon
bo‘ladi, ammo shu faoliyatida shakllanadi. Shaxsning irodaviy sifatlarini tarbiyalashda
intizom, kun tartibiga rioya qilish katta ahamiyatga egadir.
O‘z-o‘zini tarbiyalash o‘spirinlik yoshida ayniqsa samarali
bo‘lishini ta’kidlab o‘tish zarur. Xuddi ana shu vaqtda kishida
o‘zini anglash rivojlanadi. Yigit va qiz hayotdan ko‘zlagan
maqsadlari to‘g‘risida bosh qotiradilar, o‘zlariga va boshqalarga
tanqidiy tomondan yondasha oladilar, ularda o‘z ustilarida
ishlash, jamiyat uchun foydali kishilar bo‘lib yetishish istagi
tug‘iladi. Lekin bu narsa kishi katta bo‘lgach, o‘zini yaxshi tomonga
qarab o‘zgartira olmaydi, degan gap emas. Kishi o‘zining odat
bo‘lib qolgan xatti-harakatlari, ishlari bilan o‘z xarakterini butun
hayoti davomida tarkib toptirib boradi.
Dostları ilə paylaş: |