N. I. Musayev tarix fanlari doktori, professor
Yüklə 18,09 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Qo‘qon xonligi.
XVIII asr- ning boshlarida Buxoro amirligidan Farg‘ona vodiysi va Sirdaryoning quyi qismi- gacha bo‘lgan hududlar ajrab, mustaqil davlat – Qo‘qon xonligi tashkil topadi. Xonlik sharq- da Sharqiy Turkiston, g‘arbda Buxoro amirligi va Xiva xonligi, shimolda Qozoq juzlari yerla- ri bilan chegaradosh bo‘lgan. Xonlikning ja- nubiy chegaralari Qorategin, Ko‘lob, Darvoz, Sho‘g‘non singari tog‘li o‘lkalarni o‘z ichiga olib, bu hududlar uchun Buxoro amirligi bilan tez-tez to‘qnashuvlar bo‘lib turgan. Xonlikning hududi Buxoro amirligi va Xiva xonliklaridan farqli o‘laroq, sersuv daryolar, so‘lim vodiylar, serhosil yerlarga boy bo‘lgan. Qo‘qon xonligida aholi soni 3 millionga yaqin bo‘lgan. 7 IJODIY FAOLIYAT 1. Berilgan ma’lumot dan foydalanib Xiva va Qo‘qon xonligining taxminiy xaritasini chizing. 2. Xiva va Qo‘qon xonligi hududini zamonaviy xaritadan aniqlang. Qo‘qon xonligi 15 ta beklikka bo‘linib, ularni, asosan, xon ning qarindoshlari va yaqinlari ora sidan tayinlangan kishilar boshqargan. 8 MA’LUMOT UCHUN XIX asrning o‘rtalariga kelib, Buxoro amirligi, Xiva va Qo‘qon xonliklari aholisining etnik tarkibi bir-biriga yaqin, aso- san, o‘zbeklardan iborat bo‘lgan. Shu bilan birga uchala xonlik hudud- larida tojiklar, qozoqlar, qoraqalpoqlar, turkmanlar, qirg‘izlar bilan birga uyg‘urlar, yahudiylar, hindlar va boshqa elat vakillari ham yashagan. 9 IJODIY FAOLIYAT Nuqtalar o‘rnini to‘ldiring: 1. Uch xonlikning hududi bugungi kundagi O‘zbekistondan tashqari, ..., ..., ... va ... yerlarining bir qismini ham o‘z ichiga olgan. Buxoro amirligi: ... ta beklik – ... mln aholi. Xiva xonligi: ... ta beklik, ... ta noiblik – ... ming aholi. Qo‘qon xonligi: ... ta beklik – ... mln aholi. Xaritadan XIX asr o‘rtalarida Buxoro amirligi, Xiva va Qo‘qon xonliklari hududini chega ralab bering. 2. To‘g‘ri javobni toping. 1 Buxoro amirligi a sharqda Sharqiy Turkiston, g‘arbda Buxoro amirligi va Xiva xonligi, shimolda Qozoq xonliklari yerlari bilan, janubiy chegaralari Qorate gin, Ko‘lob, Darvoz, Sho‘g‘non singari tog‘li o‘lkalarni o‘z ichiga ol gan. 2 Xiva xonligi b chegaralari janubda Amudaryoning chap qirg‘og‘idan boshlanib shimolda Sirdaryogacha, sharqda Pomir tog‘laridan g‘arbda Xiva xonligi yerlarigacha cho‘zilgan. 3 Qo‘qon xonligi d Eron, sharqda Buxoro amirligi, g‘arbda Kaspiy dengizi, shimolda qozoq juzlari yerlari bilan chegaradosh bo‘lgan. MA’LUMOT UCHUN Buxoro amirligida oliy hukmdor amir hisoblanib, uning hokimiyati avloddan av- lodga meros tarzida o‘tgan. Amirlikni cheklan- magan hokimiyatga ega bo‘lgan mang‘itlar su- lolasiga mansub hukmdorlar boshqargan. Buxoro shahri amirlikning ma’muriy mar- kazi edi. Amirlikda ijro hokimiyati bosh vazir – qo‘shbegi qo‘lida bo‘lgan. Viloyat va tuman beklari qo‘shbegi tavsiyasi bilan tayinlangan. Moliya va xazina ishlari, soliqlar to‘planishi kabi sohalarni devonbegi idora qilgan. Devonbegiga tashqi aloqalarni yuritish ham yuklatilgan. Unga amirlik hujjatlarini yuritish- ga mas’ul Yüklə 18,09 Mb. Dostları ilə paylaş:
|