N. M. AĞABƏyli

Xüsusi təyinatlı keramik kərpiclər 
 

---

77 
77 
Bu qrupdan olan materiallara, başlıca olaraq, lekal və yol 
kərpicləri aiddir. Bu materialların möhkəmliyinə, şaxtayadavamlılı-
ğına, sürtülməsinə və zərbəyə müqavimətinə görə yüksək tələblər irəli 
sürülür.
Lekal kərpici plastik qəlibləmə üsulu ilə istehsal olunan adi gil 
kərpici kimi istehsal edilir. Onun uzunluğu 80

225 mm, əyrilik ra-
diusu isə 850

1500 mm olur. Sıxılmada möhkəmlik həddinə görə le-
kal kərpicinin markaları 100, 125 və 150-dir. Onun suhopması 8 %-
dən və şaxtayadavamlılığı F 15-dən az deyildir. Lekal kərpicindən 
istismar temperaturu 700 
0
S-yə qədər olan tüstü borularının hör-
güsündə və eləcə də onların daxildən üzlənməsində istifadə edilir. 
Yol kərpici çətin əriyən gillərin tamamilə saxsılaşma tempera-
turuna kimi bişirilməsindən alınır. Buna görə bu kərpic çox sıx olur. 
Sıxlığı 1900

2100 kq/m
3
-dur. Yol kərpici 220

110

65 mm ölçüdə 
istehsal edilir. Sıxılmada möhkəmlik həddinə görə markaları 1000, 
600 və 400-dür. Suhopması müvafiq olaraq 2, 4 və 6 %-dən çox 
olmamalıdır. Yol kərpici düzgün formalı və bir bərabərdə bişirilmiş 
olmalı, 50

100 dəfə dondurulub, suda donu açılmağa davam 
gətirməlidir. 
Yol kərpici, başlıca olaraq, yollara, küçələrə, həyətlərə döşəmək 
üçün, habelə kanalizasiya kollektorlarını hörmək və kanalların 
divarlarına üz çəkmək üçün işlədilir. 
 
Gil kirəmiti 
 
Kirəmit gildən bişirilmə yolu ilə hazırlanan damüstü material-
lardan biridir. Adətən, rəngi qırmızıdır. Lazım gəldikdə onu rəngli 
şirlə örtmək mümkündür. 
Kirəmitin hazırlanma texnologiyası demək olar ki, kərpicin ha-
zırlanma texnologiyasından fərqlənmir. Lakin kirəmit qalın olmadığı 
üçün onu hazırladıqda işlənən gil çox yağlı, yəni plastik olmalı, yaxşı 
qarışdırılmalı və əzilməlidir. Kirəmiti lent yaxud revolver preslərində 
qəlibləyir, sonra isə qurutmaxanalarda qurudurlar. Qurudulma zamanı 
çatların və digər deformasiyaların əmələ gəlməməsi üçün kirəmit 
ehtiyatla qurudulmalıdır. Kirəmit 950

1000 
0
S temperaturda həlqəvi 
yaxud tunel sobalarda bişirilir. 

---

78 
78 
Dörd tip gil kirəmiti tikintidə geniş tətbiq edilməkdədir: novlu 
ştamplanmış kirəmit, novlu lent kirəmiti, yastı lent kirəmiti və bel 
kirəmiti. 
Kirəmit hamar səthli və düzgün formalı olmalıdır. Onda qopuq 
yerləri və çatlar olmamalıdır. Rəngi birtonlu və sınığı bircinsli olmalı-
dır. Kirəmitin gilində, onun dağılmasına səbəb ola bilən əhəng qa-
tışıqları olmamalıdır. Kirəmit normal bişirilməli və metal əşya ilə 
taqqıldatdıqda təmiz səs verməlidir.
Istehsalat şəraitinə görə kirəmitin yol verilən ən az qalınlığı 
8

10 mm olur. Onun novlarının dərinliyi 5 mm-dən, asma üçün olan 
dilçənin hündürlüyü: ştamplanmış kirəmit üçün 10 mm-dən, lent 
kirəmiti üçün isə 20 mm-dən az olmamaldır. Kirəmit dam örtüyünə 
vurulmuş ağac tamasalar üzərinə düzülür və dilçələr vasitəsilə 
tamasaya bərkidilir. Kirəmiti məftillə tamasaya bağlamaq üçün 
dilçədə deşik olmalıdır.
Kirəmiti havada quru halda sınmağa (əyilməyə) sınadıqda da-
ğıdıcı yükün qiyməti novlu ştamplanmış kirəmit üçün 0,8 kN-dan və 
digər tip kirəmitlər üçün isə 0,7 kN-dan az olmamalıdır. 
Su ilə doydurulmuş halda 1 m
2
kirəmit örtüyünün kütləsi yastı 
lent kirəmitində 65 kq-dan, qalan tipdən olan kirəmitlərdə 50 kq-dan, 
bel kirəmitinin 1 m uzunluqda kütləsi isə 8 kq-dan çox olmamalıdır. 
Kirəmitin şaxtayadavamlılığına görə markası azı F 25 olmalıdır. 
Gil kirəmiti, başlıca olaraq, az mərtəbəli kənd binalarının dam 
örtüyündə işlədilir. O, kifayət qədər möhkəm, uzunömürlü, oda-
davamlı və xarici görünüşü gözəl damüstü materialdır. Çox ağır 
olması, kövrəkliyi və suyun (yağış) tez axması üçün damları çox enişli 
(30
0
-dən çox) düzəldilməsi kirəmitin nöqsan cəhətləridir.

---

79 
79