N. M. AĞABƏyli

 
Əhəng-putsolan sementi 
Əhənglə aktiv mineral əlavənin birlikdə üyüdülməsindən və ya 
həmin materialların qabaqcadan üyüdülərək mükəmməl surətdə 
qarışdırılmasından alınan hidravlik yapışdırıcı maddəyə əhəng-put-
solan sementi deyilir. Bu sementin tərkibi 10

30 % əhəngdən və 
70

90 % əlavədən ibarət olur. Göründüyü kimi əhəng-putsolan ya-
pışdırıcısı klinkersiz sementdir.
Tutma vaxtını tənzimləmək üçün üyüdülmə yaxud qarışdırma 
zamanı ona 5 %-ə qədər gips və ya portlandsement əlavə olunur. 
Əhəngi sönmüş və sönməmiş halda götürmək olar.

---

135 
135 
Əhəng-putsolan sementi hazırlamaq üçün trepel, diatomit, sün-
gər, trass və tuflardan istifadə oluna bilər. 
Əhəng-putsolan sementi adi portlandsementə nisbətən xeyli 
yüngül olur. Onun həqiqi sıxlığı işlədilən əlavənin növündən asılı 
olaraq 2200

2700 kq/m
3
-dur. Sıxlaşdırılmamış halda tökmə sıxlığı 
500

800, sıxlaşdırılmış halda isə 800

1200 kq/m
3
-dur. Narınlığı elə 
olmalıdır ki, onu 008 №-li ələkdən keçirdikdə alınan qalıq 15 %-dən 
çox olmasın. Ümumiyyətlə, əhəng-putsolan sementinin aktivliyi çox 
olsun deyə o, daha narın üyüdülməlidir. 
Əhəng-putsolan sementi əsasən yeraltı və sualtı şəraitdə is-
tismar edilən aşağı markalı beton və məhlullar, habelə istilik-nəm 
şəraitində yüksək təzyiq altında bərkiyən beton daşlar üçün işlədilir. 
Ondan yerüstü tikintilərdə də istifadə etmək olar. Bu şərtlə ki, bərkimə 
dövründə mümkün qədər uzunmüddət nəm şərait yaradılsın. 
Əhəng-kül sementi 
Quru külün hava əhəngi yaxud hidravlik əhənglə birlikdə üyü-
dülməsindən alınan hidravlik yapışdırıcıya əhəng-kül sementi deyilir. 
Adətən, üyüdülmə zamanı qarışığa 5 %-ə qədər gips daşı da əlavə 
edilir. Yapışdırıcının tərkibində əhəngin miqdarı 50 %–ə qədər 
(kütləyə görə) ola bilər. Küllər daş və qonur kömür, torf, yanar şistlər 
kimi bərk yanacaq növlərinin yandırılmasından alınır. 
Daş və qonur kömür küllərindən istifadə etdikdə onun miqdarı 
60

80 %, torf və yanar şistlərin küllərindən istifadə etdikdə müvafiq 
olaraq, 10

30 % və 70

90 % kül götürülür.
Əhəng-kül sementi xassələrinə görə əhəng-putsolan sementin-
dən fərqlənmir. Onun tökmə sıxlığı 700

800 kq/m
3
-dur. Əhəng-kül 
sementinin markaları 50, 100, 150 və 200-dür. Onun əsasında 
sıxılmada möhkəmliyi 15

25 MPa olan xırdadənəli beton (buxara 
verməklə) almaq mümkündür. Tətbiq sahəsi əhəng-putsolan sementi 
ilə təxminən eynidir.