N. M. Kayumova

Maktabgacha yoshdagi bolalarni maktab
ta'limiga tayyorlashning shakl va usullari
Maktabgacha ta'lim tizimida amalga oshirilayotgan tub 
islohotlar maktabgacha yoshdagi bolalarga ta’lim berishning
408

---

shakl va usullarini erkin tanlash imkoniyatini yaratadi. 
Ta'lim sohasidagi asosiy natija bola tomonidan bilimlarni qay 
darajada o'zlashtirib olinganligi uning rivojlanishiga, shaxsda 
integrativ xislatlarning shakllanishga qanchalik xizmat qilgani 
bilan belgilanadi.
Bolalarni maktab ta'limiga tayyorlashda pedagog tomoni­
dan tanlab olingan ta'lim uslublari intellektual jarayonlarning 
shakllanishiga muammolar yechimiga ijodiy yondashishga, 
tashabbuskorlikka, mustaqillikka va mas'uliyatga, o'z faoli­
yatini boshqara olishga o'rgatishi lozim.
Maktabgacha 
yoshdagi 
bolalarni 
maktab 
ta’limiga 
tayyorlashda quyidagi tamoyillar ustuvor hisoblanadi:
- Shaxsga yo'naltirilgan yondashuv;
- Bolaga yo'naltirilgan ta’limiy yondashuv;
- Pedagogning ilmiy-pedagogik- psixologik strategiyasi;
- Rivojlantiruvchi yondashuv;
- Ta'limning rivojlantiruvchi muhiti;
- G'yin faoliyati;
- Inklyuziv ta'lim;
- Pedagogik diagnostika ta'limi;
- Ota-onalar bilan hamkorlikning istiqbolli shakllari.
I.
Shaxsga yo'naltirilgan yondashuv ta'lim jarayonini tashkil 
etishning asosi sifatida shaxsning jamoa oldidagi ustuvorlikni 
nazarda tutgan holda unda insonparvarlik munosabatlarining 
shakllantirilishini taqozo etadi. Bunda bola o'zini shaxs 
sifatida his etadi, boshqa kishilarda shaxsga xos xislatlarni 
ko'rishni (kattalarda va atrofdagilarda) o'rganadi. Har bir 
bola imkoniyatlarini ro'yobga chiqarish esa pedagogning 
qadriyatlar yo'nalishlari xatti-harakatida namoyon bo'ladigan 
moddiy va ma'naviy qadriyatlarga munosabati, mo'Ijallar 
tizimi, xohish-istaklari bilan belgilanadi.
II. Bolaga yo'naltirilgan ta'limiy yondashuv bu bolaning 
yosh xususiyatlari, qobiliyatlari, qiziqishlari, talab-ehtiyojlari, 
uning ta'lim maqsadlariga erishish uchun yordam beradigan
409

---

maktabgacha ta'lim muassasasiga kelgunga qadar to'plangan 
tajribasi e'tiborga olingan ta'lim shaklidir.
Bunda:
- Ta'lim jarayoni bolaning eng odatiy tarzda rivojlanishi va 
ta'lim olishiga doir bilimlarga asoslanishi lozim;
- Ta'lim 
muvaffaqqiyatli 
pedagog tomonidan 
bolani 
rivojiantirish va o'qitish uchun va yo'1-yo'riqlariga oid bilimlarni 
qay darajada egallaganiga bog'liq;
- Pedagogning asosiy vazifasi bolaning rivojlanishiga 
ko'maklashishidir;
-Maktabgacha ta'limning o'ziga xos xususiyati - bolaning 
qadrini tushunish va vaqtidan oldin ulg'ayishiga undamaslik.